[Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η κατωτέρω αισιόδοξη διάγνωση για την καμπή και πορεία του Αμερικανο-ρωσικών σχέσεων, ιδίως όταν προέρχεται από σχολιαστή με πλούσια διπλωματική πείρα (διετέλεσε πρεσβευτής της Ινδίας σε διάφορες χώρες),μεγάλη οξυδέρκεια και ικανότητα «ανάγνωσης» της δυναμικής των γεγονότων, των φράσεων και των εκφράσεων. Τα άρθρα του κ. Μπαντρακουμάρ αποτελούν πολύ χρήσιμο βοήθημα για πολιτικούς, διπλωμάτες, δημοσιογράφους και πολίτες με ερωτήματα για την πορεία του κόσμου.]
Ανάδειξη: Μιχαήλ Στυλιανού
Η απόφαση του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ την Τρίτη να απολύσει τον διευθυντή του Εφ Μπι Αι, Τζέϊμς Κόμυ, δεν είχε πιθανώς καμιά σχέση με την έρευνα για την υποτιθέμενη ρωσικής ανάμειξης στις εκλογές του Νοεμβρίου. Αλλά η επιλογή του χρόνου που έγινε –όταν ο Ρώσος υπουργός των Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρώφ πετούσε στην Ουάσιγκτων για την πρώτη συνάντηση του Τραμπ με ανώτερο αξιωματούχο του Κρεμλίνου- είχε έναν υψηλό συμβολισμό.
Εξέφραζε την εμπιστοσύνη του Τραμπ ότι το αφήγημα της γραφειοκρατίας της Ουάσιγκτων, το οποίο μέχρι τότε αναχαίτιζε το μεγάλο του σχέδιο να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στις αμερικανο-ρωσικές σχέσεις σε πνεύμα εποικοδομητικού διαλόγου, είχε αλλάξει υπέρ αυτού.
Ο χρόνος θα δείξει αν αυτή η εκτίμηση είναι άψογη. Οι πιθανότητες λένε πως είναι. Εχοντας κρατήσει τους μοχλούς της εξουσίας για 100 ημέρες, ο Τραμπ θα γνώριζε πως δεν υπάρχει ούτε ίχνος στοιχείου που να τον εμπλέκει προσωπικά. Και το σημαντικό είναι πως και οι Ρώσοι αισθάνονται το ίδιο.
Επομένως, ο Τραμπ ξανάβγαλε τον χάρτη πορείας του από την αποθήκη. Η παρουσία του Χένρυ Κίσινγκερ στο Οβάλ Γραφείο για μιαν απρογραμμάτιστη συνάντηση με τον Τραμπ αμέσως πριν την είσοδο του Λαβρώφ – συνοδευόμενου από τον περίφημο «Ρώσο κατάσκοπο» Πρέσβη Σεργκέι Κίσλιακ- ήταν μια ηθελημένη «ύψωση της αυλαίας». Ο Κίσινγκερ έχει από μακρού προσωπικές εξισώσεις με τον Πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν και φυσικά ο ψαρός καρδινάλιος της αμερικανικής διπλωματίας ήταν ο μηχανικός της ύφεσης με την Σοβιετική ΄Ενωση.
Η πρώτη συνάντηση μεταξύ Τραμπ και Πούτιν τον Ιούλιο στο Αμβούργο υπόσχεται να είναι ιστορική. Τα αισιόδοξα σχόλια του Λαβρώφ μετά τη συνομιλία του με τον Αμερικανό ομόλογό του Ρεξ Τίλλερσον και η επίσκεψη στον Πρόεδρο την Τετάρτη ενθαρρύνουν υψηλές προσδοκίες από την συνάντηση του Ιουλίου.
Ο Τραμπ και ο Πούτιν σχεδιάζουν απλά να πηδήξουν επί κοντώ πάνω από τα ναρκοπέδια που ο τέως πρόεδρος Ομπάμα σε πανικό προετοίμασε τις τελευταίες εβδομάδες της θητείας του, με σκοπό να εμποδίσει οποιεσδήποτε τολμηρές κινήσεις για το ξήλωμα της στρατηγικής του, του περικλεισμού της Ρωσίας.
Ο Ομπάμα κατόρθωσε να δημιουργήσει ισχυρό κλίμα κακής θέλησης με παράνομα μέτρα, όπως με κατασχέσεις ρωσικών περιουσιών στις ΗΠΑ και απελάσεις δωδεκάδων Ρώσων διπλωματών. Το δικηγορικό μυαλό του πυρετικά εσχεδίασε πλεκτάνες προορισμένες να καταστήσουν τις αμερικανο-ρωσικές σχέσεις το αντικείμενο οξείας αντιδικίας και εχθρότητας για ένα σημαντικό διάστημα.
Ωστόσο, οι Τραμπ και Πούτιν θα προχωρήσουν μπροστά, αφήνοντας στους επαγγελματίες της διπλωματίας να καθαρίσουν επιδέξια το πεδίο. Αρνούνται να εκτραπούν από την πορεία προς την ύφεση στις αμερικανο-ρωσικές σχέσεις. Ο γραφειοκρατικός νους του Ομπάμα θα υπολόγισε ότι μέχρι να καταργηθούν οι κυρώσεις δεν είναι δυνατόν να υπάρξουν συναλλαγές με τη Ρωσία σε πρακτικό επίπεδο. Αλλά και αυτό δεν θα ισχύσει.
Ο Πούτιν αποφάσισε να μη δημιουργήσει ζήτημα για τις κυρώσεις. Υπολογίζει σωστά πως εάν υπονομευθεί η στρατηγική Ομπάμα, του περικλεισμού, οι κυρώσεις καθ’ εαυτές χάνουν τη σημασία τους.
Ο Λαβρώφ σηματοδότησε ότι το Κρεμλίνο θεωρεί τον Τραμπ ως κάποιον που δεν άγεται από την ιδεολογία αλλά αντίθετα από την επιδίωξη της αποτελεσματικότητας. Και ότι συντάσσεται με την άποψη ότι οι δυο χώρες μπορούν να συνεργαστούν για τη λύση διεθνών προβλημάτων.
Από τις δηλώσεις του Λαβρώφ προκύπτει ότι η Συρία κυριάρχησε στις συζητήσεις. Η καταπολέμηση του ισλαμικού εξτρεμισμού είναι σαφώς η κεντρική φροντίδα της εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ και η Ρωσία αισθάνεται πως βλέπει ειδικά τον Πούτιν ως φυσικό σύμμαχο σ’ αυτόν τον αγώνα. Από τη ρωσική πλευρά η προσδοκία μπορεί να είναι ότι κοινές προσπάθειες στη Συρία μπορούν να δώσουν ώθηση σε ευρύτερο συνεταιρισμό βασιζόμενο στη καλή πίστη και στην αμοιβαία εμπιστοσύνη.
Οι συνομιλίες του Λαβρώφ για τη Συρία ήσαν ουσιαστικές. Κατ’ αρχήν οι ΗΠΑ θα συμβάλουν στη λειτουργία των λεγομένων «ζωνών παύσης εχθροπραξιών» ( “deconfliction zones”), που συμφωνήθηκαν πρόσφατα στην Αστάνα από τη Ρωσία, την Τουρκία και το Ιράν. Η Ρωσία χαροποιείται γι’ αυτό.
Ο Λαβρώφ δήλωσε πως συζητήθηκαν «λεπτομερειακά τα βήματα και οι μηχανισμοί που μπορούμε να χειρισθούμε μαζί.» Η Ρωσία και οι ΗΠΑ βλέπουν τις «ζώνες παύσης συγκρούσεων» ως ένα βήμα προς τον τερματισμό της βίας στη Συρία και συμφωνούν «στην ιδέα και ακόμη στα πρακτικά βήματα αναφορικά με την γεωγραφία των «ζωνών παύσης συγκρούσεων» Ο Τραμπ επανέλαβε πως «η κατανίκηση της τρομοκρατίας είναι η κύρια προτεραιότητα των ΗΠΑ. Εδώ συμπίπτουμε απολύτως».
Είναι ενδιαφέρον ότι οι ΗΠΑ εξακολουθούν να συντάσσονται με την διαδικασία της Αστάνα. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι η σχετική ανακοίνωση του Λευκού Οίκου αναφέρει ωστόσο ότι οι ΗΠΑ αναμένουν από τη Ρωσία να χαλιναγωγήσει το καθεστώς ΄Ασαντ, το Ιράν και τους πληρεξουσίους του Ιράν. (Ο Τραμπ αναμένεται να επισκεφθεί τη Σαουδική Αραβία στις 20 Μαΐου).
Ο Λαβρώφ αναφέρθηκε στην Ουκρανία, στο Αφγανιστάν και στην Ισραελο-Παλαιστινιακή διαμάχη ως τα άλλα θέματα που απασχόλησαν τις συνομιλίες με τον Τραμπ και τον Τίλλερσον.
Η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου ανέφερε πως ο Τραμπ εδήλωσε «την δέσμευση των ΗΠΑ να επιμείνουν στη προσπάθεια επίλυσης της σύγκρουσης» στην Ουκρανία και «τόνισε την ευθύνη της Ρωσίας να εφαρμόσει πλήρως τις συμφωνίες του Μινσκ». Είναι ενδιαφέρον ότι δεν υπάρχουν αιχμές εναντίον της Μόσχας.
Σ’ αυτό που μπορεί να είναι μια έμμεση αναφορά στην Ισραελο-παλαιστινιακή σύγκρουση και στο Αφγανιστάν, η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου ανέφερε ότι ο Τραμπ « εξέτασε την δυνατότητα μιας ευρύτερης συνεργασίας (με την Ρωσία) για τη λύση συγκρούσεων στην Μέση Ανατολή και αλλού». Ο Τραμπ αναμένεται να επισκεφθεί το Ισραήλ στα τέλη του μηνός. Η Ρωσία είναι φυσικά μέλος του λεγόμενου Κουαρτέτου για τη Μέση Ανατολή.
Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν ο Τραμπ θα ζητήσει τη συνεργασία της Ρωσίας για την επίτευξη διακανονισμού στο Αφγανιστάν. Κατά τις υπάρχουσες πληροφορίες ο Τραμπ μπορεί να εγκρίνει την αποστολή μόνο 3.000 επιπλέον ανδρών στο Αφγανιστάν, πράγμα που σημαίνει πως δεν φιλοδοξεί να κερδίσει τον πόλεμο. Μια ρωσο-αμερικανική συνεργασία για τον τερματισμό του πολέμου στο Αφγανιστάν θα ήταν συνεπής με τους υπολογισμούς του Τραμπ.
Οι δηλώσεις του Λαβρώφ και τα ρωσικά δημοσιεύματα για τις συνομιλίες στην Ουάσιγκτων υποδηλώνουν ένα μεγάλο βαθμό ικανοποίησης στην Μόσχα με την διαπίστωση ότι τα προκαταρκτικά τελείωσαν και ότι ο πολύ-αναμενόμενος ρωσο-αμερικανικός διάλογος με την προεδρία Τραμπ αρχίζει στα σοβαρά. Η γλώσσα του σώματος έμοιαζε εξαιρετική, από τις φωτογραφίες του Τραμπ αστειευόμενου με τον Λαβρώφ και τον Κίσλιακ.
Ο διάλογος με τη Ρωσία και το χωρίς προηγούμενο επίπεδο συνεργασίας με την Κίνα στο πρόβλημα της Βορείου Κορέας υπογραμμίζουν ότι ο Τραμπ ανακτά τελικά τον έλεγχο στην αρένα της εξωτερικής πολιτικής. Και αναμφίβολα κηρύσσει μιαν ριζικά διαφορετική κατεύθυνση στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ.
Κατήγοροι εναντίον του ασφαλώς θα υπάρξουν. Αλλά από ότι μπορεί να αντιληφθεί κανείς, μακρά από του να είναι ένας ανεμόμυλος, ο Τραμπ συμβαίνει πράγματι να έχει ένα λογικά συγκροτημένο, ριζοσπαστικό δόγμα εξωτερικής πολιτικής. ΄Εχει μια ευρεία στρατηγική θεώρηση και ένα σαφή χάρτη πορείας, με άξονα το κεντρικό επιχείρημα ότι οι ΗΠΑ έχουν υπέρ-διασταλεί.
Βασικά ο Τραμπ βλέπει πως τα συμφέροντα των ΗΠΑ και της Ρωσίας συμπίπτουν. Αυτό είναι πλήρως κατανοητό όσον αφορά τη Συρία. Αλλά το πώς λειτουργεί και στην περίπτωση της Ουκρανίας θα γίνει αντικείμενο προσεκτικής παρατήρησης. Κατά πάσα πιθανότητα μπορεί να βαδίζουμε ψηλαφώντας προς μια «ουδετεροποίηση», υπό την οποία η Ουκρανία δεν θα αποτελέσει μέλος οποιασδήποτε συμμαχίας.
Είναι αδιανόητο ότι μπορεί να βλέπει ο Τραμπ οποιοδήποτε υπέρτερο αμερικανικό συμφέρον στην Ουκρανία. Από την άλλη πλευρά, ο Πούτιν μπορεί να βλέπει στον Τραμπ κάποιον διατεθειμένο να αναγνωρίσει τα νόμιμα συμφέροντα της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Εάν ένα τέτοιο σενάριο εκτυλιχθεί στην Ουκρανία, ο ανακαθορισμός από τον Τραμπ της αμερικανικής μεταπολεμικής εξωτερικής πολιτικής, πάνω στη βάση της σύγχρονης πραγματικότητας, διανοίγει την δυνατότητα επαναχάραξης της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής της ασφάλειας. Η ανάδυση του μη επαγγελματία πολιτικού ως συντηρητικού αμφισβητία του υφιστάμενου καθεστώτος μπορεί σε τελευταία ανάλυση να επιτύχει πολλά αγαθά αποτελέσματα για την Αμερική και την παγκόσμιο ειρήνη.