A.
Βασικές μεταρρυθμίσεις:
stevepb / Pixabay
α) Ανεξαρτητοποίηση της διοίκησης των ασφαλιστικών ταμείων από τα εκάστοτε κυβερνητικά χέρια. Ο έλεγχός τους να περάσει στους ίδιους τους ασφαλισμένους.
β) Οι ασφαλιστικοί φορείς να δημιουργούνται κατόπιν συνεννόησης ασφαλισμένων που ανήκουν σε έναν ή σε περισσότερους εργασιακούς κλάδους.
γ) Τα ασφαλιστικά ταμεία κατόπιν απόφασης της Γενικής Συνέλευσης των μελών-ασφαλισμένων τους να αναθέτουν μέρος ή όλη τη διαχείριση των ασφαλιστικών διαθεσίμων σε εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίων ή να πραγματοποιούν άμεσες επενδύσεις, όπως για παράδειγμα σε παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ. Κάθε απόφαση να λαμβάνεται από το εκλεγμένο από τη γενική συνέλευση των ασφαλισμένων διοικητικό συμβούλιο.
δ) Η οικονομική διαχείριση των ασφαλιστικών ταμείων να υπόκειται σε ετήσιο έλεγχο από ορκωτούς ελεγκτές. Τα αποτελέσματα του ετήσιου ελέγχου να ανακοινώνονται στα μέλη-ασφαλισμένους.
ε) Οι ασφαλιστικές εισφορές να αποτελούν τον προσωπικό «κουμπαρά» κάθε ασφαλισμένου για την καταβολή της μελλοντικής του σύνταξης. Καμία διάκριση μεταξύ των ασφαλισμένων.
στ) Τα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα να προσδιοριστούν κατόπιν απόφασης των γενικών συνελεύσεων των ταμείων σε δύο ή τρεις κατηγορίες, ανάλογα με τη βαρύτητά τους.
ζ) Κάθε χρόνο να ενημερώνονται όλοι οι ασφαλισμένοι για το ετήσιο αποτέλεσμα της διαχείρισης των αποθεματικών και της εξέλιξης του προσωπικού τους «κουμπαρά».
η) Ετήσια ενημέρωση των ασφαλισμένων για το ενδεικτικό μηνιαίο επίπεδο σύνταξης που εκτιμάται ότι θα λάβουν με κριτήριο το ύψος των εισφορών τους.
θ) Κατάργηση του κατώτατου ορίου ασφαλιστικών ετών ως προϋπόθεση για την καταβολή σύνταξης. Κάθε ασφαλισμένος να λαμβάνει σύνταξη με βάση τον προσωπικό του ασφαλιστικό «κουμπαρά», μετά από τη συμπλήρωση ενός ορίου ηλικίας που θα καθοριστεί κατόπιν ψηφίσματος από τους ασφαλισμένους. Το δίκαιο είναι να λαμβάνει ο καθένας ότι δικαιούται, είτε 1.000 ευρώ το μήνα είτε 10 ευρώ το μήνα.
ι) Κάθε ασφαλισμένος να μπορεί να αιτείται ανά πάσα στιγμή την παροχή ενημέρωσης για την μεταβολή του ενδεικτικού ποσού σύνταξης σε περίπτωση που επιθυμεί να διαφοροποιήσει το επίπεδο των ασφαλιστικών του εισφορών.
ια) Τα ταμειακά διαθέσιμα των ασφαλιστικών ταμείων να βρίσκονται υπό την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου, το οποίο θα έχει το δικαίωμα να ελέγχει τα οικονομικά πεπραγμένα και να καταθέτει προτάσεις για τη βελτίωση της διαχείρισης των αποθεματικών τους, μέσω της Κεντρικής Τράπεζας της Ελλάδας.
Β. Ειδικές Μεταρρυθμίσεις Μισθωτών:
α) Απλοποίηση με σύμπτυξη των εργοδοτικών και των εργατικών εισφορών του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα μόνο σε εργοδοτικές, καθώς στην πράξη ο εργοδότης είναι αυτός που τις καταβάλει.
β) Συνένωση της κύριας και της επικουρικής-εφάπαξ ασφάλισης.
γ) Βασικός συντελεστής συνταξιοδοτικών εισφορών 15% (σήμερα κυμαίνεται στο 16,5% για τους εργοδότες και στο 10% για τους εργαζόμενους), μόνο επί του βασικού μισθού. Καμία επιβολή εισφορών στο τυχόν επιπρόσθετο ποσό του μισθού και στις κάθε είδους αποζημιώσεις και δώρα.
δ) Οι εισφορές που θα σταματήσουν να καταβάλλονται να προστεθούν στο βασικό μισθό των εργαζομένων. Το καθαρό εισόδημα των εργαζομένων θα ενισχυθεί σημαντικά χωρίς επιβάρυνση των εργοδοτών και το συνολικό μισθολογικό κόστος για τους εργοδότες θα μειωθεί.
ε) Καθιέρωση προαιρετικών επιπρόσθετων συνταξιοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών. Κάθε εργαζόμενος να έχει το δικαίωμα να καταβάλει οποιοδήποτε επιπλέον ποσό εισφορών, οποτεδήποτε επιθυμεί.
στ) Καθιέρωση εφάπαξ βασικού ποσού μηνιαίας εργοδοτικής εισφοράς υγειονομικής και νοσοκομειακής κάλυψης των εργαζομένων στα 30 ευρώ (σήμερα το κατώτερο ποσό των αντίστοιχων εισφορών είναι στα 30 ευρώ για τους εργοδότες και 15 ευρώ για τους εργαζόμενους ή 4,5% και 2,5% αντίστοιχα επί του μισθού).
ζ) Απόδοση των μειωμένων ασφαλιστικών εισφορών υγειονομικής και νοσοκομειακής κάλυψης στο μισθό των εργαζομένων. Ο μισθός θα αυξηθεί κατά 2,5%, αλλά το μισθολογικό κόστος θα παραμείνει σταθερό ή και θα μειωθεί για τους μισθούς που είναι υψηλότεροι του βασικού.
η) Καθιέρωση προαιρετικών ασφαλιστικών κλάσεων υγειονομικής και νοσοκομειακής κάλυψης. Κάθε εργαζόμενος να έχει το δικαίωμα να επιλέξει επιπλέον του βασικού επιπέδου υγειονομικής κάλυψης. Το επιπρόσθετο ποσό εισφοράς για την κλάση που εκείνος θα επιλέγει να αφαιρείται από τις συνολικές μηνιαίες αποδοχές του.
θ) Επαύξηση της μηνιαίας εισφοράς υγειονομικής και νοσοκομειακής κάλυψης κατά 20 ευρώ για κάθε ενήλικο προστατευόμενο οικογενειακό μέλος. Το κόστος για κάθε ανήλικο προστατευόμενο μέλος να το αναλαμβάνει η πολιτεία, ώστε να μην επιβαρυνθεί το πρόβλημα της υπογεννητικότητας.
ι) Σύμπτυξη όλων των εισφορών υπέρ τρίτων (ΟΑΕΔ, ΕΛΕΚΠ, ΟΕΕ) σε μία εφάπαξ εισφορά μηνιαίου ποσού 20 ευρώ, πληρωτέα από τον εργοδότη (σήμερα το κατώτερο ποσό είναι στα 19,50 ευρώ για τον εργοδότη και στα 20 ευρώ για τον εργαζόμενο). Απόδοση του τωρινού ποσού εργατικής εισφοράς στον βασικό μισθό των εργαζομένων. Το εργοδοτικό μισθοδοτικό κόστος θα παραμείνει σταθερό ή και θα μειωθεί για τους υψηλότερους του βασικού μισθούς, αλλά ο μισθός των εργαζομένων θα αυξηθεί κατά 3% περίπου.
ια) Καταβολή ποσού 200 ευρώ ως εγγύησης για κάθε ασφαλισμένο κατά την έναρξη εργασιών μίας επιχείρησης και με κάθε πρόσληψη μισθωτού.
ιβ) Καμία επιβολή προσαύξησης ή προστίμου σε περίπτωση μη καταβολής των εργοδοτικών εισφορών για πρώτη φορά και στιγμιαία αφαίρεση του οφειλόμενου ποσού από το ποσό της εγγύησης. Άμεση ενεργοποίηση της διαδικασίας παρακράτησης της οφειλής από τον επιχειρηματικό-εταιρικό λογαριασμό σε περίπτωση μη ρύθμισης μέσα σε 15 ημέρες.
ιγ) Απαλλαγή καταβολής ασφαλιστικών εισφορών για τις υπερωρίες και την υπερεργασία. Οι εισφορές που θα πάψουν να καταβάλλονται να αποδοθούν στην υπερωριακή αποζημίωση των εργαζομένων.
ιδ) Δήλωση των υπερωριών και της υπερεργασίας στο τέλος κάθε μήνα, μαζί με την μισθολογική κατάσταση.
Γ. Ειδικές Μεταρρυθμίσεις Ελεύθερων Επαγγελματιών, Ατομικών Επιχειρήσεων, Εταίρων και Διαχειριστών Εταιρειών:
α) Καθιέρωση κατώτατου ορίου μηνιαίων εισφορών σύνταξης στα 50 ευρώ για τον πρώτο χρόνο λειτουργίας μίας επιχείρησης, 80 ευρώ για τον δεύτερο, 100 ευρώ για τον τρίτο και μετά στα 120 ευρώ.
β) Μορφοποίηση των ασφαλιστικών εισφορών ώστε να ομοιάζουν με εκείνες των μισθωτών:
- Ενοποίηση των συνταξιοδοτικών εισφορών κύριας και επικουρικής-εφάπαξ ασφάλισης.
- Δικαίωμα καταβολής οποιουδήποτε επιπλέον του βασικού ποσού συνταξιοδοτικής εισφοράς οποιαδήποτε στιγμή.
- Ταύτιση των εισφορών υγειονομικής και νοσοκομειακής κάλυψης με εκείνες των μισθωτών.
γ) Καμία επιβολή προσαύξησης ή προστίμου σε περίπτωση μη καταβολής των προσωπικών ασφαλιστικών εισφορών την πρώτη φορά. Στιγμιαία αφαίρεση της οφειλής από το ποσό της εγγύησης των 200 ευρώ. Άμεση ενεργοποίηση της διαδικασίας παρακράτησης της οφειλής από τον επιχειρηματικό-εταιρικό λογαριασμό σε περίπτωση μη ρύθμισης μέσα σε 15 ημέρες.
δ) Δυνατότητα κατάθεσης αιτήματος μη καταβολής των προσωπικών συνταξιοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών για περίοδο 3 μηνών, αφού εκείνος που θα ζημιώνεται θα είναι ο ίδιος ο ασφαλισμένος, καθώς θα προκύψει αντίστοιχη μείωση στη σύνταξή του.
Από όλες τις παραπάνω αλλαγές θα μειωθεί το ύψος των ασφαλιστικών συντελεστών, αλλά θα προκύψουν σημαντικά εισπρακτικά οφέλη για τα ασφαλιστικά ταμεία εξαιτίας:
α) Της βελτίωσης της διάθεσης πληρωμής, αφού ότι πληρώσεις θα παίρνεις για σύνταξη.
β) Της μείωσης της εισφοροδιαφυγής, καθώς δεν θα συμφέρει η εισφοροδιαφυγή.
γ) Της μείωσης της αδήλωτης-«μαύρης» εργασίας, λόγω της απλοποίησης των εισφορών και της μείωσης των συντελεστών.
δ) Της δήλωσης-φανέρωσης «μαύρων» εισοδημάτων, διότι θα δηλώνονται περισσότερα εισοδήματα.
Επιπλέον θετικές επιπτώσεις θα προκύψουν λόγω:
α) Της αύξησης των εργατικών εισοδημάτων και επομένως της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων, κάτι που θα ενίσχυε την κατανάλωση, την οικονομική δραστηριότητα και κατά συνέπεια τις φορολογικές εισπράξεις.
β) Της μετατροπής του «μαύρου» χρήματος σε «άσπρου» και επομένως της φορολόγησής του.
γ) Της αύξησης της παραγωγικότητας των εργαζομένων λόγω της βελτίωσης της ψυχολογίας τους που θα προέλθει από την αύξηση των αποδοχών τους και από τη συμμετοχή τους στον ασφαλιστικό τους φορέα.
δ) Της βελτίωσης του επιχειρηματικού κλίματος από την απλοποίηση του ασφαλιστικής νομοθεσίας και από την πτώση του μισθολογικού κόστους.
ε) Της μειωμένης σπατάλης χρόνου εργασίας για τη διεκπεραίωση γραφειοκρατικών ασφαλιστικών διαδικασιών για τις επιχειρήσεις και τους εργοδότες. Σήμερα, ακόμα και μία ατομική επιχείρηση χρειάζεται έναν λογιστή παραμάσχαλα.
στ) Της διευκόλυνσης των επενδυτικών συναλλαγών όπως η απόκτηση ακινήτων, λόγω της αύξησης του φανερού-νόμιμου διαθέσιμου εισοδήματος.
ζ) Της ώθησης στην οικονομική ανάπτυξη της πατρίδας μας από την επίδραση όλων των παραπάνω παραγόντων, με αποτέλεσμα τη μείωση της ανεργίας και κατ’ επέκταση τη βελτίωση των ασφαλιστικών εσόδων.
Βασική προϋπόθεση για την εφαρμογή των παραπάνω μεταρρυθμίσεων αποτελεί η παύση της χρήσης των εισφορών των εργαζομένων για την κάλυψη του ελλείμματος του αποθεματικού των ταμείων, δηλαδή για την καταβολή των τωρινών συντάξεων (αναλυτικά εδώ). Τρόποι επίτευξης της κάλυψης του ελλείμματος θα παρουσιαστούν σε επόμενο άρθρο.
Η μείωση των ασφαλιστικών συντελεστών δεν θα επηρεάσει το επίπεδο των μελλοντικών συντάξεων, καθώς θα προκύψουν σημαντικά έσοδα από την καλύτερη διαχείριση των αποθεματικών των ταμείων, τα οποία τώρα «κάθονται».
Η χρηματοδότηση της υλικοτεχνικής και λογισμικής υποστήριξης των αλλαγών του συστήματος ασφάλισης θα μπορούσε να ενταχθεί σε πρόγραμμα χρηματοδότησης ΕΣΠΑ ή στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης που πρόσφατα ψηφίστηκε από την Ε.Ε.
Μαργέλης Κωνσταντίνος
Άγιος Πέτρος, Λευκάδας, 4 Δεκεμβρίου 2020