του
Πέτρου Ι. Μηλιαράκη
Παρά
που η Ελληνική Κοινωνία εισήλθε στη
«ραστώνη» του θέρους και στην «ξεγνοιασιά»
του Δεκαπενταύγουστου, ο προβληματισμός
γύρω από τα οικονομικά των ιδιωτών και
των νοικοκυριών είναι δεδομένος και η
κρίση χρέους της Ελλάδας προφανώς είναι
ενεστώσα. Προκειμένου δε η χώρα και η
κοινωνία να ανασάνουν, απαιτείται μια
ριζοσπαστική αναθεώρηση της πολιτικής
περί του Δημοσίου Χρέους. Η επίλυση του
δε είναι εκ των ων ουκ άνευ. Ας θυμηθούμε
όμως την πρόσφατη επίσκεψη του Αμερικανού
Υπουργού Οικονομικών Τζάκ Λιού, ο οποίος
συνέδεσε την κατάσταση που επικρατεί
στην Τουρκία, με την ανάγκη να υπάρξει
ελάφρυνση του ελληνικού χρέους!..
- στήριξη ή διατύπωση προθέσεων;
Ο
προαναφερόμενος σημαντικός Αμερικανός
αξιωματούχος τόνισε ότι «ακόμη
και πριν από την απόπειρα πραξικοπήματος
στην Τουρκία, ο κεντρικός ρόλος της
Ελλάδας ήταν δεδομένος»(sic)
και εξήρε τη γεωπολιτική σημασία της
χώρας μας. Ήταν δε
σαφής η θέση του, όταν δήλωνε ότι: «θα
ήθελα να ελπίζω ότι θα αλλάξει το
κλίμα με το οποίο θα γίνουν οι συζητήσεις
για την ελάφρυνση του χρέους, σε μία
εποχή κατά την οποία η Ελλάδα κατέχει
θέση γεωπολιτικής σημασίας. Είναι
κατάλληλη η στιγμή να ενισχυθεί το
δημοσιονομικό μέλλον της»
(sic).
Σε
συνέντευξή του δε στους Financial Times, ο Τζάκ
Λιού αναφέρθηκε στην πάγια θέση των
ΗΠΑ: ότι δηλαδή οι
Δανειστές της Ελλάδας πρέπει να
προχωρήσουν σε αναδιάρθρωση του χρέους,
ως μέρους ενός ευρύτερου σχεδίου για
να τεθούν στέρεες βάσεις στην ελληνική
οικονομία.
Προς
τα προαναφερόμενα άξιο επισημείωσης
είναι ότι σύμφωνα και με εκπεφρασμένες
θέσεις του ΔΝΤ,
η επίτευξη πάση θυσία πλεονάσματος
3,5% είναι ανέφικτη! Εκτιμάται δε από το
ΔΝΤ ότι οι ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει
να εξασφαλίσουν στην Ελλάδα μια 30ετή
περίοδο χάριτος για την εξυπηρέτηση
όλου του ευρωπαϊκού χρέους,
συμπεριλαμβανομένων και των νέων
δανείων. Εκτιμάται επίσης ότι μια πολύ
δραστική παράταση των περιόδων ωρίμανσης
θα ήταν ιδιαιτέρως χρήσιμη. Άλλως,
επιβάλλεται να υπάρξουν συγκεκριμένες
ετήσιες δημοσιονομικές μεταβιβάσεις
στον ελληνικό προϋπολογισμό ή ακόμη
και ένα βαθύ «κούρεμα»
(hair
cut)
των δανείων των ευρωπαϊκών εταίρων.
Ασχέτως
του ότι οι προαναφερόμενες δηλώσεις ή
θέσεις μπορεί να θεωρηθούν ως στήριξη
«με διατύπωση (ίσως μόνο) προθέσεων»,
παρ’ όλα αυτά επιβάλλεται να αξιοποιηθούν,
ώστε να μην αφορούν μόνο φραστικές
διατυπώσεις. Έτσι επιβάλλεται με
κατάλληλες πολιτικές να επιδιωχθεί
αντίρροπη
τάση
στην απόκρημνη κατάσταση που βρίσκεται
η κοινωνία και η οικονομία. Ωστόσο μοχλός
πίεσης μπορούν να είναι και τα εξής για
την καλύτερη δυνατή προώθηση του
«ελληνικού
ζητήματος χρέους»
- το δόγμα Calvo (Calvo`s doctrine)
Σε
κάθε περίπτωση είναι δυνατόν να γίνεται
υπόμνηση του «δόγματος
Calvo». Το δόγμα
αυτό αφορά στο κυριαρχικό δικαίωμα για
μονομερή διαγραφή
του εξωτερικού χρέους, σύμφωνα με το
Διεθνές Δίκαιο. Το
κάθε κράτος νομίμως δικαιούται να
επιβάλει την εσωτερική και εξωτερική
κυριαρχία του και να προβεί σε προστασία
της Εθνικής του Κυριαρχίας με το να
διαγράψει μονομερώς το όποιο επαχθές
χρέος.
Το
δικαίωμα αυτό προστασίας της Εθνικής
Κυριαρχίας και του Εθνικού Συμφέροντος
αναφορικώς με το επαχθές χρέος αφορά
υπεράσπιση και προστασία υπέρτατων
εννόμων αγαθών τα οποία έχουν ενσωματωθεί
στο Διεθνές Δίκαιο τυπικώς από το 1962
και αποτελούν μια κύρια εκδοχή του
«δόγματος Calvo» (1).
- δανεισμός δεν συνομολογείται per Deos
Το
«δόγμα Calvo», ήταν η πρώτη αντίδραση του
δικαίου κατά της ασύμμετρης, ασύνορης
και απάνθρωπης εκμετάλλευσης στις
αποικιοκρατούμενες χώρες από τους
ευρωπαίους δυνάστες αποικιοκράτες του
19ου αι. και συνδιάζεται ευθέως με τις
πρόνοιες
του σύγχρονου Διεθνούς Δικαίου. Και
τούτο γιατί σύμφωνα με τα άρθρα
61 και 62
της Σύμβασης
της Βιέννης
για το Δίκαιο
των Συνθηκών
ένα κυρίαρχο κράτος μπορεί λόγω απόκρημνης
οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης
να επικαλεσθεί τόσο
την επιγενόμενη αδυναμία εκτέλεσης των
συμφωνηθέντων όσο
και την εξ ανάγκης θεμελιώδη μεταβολή
των περιστάσεων.
Τούτες
όμως οι πρόνοιες
καταργούν με υπερκείμενους κανόνες
δικαίου το δόγμα του Ρωμαϊκού Δικαίου
ότι: pacta
sunt
servanda,
ήτοι: τα συμπεφωνημένα δέον όπως
τηρούνται. Άλλωστε, το δημόσιο χρέος εξ
ορισμού (per
definitionem)
δεν μπορεί να αποδίδεται από τον
δανειολήπτη -οφειλέτη
στο δανειστή με κάθε θεμιτό και αθέμιτο
μέσο (per
fas
et
nefas)
καθόσον άλλωστε ο όποιος δανεισμός δεν
συνομολογείται per
Deos
-εν ονόματι των Θεών,
όπως μπορούν να υποστηρίξουν κάποιοι
Προτεστάντες…
- ο κώδικας Χαμουραμπί!
Μια
από τις πιο διάσημες αποκηρύξεις χρέους
που πραγματοποιήθηκε ποτέ, έλαβε χώρα
στην αρχαία Βαβυλώνα (βλ. Ιράκ). Το 1792 πΧ
(!) ο βασιλιάς της Βαβυλώνας Χαμουραμπί,
διέγραψε τα χρέη όλων των πολιτών έναντι
της κυβέρνησής του και των υψηλόβαθμων
αξιωματούχων-δανειστών.
Ο
Κώδικας του
Χαμουραμπί, που
αφορά κείμενο άκρως ενδιαφέρον για τους
νομικούς, βρίσκεται στο Μουσείο του
Λούβρου και αναφέρει: «Αν
οποιοσδήποτε οφείλει ένα δάνειο, και
μια καταιγίδα κατέστρεψε το σιτάρι ή
τη συγκομιδή του, ή το σιτάρι του δεν
αυξήθηκε εξαιτίας της έλλειψης νερού
κατά το έτος αυτό, τότε δεν χρειάζεται
να καταβάλει ούτε έναν κόκκο σιταριού
στον πιστωτή του. Το χρέος του απαλείφεται
και δεν απαιτείται να καταβάλει ενοίκιο
για το τρέχον έτος».
Ιδού
ο «προάγγελος» των διατάξεων της Σύμβασης
της Βιέννης για το Δίκαιο των Συνθηκών:
α)
ως προς την επιγενόμενη αδυναμία του
δανειζόμενου (οφειλέτη) να εξοφλήσει
το δανειστή του και β)
ως προς τη θέσπιση της θεμελιώδους
μεταβολής των περιστάσεων με αναφορά
σε 4.000 έτη παρελθόντος πολιτισμού!
- Η fed, η ΕΚΤ και το «ειδικό Forum» για μια Πανευρωπαϊκή Διάσκεψη
Η
γενικευμένη διόγκωση του δημόσιου
χρέους συνολικώς στη Δύση είναι το
τραγικό αποτέλεσμα του υπερδανεισμού,
τον οποίο είχε προκαλέσει η ραγδαίως
επιταχυνόμενη τάση υπερκατανάλωσης.
Όμως
στην παρούσα φάση ισχύουν και τα εξής:
1)
Στις ΗΠΑ η κρίση χρέους αντιμετωπίστηκε
επιτυχώς και λυσιτελώς, λόγω των
συντονισμένων ομοσπονδιακών οικονομικών
μηχανισμών και χάρις στις «δεξιότητες»
της Fed
που αφορά πραγματική Κεντρική Τράπεζα,
η οποία εποπτεύει αποτελεσματικώς το
τραπεζικό σύστημα, προσφέροντας χρήμα,
αγοράζοντας ομόλογα και ενυπόθηκα
δάνεια και αυξάνοντας τα τραπεζικά
αποθεματικά με ελεγχόμενο απ’ αυτήν
επιτόκιο που είναι σχεδόν μηδενικό.
2)
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντιθέτως προς τα
προαναφερόμενα και ειδικώς κατά το
μέρος που αφορά στο ευρωσύστημα, οι
ρόλοι αντιστρέφονται: Η ΕΚΤ δεν αφορά
εκ προοιμίου πραγματική Κεντρική
Τράπεζα. Και τούτο όχι μόνο γιατί δεν
υφίσταται «πολιτική ένωση» και άρα
Ομοσπονδιακό Κράτος, αλλά και για τον
επιπρόσθετο λόγο ότι η ΕΚΤ αδυνατεί να
παρέχει την αναγκαία ρευστότητα, σύμφωνα
με τις ανάγκες των περιστάσεων,
καθόσον «καθοδηγείται»
από το πρότυπο της Bundesbank,
η οποία θεωρεί την πολιτική της Fed
ως «θανατηφόρο ιό» πληθωρισμού. Υπ’
όψιν δε ότι λειτουργεί περισσότερο ως
συμφωνία
αμετάκλητων ισοτιμιών,
παρά
ως πολιτική ενιαίου νομίσματος.
Επίσης η
Γερμανία αρνείται να δεχθεί κάθε σκέψη
καθιέρωσης κοινών κανόνων δανεισμού
(π.χ.) μέσω «ευρωομολόγων», και εναντιώνεται
σε κάθε προοπτική αμοιβαιοποίησης των
συνεπειών της κρίσης χρέους.
Εξ αυτών όμως συνάγεται ότι το όλον
σύστημα αργά ή γρήγορα θα εισέλθει σε
ουσιαστική περιδίνηση.
Συνεπώς
μια Πανευρωπαϊκή Διάσκεψη συζήτησης
για την επίλυση του όλου σωρευμένου
χρέους, εφόσον επιμόνως τίθεται ως
«ζήτημα», θα αφορά σημαντικό λόγο
πίεσης(!) έστω και εκτός κυβερνήσεων με
τη δημιουργία ενός «ειδικού Forum».
Και
ειλικρινώς δεν αντιλαμβάνομαι γιατί
φορείς όπως οι «Ενώσεις» Εργαζομένων
και Εργοδοτών δεν επιλαμβάνονται τέτοιων
πρωτοβουλιών στο πεδίο της διεθνούς
δράσης τους! Ακόμη και οι εκπρόσωποι
Οργανωμένων οντοτήτων θα μπορούσαν να
συμβάλουν όπως π.χ. Πανεπιστημιακά
Ιδρύματα, Δικηγορικοί Σύλλογοι και
άλλοι φορείς κοινωνικής ή δημόσιας
εξουσίας και λειτουργίας.
Τέτοιες
δραστηριότητες εξ ανάγκης θα «στήριζαν»
και οι κυβερνήσεις των πληττομένων
χωρών …Το «σχέδιο»
δεν είναι ανέφικτο!...
Σε
κάθε περίπτωση δε, καμία δανειολήπτρια
χώρα και ασφαλώς η Ελλάδα, δεν έχει
συνάψει, ούτε συνομολογήσει δάνειο στο
όνομα των Θεών!..
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ:
- Βλ. Works in the UN Comission on Permanent Soevereignty over Natural Resources & Resolution 1804 (XVII) by the UN General Assembly on 14-12-1962