της Κατερίνας Πρωτοσυγγελίδου - Φλατσούση
Ο Δήμος Αθηναίων "γιορτάζει" την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου, με το σφράγισμα 34 θεάτρων και πολυχώρων τέχνης.
Στην Αθήνα, μια πόλη που φιλοξενεί τα περισσότερα θέατρα και που ο πολιτισμός τα τελευταία χρόνια έχει δώσει ελπίδες ξανανιώματος. Στην Αθήνα, μια πόλη που στις ορδές της βίας απαντά με τέχνη και που οι παλιές γειτονιές της έχουν ανανήψει μέσα από την Τέχνη κάθε μορφής, έρχεται η Διεύθυνση Εμπορίου και Ανάπτυξης του Δήμου Αθηναίων με εντολή, φυσικά, του Δημάρχου Γιώργου Καμίνη και αποφασίζει να κλείσει 34 θέατρα και πολυχώρους πολιτισμού, χωρίς ίχνος ανθρωπιάς, χωρίς να περιμένει τουλάχιστον να τελειώσει η χειμερινή περίοδος (28/4). Ρίχνοντας έτσι, "μέσα σε μια νύχτα", στην ανεργία περίπου 500 άτομα ηθοποιούς και εργαζόμενους.34 πολυχώροι πολιτισμού θα αρχίσουν να κλείνουν από τις 8 Απριλίου: «Vault», «Διά δύο», «Ενδορφίνη», «Βαφείο», «Ανεσις», «Εν Αθήναις», «Από Μηχανής», «Θέατρο Τέχνης» «Γκλόρια», «Οδού Κυκλάδων», «Ιλίσια», «Ζίνα», «Χυτήριο», «Θεμέλιο», «Διέλευσις», «Studio Κινητήρας», «Beton 7», «Αβατον», «Πρόβα», «Παραμυθίας», «Rabbithole», «Φούρνος», «Studio Μαυρομιχάλη», «Knot Gallery» κ.ά.
Μέχρι σήμερα τα θέατρα λειτουργούσαν με άδεια που δινόταν βάσει νομοθεσίας που ψηφίστηκε το 1937, επί Ιωάννη Μεταξά. Αργότερα ακολούθησαν σχέδια νόμου και επιμέρους διατάξεις, που διαχώριζαν τα θέατρα ανάλογα με τις θέσεις τους σε μεγάλα και μικρά, στα οποία εντάσσονται οι μικρές, μη συμβατικές σκηνές που επέχουν χαρακτήρα πολυχώρου. Άλλοι κανόνες ίσχυαν για τα μεν και άλλοι για τα δε.
Απ ό,τι λέγεται, το συγκεκριμένο νομοσχέδιο αποσύρθηκε χωρίς να το αντιληφθεί κανείς και τέθηκε πάλι σε ισχύ ο νόμος του 1937, που αναφέρεται σε όλα ανεξαιρέτως τα θέατρα. Έτσι, άρχισε η καρατόμηση των μικρών θεατρικών σκηνών όπου γίνεται Τέχνη στο όνομα της Τέχνης.
Ποιος θέλει να εξοντώσει τους μικρούς πολιτιστικούς χώρους και γιατί;
Γιατί και πώς απέσυρε η πολιτεία το σχετικό νομοσχέδιο, χωρίς την άποψη ή έστω την ενημέρωση των ενδιαφερόμενων;
Μπορεί η νομοθεσία του 1937 (Μεταξά) για τα θέατρα, να καλύπτει τις ανάγκες του 2013;
Αλήθεια, πόσο κατεπείγον μπορεί να είναι το σφράγισμα των μικρών θεατρικών σκηνών και πολυχώρων τέχνης, όταν το θέμα άπτεται όχι μόνο του πολιτισμού, αλλά και της αύξησης της ανεργίας;
Σε αντίφαση με την εντολή για λουκέτο στα 34 θέατρα της Αθήνας, έρχεται το φετινό μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου που υπογράφει ο Ντάριο Φο, Ιταλός συγγραφέας, θεατρικός σκηνοθέτης, συνθέτης, ο οποίος έχει τιμηθεί με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας και δε θα μπορούσε, παρά να αναφέρεται στην κρίση και στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν σήμερα οι ηθοποιοί.
Η Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου καθιερώθηκε το 1962 από το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου για τις 27 Μαρτίου. Το ΔΙΘ επιλέγει κάθε χρόνο μια διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα του θεάτρου για να γράψει το μήνυμα, που διαβάζεται σε όλα τα θέατρα εκείνη την ημέρα και μεταδίδεται από όλα τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης σε όλον τον κόσμο.
Κι έτσι που κάθομαι κάποιες στιγμές και ψάχνω να βρω τι έφταιξε για την κατάντια και την κατηφόρα του τόπου μας, σκέφτομαι πως, τελικά, τίποτα δεν είναι τυχαίο.
Και τότε, αρχίζουν να χοροπηδάνε στο μυαλό μου οι φράσεις του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, που είπε στις 18 Μαρτίου του 1935 σε μια παράσταση της Γέρμα: «το θέατρο είναι ένα από τα πιο εκφραστικά και χρήσιμα μέσα για το χτίσιμο μιας χώρας και το βαρόμετρο που δείχνει την ακμή και την παρακμή της» και «ένας λαός που δε βοηθάει και δεν υποστηρίζει το θέατρό του, αν δεν είναι νεκρός, είναι ετοιμοθάνατος».
ΜΗΝΥΜΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ ΘΕΑΤΡΟΥ
από τον Ντάριο Φο
Πριν πολλά χρόνια, η εξουσία επίλυσε το πρόβλημα της ανοχής της απέναντι στους ηθοποιούς της Commedia dell' Arte διώχνοντάς τους από τη χώρα.
Σήμερα, ηθοποιοί και θίασοι έχουν πρόβλημα ανεύρεσης δημόσιων σκηνών, θεάτρων και θεατών, εξαιτίας της κρίσης.
Επομένως, οι κυβερνώντες δεν έχουν πρόβλημα να ελέγχουν αυτούς που εκφράζονται μέσω της ειρωνείας και του σαρκασμού, μιας και δεν υπάρχει κανένας χώρος για τους ηθοποιούς, αλλά ούτε και κοινό στο οποίο να μπορούν να απευθυνθούν.
Τουναντίον, κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης, στην Ιταλία, οι κυβερνώντες έπρεπε να προσπαθήσουν αρκετά για να φέρουν τους κωμικούς σε δύσκολή θέση μιας και τους απολάμβανε μεγάλη μερίδα του κοινού.
Είναι γνωστό ότι η μεγάλη έξοδος των ηθοποιών της Commedia dell' Arte πραγματοποιήθηκε στον αιώνα της Αντιμεταρρύθμισης, με τη θεσμοθέτηση της κατάργησης όλων των θεατρικών χώρων, ιδιαιτέρως στη Ρώμη, όπου κατηγορήθηκαν ότι πρόσβαλλαν την Άγια Πόλη. Το 1697, ο Πάπας Ιννοκέντιος ΙΒ΄, κάτω από την συνεχόμενη πίεση της συντηρητικής πλευράς της αστικής τάξης και του κλήρου, διέταξε την κατεδάφιση του Θεάτρου Tordonina, το οποίο σύμφωνα με τους ηθικολόγους, είχε παρουσιάσει τον μεγαλύτερο αριθμό άσεμνων σκηνών.
Την εποχή της Αντιμεταρρύθμισης, ο Καρδινάλιος Κάρλο Μπορομέο, ο οποίος δρούσε στον βορρά της Ιταλίας, είχε αφιερώσει τον εαυτό του στη λύτρωση «των παιδιών του Μιλάνου», θέτοντας για την τέχνη έναν σαφή διαχωρισμό, ως την υψηλότερη μορφή πνευματικής εκπαίδευσης, και το θέατρο ως την έκφραση της αισχρολογίας και της ματαιοδοξίας. Σε ένα γράμμα που απηύθυνε στους συνεργάτες του, το οποίο παραθέτω σχεδόν αυτούσιο, εξέφρασε τις πεποιθήσεις του περίπου ως εξής:
«Ανησυχώ για την εξάλειψη του κακού σπόρου, έχουμε καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να κάψουμε τα κείμενα που περιέχουν μιαρούς λόγους, για να τους εξαλείψουμε από την μνήμη των αντρών, και την ίδια στιγμή να διώξουμε αυτούς που κυκλοφορούν αυτά τα κείμενα σε έντυπη μορφή. Προφανώς όμως ενώ κοιμόμασταν, ο διάβολος δούλευε με ανανεωμένο ζήλο. Αυτό που μπορούν να δουν τα μάτια μπορεί να είναι πιο διεισδυτικό για την ψυχή απ' αυτό που μπορούν να διαβάσουν σε τέτοια βιβλία! Πόσο καταστροφικός μπορεί να είναι για το μυαλό των νεαρών αντρών και κοριτσιών ο προφορικός λόγος και οι απρεπείς κινήσεις, παρά μία άψυχη λέξη τυπωμένη σε βιβλία. Γι' αυτό είναι επείγον να απαλλάξουμε τις πόλεις μας από αυτούς που κάνουν θέατρο, όπως κάνουμε και με τις ανεπιθύμητες ψυχές». Επομένως η μοναδική λύση για την κρίση είναι να ελπίζουμε ότι το μεγάλο κυνήγι μαγισσών οργανώνεται εναντίον μας και ιδιαίτερα ενάντια στους νέους ανθρώπους που επιθυμούν να διδαχθούν την τέχνη του θεάτρου: μια νέα διασπορά Κωμικών, δημιουργών του θεάτρου, οι οποίοι μέσα από αυτό τον περιορισμό θα δημιουργήσουν αφάνταστα οφέλη για μια νέα εκπροσώπηση.