Του Ιωάννη Γκόκα
Ώρα λοιπόν να ορίσουμε και να κατανοήσουμε τι είναι το αγαθόν, εκείνο δηλαδή που διακαώς επιθυμούμε.
Διότι τι νόημα μπορούμε να δώσουμε στη ζωή μας έξω από το αγαθόν;
Εκτός κι αν δεν λογιζόμαστε άνθρωποι.
Ο σύγχρονος και από καιρού «κυρίαρχος» homo dollaris ίσως δυσκολεύεται να απαντήσει, εξαιτίας της χρόνιας ασθένειάς του, οπότε ας λάβει τη βοήθεια του κοινού .
Ο Έλλην Επίκουρος ορίζει τις επιθυμίες σε συνάρτηση με τις ανάγκες σε τρεις κατηγορίες.
Α) φυσικές και αναγκαίες
Β) φυσικές και μη αναγκαίες και
Γ) μη φυσικές (μάταιες) και μη αναγκαίες
Έτσι αποκτούμε έναν μέτρο για τα επιδιωκόμενα αγαθά και ένα κριτήριο επιλογής απέναντι στο σωρό της υπερπροσφοράς .
Κρίνοντας με ένα τέτοιο μέτρο θα διαπιστώσουμε,ενδεχομένως με κόπο και πόνο, ότι τα περισσότερα από τα φερόμενα ως αγαθά είναι από τη σύνθεσή τους τοξικά και ρυπογόνα ,τόσο για τον άνθρωπο όσο και για το περιβάλλον. Με φρόνηση θα φθάσουμε στην αυτάρκεια μέσω μιας φυσικής και λογικής ολιγάρκειας.
Κεφαλαιώδες είναι τώρα να κατανοήσουμε πως για όλα τα παραγόμενα, και φερόμενα ως αγαθά, προϊόντα δεν απαιτείται σε κανένα στάδιο η συμμετοχή του χρήματος παρά μόνον οι φυσικοί και ανθρώπινοι πόροι. Έτσι το χρήμα δεν σχετίζεται με κανέναν τρόπο με το αγαθόν.
Ο homo dollaris είναι δικό του υβρίδιο. Εμείς όλοι ,που σχεδόν κάθε δράση και σκέψη μας είναι μολυσμένη από την ιδέα του χρήματος.
Κυριάρχησε σαν ιδεολογία , γέννησε ψευδεπίγραφες ιδεολογίες να την υπηρετούν , έφτασε να γίνει η μοναδική υπερθρησκεία. Τόσο που η αναγκαιότητα και «ύπαρξή» του θεωρείται απόλυτα φυσική έως μεταφυσική και η κατάργησή του ουτοπία έως παραλογισμός.
Μέσα σε αυτή την «νομοτέλεια» αντιστράφηκαν και διαστρεβλώθηκαν πλήθος εννοιών απόλυτα αναγκαίων για την κατανόηση της φύσης της ανθρώπινης συνύπαρξης.
Όπως επί παραδείγματι οι έννοιες ελευθερία,κοινωνία, πολιτεία,σύστημα,παιδεία κλπ.
Έτσι ονομάζεται «κοινωνία» η συνύπαρξη και αλληλεπίδραση των ανθρώπων που ζουν σε χωριά ή πόλεις και αποτελούν εν τέλει ψευδεπίγραφα πολιτεία-κράτος, χωρίς να προϋπάρχει η ενσυνείδητη αποδοχή των αναγκαίων από μέρους τους όρων, παραδοχών και αξιών για τη σύσταση του αρχικού κυττάρου μιας κοινωνίας. Και ταυτόχρονα με πλήρη απουσία κάθε δυνατότητας ρύθμισης από τους ίδιους των συνθηκών και όρων της κοινής τους διαβίωσης.
Έτσι η ειλικρινής και αγωνιώδης απόπειρα πολλών συνανθρώπων μας να εφαρμόσουν δημοκρατία σε μια τέτοια ψευδεπίγραφη πολιτεία-κράτος, αγνοώντας την αναγκαία προϋπόθεση αυτής που είναι η πραγματική κοινωνία,συνιστά νοητική υπέρβαση και συναντά ανυπέρβλητα αδιέξοδα.
Η αρχή πρέπει να αναζητηθεί εκεί όπου άνθρωποι με κοινά ιδεώδη και αντιλήψεις ομονοούν και αποφασίζουν να ζήσουν κοινωνικά, αναλαμβάνοντας οι ίδιοι την ευθύνη και τον έλεγχο της ζωής τους. Βασικός όρος είναι η κατανόηση της έννοιας της οικονομίας. Η οικονομία προϋποθέτει οίκο,ένα κομμάτι γης και υποδομών όπου ένα σύνολο ανθρώπων παράγει αγαθά,και τη νομή (διανομή) αυτών. Εδώ απαιτείται η φρόνηση και η ηθική ώστε με φρόνηση να επιλέγεται η παραγωγή των όντως αγαθών και με ηθική να διανέμονται δίκαια με βάση τις ανθρώπινες ανάγκες. Αυτό το μοντέλο της άμεσης οικονομίας διανομής διασώζεται ακόμα και σήμερα σε κοινότητες ιθαγενών που με περισσή ευκολία ο homo dollaris θα αποκαλούσε απολίτιστους.
Το στοιχείο που ευθύνεται για την διάλυση μιας τέτοιας κοινωνίας άμεσης οικονομίας είναι η επιβολή της ισχύος. Όταν η ισχύς ενεργείται βίαια κατά των ανθρώπων ή και παράλογα κατά της φύσης αυτό ονομάζεται εξουσία η οποία επιβάλλει έναν παρά φύσιν διαχωρισμό των ανθρώπων σε εξουσιαστές και εξουσιαζομένους και την καθιέρωση του ανθρώπου ως κυρίαρχου καταστροφέα της φύσης.
Η ισχύς και η συνακόλουθη εξουσία μπορεί να εκδηλωθεί εκεί όπου ένας άνθρωπος ή μια ομάδα ανθρώπων επιλέγει να κυριαρχήσει εις βάρος των άλλων ανθρώπων και του φυσικού περιβάλλοντος εκμεταλλευόμενοι φυσικά χαρίσματα όπως η σωματική δύναμη,η ευφυία,η ομορφιά κλπ., κατοχή φυσικών πόρων ή και τεχνολογικά επιτεύγματα ,όπως είναι τα όπλα.
Την μεγαλύτερη όμως ευχέρεια στην άσκηση εξουσίας φαίνεται να έδωσε η επινόηση του χρήματος. Σταδιακά κυριάρχησε ως μέσον συναλλαγής στην διακίνηση των αγαθών και διευκόλυνε το εμπόριο το οποίο άμεσα συσχετίζεται με την επέκταση της ισχύος στο όριο που σήμερα συναντά το επίτευγμα μιας παγκόσμιας δικτατορίας του χρήματος. Η συσσώρευση ισχύος έγινε ευκολότερη με την αποθησαύριση πολύτιμων μετάλλων και τελικά με την δολιότερη επινόηση του άυλου χρήματος που “παράγεται” με το ελάχιστο κόστος της εκτύπωσης και δεν έχει κανένα ουσιαστικό αντίκρυσμα. Τα αγαθά και οι υπηρεσίες από τον μόχθο των πολλών αξιολογούνται σε χρήμα τη στιγμή που οι ελάχιστοι το “παράγουν” δωρεάν και το πωλούν εν είδει δανείων σε όλη τα κράτη με το τέχνασμα των λεγόμενων αγορών επιτυγχάνοντας εκ του μηδενός τον παγκόσμιο έλεγχο.
Έτσι αλλοιώθηκε η έννοια της πραγματικής οικονομίας και επιβλήθηκε η εξουσία της χρηματιστικής απάτης. Τόσο καθολικά προπαγανδίστηκε που η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων όταν ακούει τις λέξεις οικονομία και οικονομικό πρόβλημα φέρνει στο νου του μόνον χρήματα.
Τα χρήματα όμως σε κανένα στάδιο παραγωγής αγαθών δεν απαιτούνται. Η πραγματική οικονομία, που είναι και το θεμέλιο μιας υγιούς κοινωνίας, χρειάζεται μόνον φυσικούς και ανθρώπινους πόρους. Το χρήμα είναι μια παρά φύσιν επινόηση και έχει μεταλλάξει τη ζωή μας ώστε να ζούμε κι εμείς παρά φύσιν.
Ο κοινός μας οίκος είναι η γη. Ο κίνδυνος δεν είναι η δική της καταστροφή αλλά του ανθρωπίνου γένους, όσο εμείς επιμένουμε στις παρά φύσιν επιλογές μας. Η σύσταση συνεταιριστικών κοινοτήτων που υιοθετούν την επιστροφή στην άμεση οικονομία διανομής και την κατάργηση ενδοκοινοτικά του χρήματος μπορεί να αποτελέσει το ελκυστικό κύτταρο που θα εμβολιάσει σταδιακά την ανθρωπότητα με την ιδέα του πραγματικού αγαθού. Η φυσική αναγκαιότητα της ευθύνης και του ελέγχου στην διαδικασία της ορθής αυτοδιαχείρισης μιας τέτοιας κοινότητας θα οδηγήσει στην υιοθέτηση αρχών και κανόνων ώστε να διαμορφώνεται σταδιακά ένα κατανοητό και απλό σύστημα διευθέτησης όλων των ζητημάτων. Μια τέτοια επιλογή μπορεί να επαναφέρει στη ζωή μας την αρμονία ,την αισθητική και την οδό της πνευματικής μας ανέλιξης.
Ώρα λοιπόν να ορίσουμε και να κατανοήσουμε τι είναι το αγαθόν, εκείνο δηλαδή που διακαώς επιθυμούμε.
Διότι τι νόημα μπορούμε να δώσουμε στη ζωή μας έξω από το αγαθόν;
Εκτός κι αν δεν λογιζόμαστε άνθρωποι.
Ο σύγχρονος και από καιρού «κυρίαρχος» homo dollaris ίσως δυσκολεύεται να απαντήσει, εξαιτίας της χρόνιας ασθένειάς του, οπότε ας λάβει τη βοήθεια του κοινού .
Ο Έλλην Επίκουρος ορίζει τις επιθυμίες σε συνάρτηση με τις ανάγκες σε τρεις κατηγορίες.
Α) φυσικές και αναγκαίες
Β) φυσικές και μη αναγκαίες και
Γ) μη φυσικές (μάταιες) και μη αναγκαίες
Έτσι αποκτούμε έναν μέτρο για τα επιδιωκόμενα αγαθά και ένα κριτήριο επιλογής απέναντι στο σωρό της υπερπροσφοράς .
Κρίνοντας με ένα τέτοιο μέτρο θα διαπιστώσουμε,ενδεχομένως με κόπο και πόνο, ότι τα περισσότερα από τα φερόμενα ως αγαθά είναι από τη σύνθεσή τους τοξικά και ρυπογόνα ,τόσο για τον άνθρωπο όσο και για το περιβάλλον. Με φρόνηση θα φθάσουμε στην αυτάρκεια μέσω μιας φυσικής και λογικής ολιγάρκειας.
Κεφαλαιώδες είναι τώρα να κατανοήσουμε πως για όλα τα παραγόμενα, και φερόμενα ως αγαθά, προϊόντα δεν απαιτείται σε κανένα στάδιο η συμμετοχή του χρήματος παρά μόνον οι φυσικοί και ανθρώπινοι πόροι. Έτσι το χρήμα δεν σχετίζεται με κανέναν τρόπο με το αγαθόν.
Ο homo dollaris είναι δικό του υβρίδιο. Εμείς όλοι ,που σχεδόν κάθε δράση και σκέψη μας είναι μολυσμένη από την ιδέα του χρήματος.
Κυριάρχησε σαν ιδεολογία , γέννησε ψευδεπίγραφες ιδεολογίες να την υπηρετούν , έφτασε να γίνει η μοναδική υπερθρησκεία. Τόσο που η αναγκαιότητα και «ύπαρξή» του θεωρείται απόλυτα φυσική έως μεταφυσική και η κατάργησή του ουτοπία έως παραλογισμός.
Μέσα σε αυτή την «νομοτέλεια» αντιστράφηκαν και διαστρεβλώθηκαν πλήθος εννοιών απόλυτα αναγκαίων για την κατανόηση της φύσης της ανθρώπινης συνύπαρξης.
Όπως επί παραδείγματι οι έννοιες ελευθερία,κοινωνία, πολιτεία,σύστημα,παιδεία κλπ.
Έτσι ονομάζεται «κοινωνία» η συνύπαρξη και αλληλεπίδραση των ανθρώπων που ζουν σε χωριά ή πόλεις και αποτελούν εν τέλει ψευδεπίγραφα πολιτεία-κράτος, χωρίς να προϋπάρχει η ενσυνείδητη αποδοχή των αναγκαίων από μέρους τους όρων, παραδοχών και αξιών για τη σύσταση του αρχικού κυττάρου μιας κοινωνίας. Και ταυτόχρονα με πλήρη απουσία κάθε δυνατότητας ρύθμισης από τους ίδιους των συνθηκών και όρων της κοινής τους διαβίωσης.
Έτσι η ειλικρινής και αγωνιώδης απόπειρα πολλών συνανθρώπων μας να εφαρμόσουν δημοκρατία σε μια τέτοια ψευδεπίγραφη πολιτεία-κράτος, αγνοώντας την αναγκαία προϋπόθεση αυτής που είναι η πραγματική κοινωνία,συνιστά νοητική υπέρβαση και συναντά ανυπέρβλητα αδιέξοδα.
Η αρχή πρέπει να αναζητηθεί εκεί όπου άνθρωποι με κοινά ιδεώδη και αντιλήψεις ομονοούν και αποφασίζουν να ζήσουν κοινωνικά, αναλαμβάνοντας οι ίδιοι την ευθύνη και τον έλεγχο της ζωής τους. Βασικός όρος είναι η κατανόηση της έννοιας της οικονομίας. Η οικονομία προϋποθέτει οίκο,ένα κομμάτι γης και υποδομών όπου ένα σύνολο ανθρώπων παράγει αγαθά,και τη νομή (διανομή) αυτών. Εδώ απαιτείται η φρόνηση και η ηθική ώστε με φρόνηση να επιλέγεται η παραγωγή των όντως αγαθών και με ηθική να διανέμονται δίκαια με βάση τις ανθρώπινες ανάγκες. Αυτό το μοντέλο της άμεσης οικονομίας διανομής διασώζεται ακόμα και σήμερα σε κοινότητες ιθαγενών που με περισσή ευκολία ο homo dollaris θα αποκαλούσε απολίτιστους.
Το στοιχείο που ευθύνεται για την διάλυση μιας τέτοιας κοινωνίας άμεσης οικονομίας είναι η επιβολή της ισχύος. Όταν η ισχύς ενεργείται βίαια κατά των ανθρώπων ή και παράλογα κατά της φύσης αυτό ονομάζεται εξουσία η οποία επιβάλλει έναν παρά φύσιν διαχωρισμό των ανθρώπων σε εξουσιαστές και εξουσιαζομένους και την καθιέρωση του ανθρώπου ως κυρίαρχου καταστροφέα της φύσης.
Η ισχύς και η συνακόλουθη εξουσία μπορεί να εκδηλωθεί εκεί όπου ένας άνθρωπος ή μια ομάδα ανθρώπων επιλέγει να κυριαρχήσει εις βάρος των άλλων ανθρώπων και του φυσικού περιβάλλοντος εκμεταλλευόμενοι φυσικά χαρίσματα όπως η σωματική δύναμη,η ευφυία,η ομορφιά κλπ., κατοχή φυσικών πόρων ή και τεχνολογικά επιτεύγματα ,όπως είναι τα όπλα.
Την μεγαλύτερη όμως ευχέρεια στην άσκηση εξουσίας φαίνεται να έδωσε η επινόηση του χρήματος. Σταδιακά κυριάρχησε ως μέσον συναλλαγής στην διακίνηση των αγαθών και διευκόλυνε το εμπόριο το οποίο άμεσα συσχετίζεται με την επέκταση της ισχύος στο όριο που σήμερα συναντά το επίτευγμα μιας παγκόσμιας δικτατορίας του χρήματος. Η συσσώρευση ισχύος έγινε ευκολότερη με την αποθησαύριση πολύτιμων μετάλλων και τελικά με την δολιότερη επινόηση του άυλου χρήματος που “παράγεται” με το ελάχιστο κόστος της εκτύπωσης και δεν έχει κανένα ουσιαστικό αντίκρυσμα. Τα αγαθά και οι υπηρεσίες από τον μόχθο των πολλών αξιολογούνται σε χρήμα τη στιγμή που οι ελάχιστοι το “παράγουν” δωρεάν και το πωλούν εν είδει δανείων σε όλη τα κράτη με το τέχνασμα των λεγόμενων αγορών επιτυγχάνοντας εκ του μηδενός τον παγκόσμιο έλεγχο.
Έτσι αλλοιώθηκε η έννοια της πραγματικής οικονομίας και επιβλήθηκε η εξουσία της χρηματιστικής απάτης. Τόσο καθολικά προπαγανδίστηκε που η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων όταν ακούει τις λέξεις οικονομία και οικονομικό πρόβλημα φέρνει στο νου του μόνον χρήματα.
Τα χρήματα όμως σε κανένα στάδιο παραγωγής αγαθών δεν απαιτούνται. Η πραγματική οικονομία, που είναι και το θεμέλιο μιας υγιούς κοινωνίας, χρειάζεται μόνον φυσικούς και ανθρώπινους πόρους. Το χρήμα είναι μια παρά φύσιν επινόηση και έχει μεταλλάξει τη ζωή μας ώστε να ζούμε κι εμείς παρά φύσιν.
Ο κοινός μας οίκος είναι η γη. Ο κίνδυνος δεν είναι η δική της καταστροφή αλλά του ανθρωπίνου γένους, όσο εμείς επιμένουμε στις παρά φύσιν επιλογές μας. Η σύσταση συνεταιριστικών κοινοτήτων που υιοθετούν την επιστροφή στην άμεση οικονομία διανομής και την κατάργηση ενδοκοινοτικά του χρήματος μπορεί να αποτελέσει το ελκυστικό κύτταρο που θα εμβολιάσει σταδιακά την ανθρωπότητα με την ιδέα του πραγματικού αγαθού. Η φυσική αναγκαιότητα της ευθύνης και του ελέγχου στην διαδικασία της ορθής αυτοδιαχείρισης μιας τέτοιας κοινότητας θα οδηγήσει στην υιοθέτηση αρχών και κανόνων ώστε να διαμορφώνεται σταδιακά ένα κατανοητό και απλό σύστημα διευθέτησης όλων των ζητημάτων. Μια τέτοια επιλογή μπορεί να επαναφέρει στη ζωή μας την αρμονία ,την αισθητική και την οδό της πνευματικής μας ανέλιξης.