ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΜΒΟΥΚΑΣ
Το
αθροισμα του “εξωτερικού” και του “εσωτερικού χρέους” αποτελεί το
“συνολικό χρέος” μιας χώρας. Ο πίνακας του κειμένου περιέχει ένα
αντιπροσωπευτικό δείγμα αναπτυσσόμενων χωρών, οι οποίες βρίσκονται σε
διάφορες περιοχές της υφηλίου, έχουν τα δικά τους εθνικά νομίσματα και
χαρακτηρίζονται για την διαχρονική ανοδική τάση του εξωτερικού τους
χρέους. Οι περισσότερες χώρες που περιλαμβάνονται στον πίνακα είναι
φτωχές, με πολύ χαμηλό κεφαλήν εισόδημα, που σημαίνει ότι οι μηνιαίοι
μισθοί στις χώρες αυτές είναι μικρότεροι των 50 δολαρίων ($).Με κριτήριο
τα στοιχεία του 2015, η Κίνα θεωρείται η χώρα με το μεγαλύτερο
εξωτερικό χρέος στον κόσμο ύψους 1.418,3 δις $ και ακολουθούν η Βραζιλία
με 543,4 δις $, η Ινδία με 479,6 δις $, η Ρωσία με 467,7 δις $, το
Μεξικό με 426,3 δις $, η Τουρκία με 397,9 δις $, η Μαλαισία με 191,0 δις
$, η Αργεντινή με 159,7 δις $, κ.ά.
Παρατηρήσεις: Πηγή των στοιχείων είναι η Παγκόσμια Τράπεζα.
Αξιοπρόσεκτο είναι ότι οι περισσότερες χώρες που αναφέρονται στον
πίνακα, έχουν έλθει στο παρελθόν αντιμέτωπες με το φάσμα της χρεοκοπίας.
Χώρες όπως Αργεντινή, Βενεζουέλα, Βραζιλία, Μεξικό, Εκουαδόρ
(Ισημερινός), Ζάμπια, Ζιμπάμπουε, Τουρκία, Τυνησία, κ.ά., έχουν κατά
περιοδικά διαστήματα αντιμετωπίσει ανυπέρβλητες δυσκολίες στην
εξυπηρέτηση του εξωτερικού τους χρέους, με αναπόφευκτη συνέπεια να
οδηγηθούν σε εξαναγκαστική χρεοκοπία και να προσφύγουν στο Διεθνές
Νομισματικό Ταμείο για οικονομική βοήθεια. Η παγκόσμια οικονομική
ιστορία αποκαλύπτει ότι χώρες με χαμηλό επίπεδο ανταγωνιστικότητας και
αδύναμα οικονομικά συστήματα, έχουν ασθενή εθνικά νομίσματα που δεν
γίνονται αποδεκτά στις διεθνείς χρηματοοικονομικές συναλλαγές. Αντίθετα,
χώρες με ανταγωνιστικές και εξωστρεφείς οικονομίες, σαν τις ΗΠΑ, Μ.
Βρετανία, Δανία, Σουηδία, Νορβηγία, Ελβετία, Σιγκαπούρη, κ.ά., έχουν
πολύ ισχυρά νομίσματα, αποδεκτά σε κάθε είδους διεθνή χρηματοοικονομική
συναλλαγή.
Συνεπώς, χώρες σαν τις Αργεντινή, Βενεζουέλα, Ζάμπια, Ζιμπάμπουε,
Ουκρανία, Ρουμανία, Εκουαδόρ, κ.λπ., για την εξυπηρέτηση του εξωτερικού
τους χρέους χρειάζονται σκληρό συνάλλαγμα, όπως ευρώ, δολάρια, γιεν,
στερλίνες, κ.λπ. Από που όμως μια χώρα εξοικονομεί σκληρό συνάλλαγμα; Η
οποιαδήποτε χώρα του κόσμου βρίσκει συναλλαγματοφόρους πόρους από δύο
βασικές πηγές. Η πρώτη πηγή είναι τα τυχόν πλεονάσματα στο ισοζύγιο
τρεχουσών της συναλλαγών και η δεύτερη πηγή οι εισροές ξένων επενδυτικών
κεφαλαίων για “άμεσες επενδύσεις”. Ως άμεσες επενδύσεις θεωρούνται τα
ξένα κεφάλαια που εισρέουν και επενδύονται σε παραγωγικές αναπτυξιακές
δραστηριότητες και άρα μένουν στη χώρα. Αν όμως η χώρα έχει διαχρονικά
ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και ανύπαρκτες εισροές
ξένων κεφαλαίων για άμεσες επενδύσεις, η εξυπηρέτηση του εξωτερικού της
χρέους γίνεται με την προσφυγή σε νέο εξωτερικό δανεισμό.
Η διεθνής βιβλιογραφία βρίθει περιπτώσεων χωρών, πολλές των οποίων
αναφέρονται στον πίνακα, όπως Αργεντινή, Βενεζουέλα, Βραζιλία, Μεξικό,
Ταϋλάνδη, Μαλαισία, Τουρκία, κ.λπ., οι οποίες στην αδυναμία εξυπηρέτησης
του εξωτερικού τους χρέους, χρεοκόπησαν και προσέφυγαν στο ΔΝΤ και σε
διάφορες ξένες τράπεζες, για την εξασφάλιση των απαιτούμενων κεφαλαίων
σε σκληρό συνάλλαγμα. Αρκετές χώρες με συνεχώς αυξανόμενο εξωτερικό
χρέος έχουν σημαντική εξάρτηση από το πολυεθνικό τραπεζικό κεφάλαιο και
άρα μεγάλη πολιτικοοικονομική εξάρτηση από χώρες όπως ΗΠΑ, Γερμανία,
κ.λπ. Για παράδειγμα, την περίοδο 1995-2015, χώρες σαν τις Αργεντινή,
Βενεζουέλα, Βραζιλία, Μεξικό, Ουκρανία, Ρουμανία, Τουρκία, Παναμάς,
Καζακστάν, κ.ά., με σωρευτικά ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών
συναλλαγών, παρατηρείται η διαχρονική ανοδική τάση του εξωτερικού τους
χρέους. Σαφές είναι ότι οι περισσότερες των αναπτυσσόμενων χωρών, έχουν
τεράστια εξάρτηση από το πολυεθνικό τραπεζικό κεφάλαιο και άρα απώλεια
σημαντικού μέρους της πολιτικής-οικονομικής τους ανεξαρτησίας. Ερώτημα: Η
Ελλάδα με εξωτερικό χρέος 450 δις ευρώ, λέτε να θεωρείται χώρα πολιτικά
και οικονομικά ανεξάρτητη;