 |
| Wikimedia Commons |
Σχεδόν κάθε χώρα στον κόσμο με αρκετά μεγάλο αμυντικό προϋπολογισμό όσο και ανησυχίες για την ασφάλειά της επιχειρεί είτε να αγοράσει μαχητικά stealth από το εξωτερικό είτε να αναπτύξει δικό της. Η Τουρκία προσχωρεί τώρα στην ομάδα χωρών όπως η Ινδία, η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία προσπαθώντας να κάνει και τα δύο.
nationalinterest.org / Sebastien Roblin
Παρουσίαση Freepen.gr
Τον επόμενο μήνα, στις 21 Ιουνίου 2018, η τουρκική Πολεμική Αεροπορία θα παραλάβει το πρώτο από τα τριάντα μαχητικά stealth F-35A Lightning II από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ξεπερνώντας τις προσπάθειες των μελών του Κογκρέσου να εμποδίσουν την πώληση λόγω των αυξανόμενων συγκρούσεων στην εξωτερική πολιτική και των ανησυχιών για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η τελετή παράδοσης θα πραγματοποιηθεί στις ΗΠΑ, καθώς οι Τούρκοι πιλότοι θα εκπαιδευτούν στις εγκαταστάσεις του Lockheed-Martin.
Η Τουρκία επένδυσε 175 εκατομμύρια δολάρια στην ανάπτυξη του F-35 και η Άγκυρα σχεδιάζει να προμηθευθεί 120 από τα αεροσκάφη 5ης γενιάς. Ωστόσο, το 2013 η Τουρκία άρχισε να εξετάζει σοβαρά την ανάπτυξη του δικού της μαχητή stealth TF-X. Αρχικά, η Τουρκία κινήθηκε να αγοράσει το κορεσμένο πρόγραμμα αεροσκαφών KF-X της Κορέας, αλλά αυτό δεν προχώρησε λόγω του περιορισμένου ενδιαφέροντος της Seoul για την ανταλλαγή τεχνολογίας.
Η Τουρκία αντιθέτως προτίθεται να σχεδιάσει το δικό της stealth αεροσκάφος, για λόγους τόσο τακτικούς όσο και πολιτικούς. Το F-35 είναι ένα αεροπλάνο πολλαπλών αποστολών σχεδιασμένο να διεισδύει στον εναέριο χώρο του εχθρού, να συλλέγει και να διανέμει κρίσιμες πληροφορίες και να επιτίθεται σε βασικούς στόχους. Είναι λιγότερο βελτιστοποιημένο από το προηγούμενο F-22 Raptor για την αντιμετώπιση των εχθρικών μαχητικών, ειδικά σε χειρισμούς μικρότερης εμβέλειας, όπου τα χαρακτηριστικά μυστικότητας του Lightning γίνονται λιγότερο σημαντικά και η μέτρια κινηματική του απόδοση προκαλεί περισσότερα προβλήματα. Η Τουρκία, ωστόσο, θα επιθυμούσε έναν αεροσκάφος επικεντρωμένο στην υπεροχή του αέρα για να συμπληρώσει τα F-35 της.
Στον πολιτικό τομέα, η κυβέρνηση της Τουρκίας χαρακτηρίζεται από σε αυταρχισμό ενώ έχει διαφορετικούς στόχους εξωτερικής πολιτικής με την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες κάτι που οδήγησε τις τελευταίες να αρχίσουν να αντιτίθενται στις συνεχείς μεταφορές τεχνολογίας. Η Τουρκία έχει χρησιμοποιήσει ακόμα και την απελευθέρωση των ξένων πολιτικών κρατουμένων ως αντιπαροχή για τις μεταφορές όπλων. Η κατάσταση αναμφίβολα ενισχύει την επιθυμία της Άγκυρας για μια αυτόχθονη τεχνολογική βάση και συστήματα όπλων που ενδέχεται να διαταράσσονται λιγότερο από τις ψυχρές σχέσεις με την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το TAI TF-X στα χαρτιά
Το TAI TF-X προορίζεται να είναι ένας διπλού-κινητήρα, μαχητικό stealth αεροσκάφος 5ης γενιάς με ικανότητα στις επιθέσεις εδάφους όπως και το F-22. Τα χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν ένα εσωτερικό όπλο (όπως τα εξωτερικά τοποθετημένα όπλα αυξάνουν την διατομή του ραντάρ ενός αεροσκάφους) και μια προηγμένη ατμοσφαιρική σύνθετη άτρακτο που θα είναι λιγότερο αντανακλαστική στα ραντάρ.
Ο Τούρκος κατασκευαστής TAI υποτίθεται ότι θα κατασκευάσει ένα πρωτότυπο TF-X μέχρι το 2023, με το πρώτο από τα προβλεπόμενα 250 αεροσκάφη παραγωγής να φεύγουν από το εργοστάσιο το 2029 και να τίθενται σε λειτουργία το 2031. Αυτά τελικά θα αντικαταστήσουν τον στόλο των 245 F-16 της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας. Το TF-X θα παραμείνει σε υπηρεσία μέχρι τη δεκαετία του 2070, πλαισιώνοντας τα τουρκικά F-35.
Ιδρυθείσα το 2005, οι τουρκικές αεροδιαστημικές βιομηχανίες (TAI) δεν είναι ένα άμεσα αναγνωρίσιμο όνομα όπως η Boeing ή η Dassault. Αρχικά αφιερωμένο στα τουρκικά F-16, η TAI συνεχίζει να παράγει αεροηλεκτρονικά και εξαρτήματα (συμπεριλαμβανομένων των μερών του F-35), αεροσκάφη και τουρκικές παραλλαγές ή τροποποιήσεις αεροσκαφών που κατασκευάζονται στο εξωτερικό.
Ωστόσο, η TAI έχει σχεδιάσει πλήρως μόνο ένα αεροπλάνο: το Hurkus, ένα αεροσκάφος με στροβιλοκινητήρα δύο θέσεων εκπαιδευτικό / ελαφρύ αεροσκάφος παρόμοιο με το Super Tucano . Ενώ η TAI διαθέτει άδεια κατασκευής F-16, ο σχεδιασμός ενός εντελώς καινούργιου αεροσκάφους από το μηδέν, πόσο μάλλον ένα αεροπλάνο με στοιχεία stealth, θα αποτελέσει ένα σημαντικό άλμα για την εταιρεία.
Το TF-X σχεδιάζεται επί του παρόντος με ένα σχέδιο που μοιάζει κάπως με ένα F-22.
Τον Ιανουάριο του 2017, η Βρετανή Πρωθυπουργός Theresa May και ο Τούρκος Πρόεδρος Tayyip Erdogan δημοσίως υπέγραψαν σύμβαση ύψους £ 137 εκατομμυρίων για την BAE Systems για παροχή συμβουλών και βοήθειας στην TAI για την ανάπτυξη του TF-X. Στη συνέχεια, τον Φεβρουάριο του 2018, η Άγκυρα ανακοίνωσε ότι είχε δεσμευθεί για την ανάπτυξη του T-X το αντίστοιχο ποσό των 1,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων και πάνω από 3.200 εργαζόμεννοι πλήρους απασχόλησης.
Η TAI εξέδωσε προδιαγραφές το 2017, υποδεικνύοντας ότι το αεροσκάφος θα έχει μήκος 17 μέτρα, θα έχει πτερύγια 12 μέτρων και μέγιστο βάρος απογείωσης άνω των 30 τόνων. Η απόδοση του TF-X θα είναι διπλάσια από την ταχύτητα του ήχου, το ανώτατο όριο πτήσης τα 55.000 ft και το εύρος θα προσεγγίζει τα 700 μίλια.
Επιπλέον, η τουρκική εταιρεία ASELSAN έχει αναλάβει τα ηλεκτρονικά και τα ραντάρ.
Επίσης, το TF-X θα μπορεί να ελέγχει έως και δύο φιλικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη IAI Anka, τα οποία μπορούν να αναπτυχθούν για να πυροδοτήσουν πυραύλους αέρος-εδάφους ή αέρα-αέρος. Αυτό θα μπορούσε να επιτρέψει τακτικές όπου το stealth μαχητική θα μπορούσε να πραγματοποιήσει αποστολές μέσω των drones από μεγάλη απόσταση και με πολύ λιγότερους κινδύνους.
Επιπλέον, η Τουρκία ελπίζει ότι το TF-X θα προσελκύσει και το ενδιαφέρον ξένων αγοραστών. Για παράδειγμα, το 2016 αποκαλύφθηκε ότι η Τουρκία είχε προσκαλέσει επίσημα το Πακιστάν να αγοράσει το πρόγραμμα και να συνεισφέρει μερικούς από τους δικούς του ειδικούς στο σχεδιασμό. Εάν το πρόγραμμα TF-X επιτύχει, το Πακιστάν, το οποίο επίσης θα χρειαστεί να αντικαταστήσει τα F-16 του, θα μπορούσε φυσικά να ενδιαφερθεί ώστε να κερδίσει ποιοτικό πλεονέκτημα έναντι της Ινδικής Πολεμικής Αεροπορίας.
Ο κινητήρας
Ο υψηλής απόδοσης turbofan κινητήρας παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα τεχνικά εμπόδια για την κατασκευή ενός επιτυχημένου μαχητικού αεροσκάφους. Οι προδιαγραφές της TAI απαιτούν δύο κινητήρες με ώθηση τουλάχιστον 20.000 pounds.
Το 2015, η Τουρκία υπέγραψε μνημόνιο συμφωνίας με τη Eurojet EJ200, τον κινητήρα που χρησιμοποιείται από το Eurofighter Typhoon. Ωστόσο, το Δεκέμβριο του 2017, η Eurojet αποσύρθηκε από την προσφορά TF-X. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ευρωπαϊκή κοινοπραξία διαμαρτύρεται για τα μεταβαλλόμενα αιτήματα της Τουρκίας να μεταφέρει τεχνολογία που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει η Τουρκία για την ανάπτυξη δικού της κινητήρα.
Για τους λόγους αυτούς, η TAI εξετάζει επί του παρόντος ορισμένες άλλες επιλογές. Η μια είναι μια κοινή επιχείρηση 49-51% μεταξύ της Rolls Royce και της τουρκικής Kale. Η Rolls Royce ανέπτυξε τον κινητήρα XG-40 στον οποίο βασίζεται το EJ-200. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την έκταση της μεταφοράς τεχνολογίας που ζήτησε η Τουρκία. Μια άλλη επιλογή είναι οι εγχώριες βιομηχανίες Tusas Engineers (TEI), οι οποίες κατασκευάζουν τους κινητήρες F110 που χρησιμοποιούνται στα F-16, να αναπτύξουν δικούς τους.
Τέλος, η ρωσική κρατική εταιρία Rostec, ιδιοκτήτρια της Saturn που κατασκευάζει τους κινητήρες AL-31 και AL-41 για τα μαχητικά Flanker και Su-57 της Ρωσίας, εξέφρασε το ενδιαφέρον της για την ανάπτυξη κινητήρων ώθησης για το TF-X.
Η μετάβαση από την υπάρχουσα τεχνολογία κινητήρων από την Τουρκία υπέρ ενός νέου σχεδιασμού φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο και το κόστος για το TF-X, αλλά θα επιτρέψει στην Άγκυρα να διατηρήσει την κυριότητα του κινητήρα και ίσως να σχεδιάσει βελτιστοποιημένες εκδόσεις.
Πόσο ρεαλιστικό είναι το TF-X;
Το ερώτημα παραμένει αν η Τουρκία μπορεί να αναπτύξει ένα jet stealth πολύ πιο φθηνά από άλλες χώρες με πιο εκτεταμένη εμπειρία και τεχνολογική βάση. Για παράδειγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες δαπάνησαν πάνω από 40 δισεκατομμύρια δολάρια για την ανάπτυξη του F-35 και η Ιαπωνία εκτιμά ότι η ανάπτυξη του δικού του F-3 θα κοστίσει παρόμοιο ποσό.
Η Τουρκία έχει μέχρι στιγμής δεσμεύσει 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια στη φάση της ιδέας του προγράμματος TF-X. Αν και τα στοιχεία διαφέρουν, το κόστος ανάπτυξης ανέρχεται σε 4,8 δισ. Δολ., ενώ οι αναλυτές έχουν υπολογίσει το κόστος προγραμματισμού σε 13 δισ. Δολ. Αυτά τα κόστη θα μπορούσαν επίσης να αυξηθούν, καθώς το TF-X θα ήταν το πρώτος μαχητικό της Τουρκίας και μάλιστα stealth.
Ο χρόνος θα δείξει εάν η Τουρκία είναι σε θέση να παράγει το δικό της μαχητικό. Το πρόγραμμα TF-X παραμένει σε πρώιμο στάδιο σε σύγκριση με πλάνα άλλων χωρών, ωστόσο ο επίμονος στόχος για ένα πρωτότυπο μέχρι το 2023 θα αποτελέσει ένα σημείο αναφοράς.