φιλολόγου – Μ.Α. Πολιτικής Φιλοσοφίας Α.Π.Θ.
Μία ζοφερή πτυχή των Δεκεμβριανών του έτους 1944, που πυροδότησε την εξαπόλυση νέου Εμφυλιακού πολέμου στη χώρα, ήταν η εκτέλεση ομήρων που είχαν συλληφθεί από το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ μέσα από τον άμαχο πληθυσμό και από όλες τις κοινωνικές τάξεις. Η Κεντρική Επιτροπή του Κ.Κ.Ε. που είχε την ευθύνη των επιχειρήσεων του κινήματος τον Δεκέμβρη στην Αθήνα το 1944 ήταν οι Γ. Σιάντος, Εμμ. Μάντακας, Μ. Χατζημιχάλης. Η Κ.Ε. εκδίδει την υπ’ αριθ. 76 6/12/1944 διαταγή, σύμφωνα με την οποία διαχωρίζονται τα όρια δικαιοδοσίας του Γενικού Στρατηγείου ( Στ. Σαράφης - Άρης Βελουχιώτης) και της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΛΑΣ με γραμμή τη Χαλκίδα – Θήβα – Δομβραίνα. Την περιφέρεια Αθηνών – Πειραιώς και Αττικοβοιωτίας αναλάμβανε η Κ.Ε. του ΕΛΑΣ και την υπόλοιπη Ελλάδα το Γενικό Στρατηγείο με αντικειμενικό σκοπό να ξεκαθαρίσει την Ήπειρο από τον ΕΔΕΣ του Ναπολέοντος Ζέρβα και από τις αντάρτικες ομάδες (ΕΟΕΑ) στην Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία. Εναντίον του Ζέρβα είχε διαταχθεί επίθεση από τις 2 Δεκεμβρίου 1944 αλλά για τον σκοπό αυτό έπρεπε το Γενικό Στρατηγείο να συγκεντρώσει δυνάμεις στην Ήπειρο από τη Μακεδονία, τη Θεσσαλία και τη Στερεά Ελλάδα. Στο μεταξύ η Αθήνα έχει μεταβληθεί σε ένα εκτεταμένο πεδίο σκληρών μαχών μεταξύ του ΕΛΑΣ και των Κυβερνητικών Δυνάμεων του Γ. Παπανδρέου, ο οποίος ενισχύθηκε από τις αγγλικές στρατιωτικές δυνάμεις και τον Τσώρτσιλ αυτοπροσώπως! Φυσικά και το ΕΑΜ είχε ανδρωθεί και εξοπλιστεί από τους Άγγλους για την αντίσταση κατά των Γερμανών. Στη συνέχεια όμως το Κ.Κ.Ε. θέλησε να επιβληθεί, να καταλάβει την εξουσία με τα όπλα και να εγκαθιδρύσει τη Δικτατορία του Προλεταριάτου.
Το ανεξέλεγκτο μίσος και ο φθόνος είναι τα ταπεινά κίνητρα που ωθούν τις περισσότερες φορές τους ανθρώπους να δρουν σκληρά και απάνθρωπα. Λες και οι άνθρωποι αφιονίζονται από το όπιο των ψευδών ιδεολογημάτων και των υποσχέσεων των επιτηδείων ταγών και δημαγωγών. Αυτό φυσικά είναι ένα φαινόμενο που ισχύει για κάθε παράταξη ιδεολογικοπολιτική, τόσο της Δεξιάς όσο και της Αριστεράς. Ο φανατισμός και η ιδέα ότι «είμαι κάποιος/κάποια» επειδή σε μη κανονικές – πολεμικές συνθήκες νιώθω ανεξέλεγκτος και κυρίαρχο αφεντικό κάνει τον άνθρωπο κατώτερο όν. Υπό κανονικές – ειρηνικές συνθήκες αυτά τα άτομα νιώθουν ένα τίποτα γιατί ο ανταγωνισμός και η καταξίωση με ειρηνικά μέσα είναι πιο δύσκολος και απαιτεί περισσότερες και εξειδικευμένες ικανότητες.
Κατά τα Δεκεμβριανά του 1944 η οικογένεια Στέφανου Δραγούμη θρήνησε για άλλη μια φορά δικό της αίμα. Η Αθηναία Φαίνη Δραγούμη – Ξύδη, πρωταθλήτρια Ελλάδος στο τέννις, με καταγωγή από παλιά μακεδονική οικογένεια με έντονη συμμετοχή στην υπόθεση της Μακεδονίας, ήταν εγγονή του Στ. Δραγούμη (πρωθυπουργού της Ελλάδος το 1910), ανηψιά του Ίωνος Δραγούμη και κόρη της Αλεξάνδρας Δραγούμη - Κριεζή, η οποία εκτός από την κόρη της έχασε και τον δεύτερο σύζυγό της στα Δεκεμβριανά, τον ναύαρχο Αντώνη Κριεζή, εγγονό του Υδραίου αγωνιστή και πρωθυπουργού της Ελλάδος. Διαπιστώνουμε πόσο αυτή η οικογένεια σχετίζεται με τις ελληνικές πολιτικές και αγωνιστικές υποθέσεις από πολύ παλιά. Και την εποχή για την οποία μιλούμε, ο Φίλιππος Δραγούμης (αδελφός της Αλεξάνδρας) ήταν υφυπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης του Γ. Παπανδρέου… Από το Ημερολόγιο της Αλεξάνδρας Κριεζή, που εμπιστεύθηκε στον πολιτικό και συγγραφέα Σπ. Μαρκεζίνη η κόρη της Ρωξάνη, σύζυγος Ι. Πανά, μαθαίνουμε για τη σύλληψη της οικογένειας, τη σωτηρία με κινηματογραφικό τρόπο της Αλεξάνδρας και της Ρωξάνης μετά από 25 μερόνυχτα ομηρίας και το φρικτό τέλος της άλλης της κόρης, Φαίνης Ξύδη και του ναυάρχου Αντ. Κριεζή, οι οποίοι εκτελέστηκαν στις 22 Δεκεμβρίου 1944. Τα πτώματά τους βρέθηκαν μετά από δυόμιση μήνες στα Κιούρκα Αττικής.
«Το βράδυ 11 Δεκεμβρίου στις 12.30 μου εφάνη ότι εσταμάτησε ένα αυτοκίνητο εις το κιγκλίδωμα του κήπου. Ξαφνιάστηκα διότι τα αυτοκίνητα είχαν καταντήσει άγνωστα πλέον. Ακούω βήματα εις τον κήπον και κτυπήματα δυνατά εις την εξώθυραν. Φωνάζομεν από το παράθυρον “ποιος είναι;”. Ο ΕΛΑΣ ανοίξτε». Έτσι ξεκινά το Ημερολόγιο της Αλεξάνδρας Δραγούμη – Κριεζή. Και συνεχίζει: « Τρεις Ελασίτες βαριά οπλισμένοι μπαίνουν μέσα. Αλεξάνδρα Κριεζή, Ρωξάνη Ξύδη ελάτε για μια ανάκριση… Εφθάσαμεν εις την οδόν Διονύσου, εις την οικίαν Διαμαντοπούλου… Κατέφθασαν διάφοροι γνωστοί Κηφισιώται. Εις το ημίφως ανεγνωρίσαμεν την κ. Μεταξά (Λέλα Χατζηιωάννου, σύζ. Ι. Μεταξά), τον γαμβρόν της κ. Φωκάν, τους κ. Δήμαν, Καραβοκύρη, Πόγγην και πολλούς άλλους αγνώστους. Μεταξύ αυτών και μια κυρία με το νυχτικό της. Μας διηγήθη ότι την συνέλαβαν καθ’ οδόν ενώ έτρεχε να φέρει ιατρόν δια την αδελφή της, έγκυον ούσαν και λιποθυμήσασαν την στιγμήν όπου συνελάμβανον τον άνδρα της…»
Η πορεία των αιχμαλώτων περνάει από το Μπογιάτι, όπου ο Μητροπολίτης Αττικής και Μεγαρίδος Ιάκωβος μίλησε δριμύτατα στους καπεταναίους και έδωσε κάποιες ελπίδες στους ομήρους. Στη συνέχεια τους κατεβάζουν στον Ωρωπό και από εκεί στην Συκάμινον. Εκεί, σε έναν λόφο απομονωμένο, δίπλα στο εκκλησάκι της Αγίας Ελεούσας, οι αντάρτες δεν έδειξαν έλεος. Έσκαψαν μπροστά στους κρατουμένους τους λάκκους των! Μια μέρα μετά τα Χριστούγεννα οι Ελασίτες γράφουν σε έναν κατάλογο τα ονόματα επτά επιφανών προσώπων της αθηναϊκής κοινωνίας και πέντε ανηλίκων ατόμων. Οι 12 όμηροι εκτελούνται. Πρόκειται για τον μηχανικό Πόγγη, τον ωτορινολαρυγγολόγο Ευσταθιανό (συναδέλφου του Εαμίτη Κάτσα στο ίδιο νοσοκομείο), τον επιχειρηματία Μπογοβιτς, τον κτηματία Κυριαζή, τον ιατρό Μπελέκο, τον Πρόεδρο της Κοινότητας Κηφισιάς Κτενά, τον κηπουρό της οικογένειας Διομήδη (αγνώστου ταυτότητας) και τους πέντε νεαρούς. Είναι αξιοσημείωτο ότι όλοι, και κυρίως ο Κτενάς, ήταν της γνώμης ότι χρωστούσαν τη σύλληψή τους στον πρώην Πρόεδρο Κοινότητας Κηφισιάς Βαρουξάκη, ο οποίος ήταν και Πρόεδρος του Λαϊκού Δικαστηρίου… Η Αλεξάνδρα Κριεζή μαζί με τη Ρωξάνη κατορθώνουν μετά από πολλές περιπέτειες να διασωθούν. Όμως η κόρη της Φαίνης Ξύδη και ο άντρας της Αντώνης Κριεζής εκτελούνται… Στις κηδείες τους μέσα στον ανείπωτο πόνο και τις τιμές που τους επιφύλαξε η ελληνική Πολιτεία, ακούστηκαν και οι εξής χλευαστικές φωνές από τα μπαλκόνια : « Τώρα το πάρτυ άρχισε. Έχουμε να δούμε κι άλλα τέτοια ακόμη».
Η φωτογραφία είναι του Dimitri Kessel, Αθήνα, 11 Ιανουαρίου 1945, η στιγμή της υπογραφής συνθήκης κατάπαυσης πυρός ανάμεσα στα βρετανικά στρατεύματα και στον ΕΛΑΣ. Απεικονίζει τον Βρετανό Αντιστράτηγο Ronald Scobie να υπογράφει υπό το βλέμμα του Συνταγματάρχη του ΕΛΑΣ Θεόδωρου Μακρίδη (Έκτορα) και των αντιπροσώπων του ΕΑΜ Γιάννη Ζεύγου (Ταλαγάνη), Δημήτρη Παρτσαλίδη και Αθανάσιου Αθηνέλη.