Στην χώρα μας γίνεται πολύ λόγος για επαγγελματίες πολιτικούς οι οποίοι ζούνε κατά αποκλειστικότητα από αυτή την δραστηριότητα ασκώντας την σε μόνιμη βάση, επί ανάλογης αμοιβής, υλικής (χρήμα) ή κοινωνικής (επιρροή, δόξα, κύρος).
Θα υπέθετε κανείς ότι εφόσον υπάρχει ένα τέτοιο επάγγελμα έχει κάποιες προαπαιτήσεις, τόσο φυσικές (χάρισμα, ρητορεία κοκ) όσο και γνωστικές.
Εντούτοις παρακολουθώντας την λειτουργία της πολιτικής στην χώρα μας εύκολα αποκομίζει κανείς την εντύπωση, ότι η πλήρης απουσία της γνώσης δεν αποτελεί εμπόδιο στην άνοδο προς τα πάνω αλλά αντίθετα είναι προϋπόθεση μιας επιτυχούς πολιτικής ανάβασης.
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι στην ελληνική βουλή δραστηριοποιούνται ορισμένα κομματικά σχήματα που πέτυχαν με την εκφορά ενός εντελώς απλουστευτικού λαϊκιστικού λόγου ή με κραυγαλέες και πολλές φορές βίαιες απειλές κατά των πάντων.
Με αυτή την έννοια θα μπορούσε να διαπιστώσει κανείς ότι στην ελληνική πολιτική σκηνή σήμανε πλέον η ώρα των ερασιτεχνών και όχι η ώρα των επαγγελματιών.
Οι τελευταίοι είναι άνθρωποι που γνωρίζουν καλά την δουλειά που κάνουν και διαθέτουν την απαιτούμενη τεχνοκρατική συγκρότηση. Στην ζοφερή εποχή που περνάει ο τόπος ο κόσμος έχει όμως περισσότερο ανάγκη να καταδικάσει εξελίξεις παρά να αναζητήσει ορθολογικά απαιτητές λύσεις.
Ως εκ τούτου ο κόσμος επιβραβεύει εκείνους που αρθρώνουν σκληρές καταδίκες και όχι πολύπλοκο λόγο.
Είναι προφανές ότι στην συναισθηματικά καθορισμένη πολιτική αυτού του τύπου επιβιώνουν περισσότερο οι ερασιτέχνες διότι είναι πιο αυθεντικοί.
Κατά συνέπια το επάγγελμα του αυθεντικού ερασιτέχνη υπερβαίνει στην χώρα μας όλα τα άλλα μεταμοντέρνα επαγγέλματα ειδικότερα στην πολιτική, στον δημόσιο διάλογο και όχι μόνο.
Φυσικά το επάγγελμα του ερασιτέχνη δεν μπορεί να το σπουδάσει κανείς και δεν υπάρχουν αντίστοιχα διπλώματα και πιστοποιητικά. Εκφράζει όμως τον θυμικό μέσο όρο και επιβραβεύεται με άνεση σε κοινωνίες οι οποίες χάνουν την συνοχή τους κάτω από τα πόδια τους. Ειδικότερα υπό συνθήκες κρίσης αυξάνεται ο βαθμός ανομίας όπως θα έλεγε ο Durkheim υπό την έννοια ότι οι κοινωνικοί και/ή οι ηθικοί κανόνες γίνονται ακόμα πιο μπερδεμένοι, πιο ασαφείς ή απλώς είναι ανύπαρκτοι.
Σε μια τέτοια κατάσταση οι κανόνες και τα προκαθορισμένα όρια συμπεριφοράς απουσιάζουν και ως αποτέλεσμα ανακύπτει η εμφάνιση έντονης αποκλίνουσας η παραβατικής συμπεριφοράς λόγω του ότι οι άνθρωποι δεν ξέρουν τί να περιμένουν ο ένας από τον άλλον
Είναι προφανές ότι η κρίση αυξάνει την ανομική δυναμική των κοινωνιών υπό την έννοια ότι το άτομο περιέρχεται απρόσμενα σε μια κατάσταση όπου η καθιερωμένη σχέση του με την κοινωνία και τους θεσμούς της «καταρρέει». Η ανεργία, η πτώχευση, η μετανάστευση κ.ά. αποτελούν καταστάσεις που θέτουν εξαιρετικά απότομες αλλαγές στη σχέση του ατόμου με τις κοινωνικές δομές, δημιουργώντας αποδιοργάνωση, έντονο στρες και πιθανή απώλεια ελέγχου. Υπό τέτοιες συνθήκες δεν αυξάνει μόνο η ασύμβατη πολιτική συμπεριφορά αλλά και η τάση προς την «ανομική αυτοκτονία».
Είναι προφανές ότι οι συνθήκες κρίσης ευνοούν τον εύκολο και εκδικητικό πολιτικό λόγο ο οποίος κατανέμει άκριτα ευθύνες και απειλεί με το αίτημα της ολοκληρωτικής κάθαρσης. Οι εκδικητές κάνουν θαυμαστές δημόσιες ή πολιτικές καριέρες και γίνονται διάσημοι , ακόμη και πλούσιοι ενώ έχουν πλήρη άγνοια από πολιτική, δεν διαθέτουν στοιχειώδης τεχνοκρατικές γνώσεις και άρα καμία αρμοδιότητα πάνω σε αυτό που ασκούν.
Ενώ έχουμε μια περίοδο στην οποία απαιτούνται ιδιαίτερες γνώσεις σε θέματα χρηματοπιστωτικά, δημοσιονομικά και ευρύτερα σε θέματα οικονομικής πολιτικής ελάχιστοι πολιτικοί διαθέτουν πραγματική εξειδίκευση σε αυτά, όλοι όμως παριστάνουν, τους ανιδιοτελής και πεφωτισμένους φωστήρες της οικονομικής.
Φυσικά η εμβέλεια της χώρας μας στην άσκηση οικονομικής πολιτικής περιορίζεται εκ των πραγμάτων λόγο τρόικας και μνημονίων.
Αυτό όμως δεν απαλλάσσει κανέναν πολιτικό από τις απαραίτητες γνώσεις οικονομικής.
Είναι σαφές ότι κάθε γενίκευση είναι άδική και ανυπόστατη. Αλλά πόσοι στην ελληνική βουλή γνωρίζουν πραγματικά οικονομικά πέρα από τα στενά οικονομικά υπουργεία και πέρα από τους αντίστοιχους κοινοβουλευτικούς τομείς εργασίας;
Εάν αναρωτηθούμε αντίθετα πόσοι ειδικεύονται στην εκφορά ύβρεων και κατηγοριών τα αποτελέσματα θα είναι πολύ πιο εντυπωσιακά.
Το ίδιο ισχύει και στο ερώτημα της επικοινωνιακής διαχείρισης.
Οι περισσότεροι πολιτικοί διαθέτουν μια στοιχειώδη κατάρτιση στον επικοινωνιακό τομέα και ξέρουν να διαχειρίζονται την κριτική που τους ασκούν τα ΜΜΕ.
Σε κάθε περίπτωση μαθαίνουν να παρουσιάζονται πάντοτε ως θύματα και ποτέ ως θύτες.
Το ζητούμενο ωστόσο δεν είναι αυτό. Η επικοινωνιακή διαχείριση δεν επαρκεί.
Το ερώτημα είναι κατά πόσον ένας πολιτικός κατορθώνει να καθορίσει την πολιτική ατζέντα και τις πολιτικές εξελίξεις με τις προτεραιότητες που εκφράζει ο ίδιος και με τις γνώσεις που μπορεί να επενδύσει σε αυτή την στρατηγική.
Με άλλα λόγια η χώρα μας διακατέχεται από άλλες , πολύ σοβαρότερες ανησυχίες και εν πολλοίς ασύμβατες με τις καριέρες των πολιτικών.
Μία κυρίαρχη ανησυχία η οποία πήρε πλέον τεράστιες διατάσεις και αν δεν αντιμετωπιστεί δραστικά θα καταλήξει σε κοινωνική έκρηξη είναι η ανεργία.
Πού είναι οι προτάσεις των πολιτικών για την αναδιάρθρωση της αγοράς εργασίας;
Που είναι οι θεσμικές προσπάθειες για την εργασιακή ενσωμάτωση των νέων;
Μόνο δίκες προθέσεων ακούμε και διαβάζουμε.
Είναι προφανές ότι πάρα πολλοί πολιτικοί επαναπαύονται και στις αναμενόμενες προτάσεις της τρόικας και επενδύουν ως έναν βαθμό στην απεμπόληση των ιδίων ευθυνών προς τον «ξένο παράγοντα».
Ένα άλλο κυρίαρχο ζήτημα είναι η δημογραφική ωρολογιακή βόμβα, αλλά στην Ελλάδα προτιμούμε την ενασχόληση με πιθανούς συνασπισμούς εξουσίας.
Ωστόσο η ελληνική πολιτική αδυναμία δεν μένει μόνη της.
Απέναντι της βρίσκεται η πολιτική αδυναμία της Γερμανίας με πολιτικούς «βαρέων βαρών», όμως κατώτερων των περιστάσεων, τύπου Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, που ξέρουν ίσως να ελίσσονται με στρατηγικές κινήσεις χωρίς όμως να κάνουν τις απαραίτητες και μεγάλες κινήσεις που χρειάζεται η Ευρώπη σήμερα.
Ειδικότερα ο Σόιμπλε που ανήκει στις ισχυρές προσωπικότητες , είναι ένας κρατιστής που παριστάνει τον ιερέα της δημοσιονομικής εξυγίανσης μόνο και μόνο επειδή η γερμανική οικονομία λειτουργεί ομαλά.
Κατά τα άλλα δεν διαθέτει καμία φαντασία για το πώς μπορεί να ασκηθεί φορολογική πολιτική για τους πραγματικούς πυλώνες της οικονομίας, από τους ειδικευμένους εργαζόμενους έως τους αυτοαπασχολούμενους.
Πως επομένως θα ασκεί οικονομική πολιτική για όλη την Ευρώπη;
Απέναντι στην συνολική πολιτική μιζέρια που περιγράψαμε παραπάνω οι ψηφοφόροι έχουν το δικαίωμα να διαθέτουν ικανούς πολιτικούς χωρίς εμμονές και με ανοικτό ορίζοντα για το νέο που έρχεται.
Είναι γεγονός ότι στην πραγματική οικονομία οι πολιτικοί αυτοί δεν θα είχαν την παραμικρή δυνατότητα επικράτησης πέρα από τις γνωριμίες και επαφές που διαθέτουν.
Σίγουρα δεν πρέπει να γενικεύει κανείς αφού υπάρχουν και ιδιαίτερα ικανοί και εργατικοί πολιτικοί που δεν εμφανίζονται στις τηλεοράσεις, αλλά έχουν μελετήσει καλά τον τομέα αρμοδιότητας τους χωρίς να περιαυτολογούν.
Αυτοί είναι οι επαγγελματίες πολιτικοί που ανταποδίδουν την ψήφο που έλαβαν με σοβαρότητα , συνέπεια και αξιοπιστία.
Οι πολιτικοί αυτοί μελετούν επιμελώς τα αρχεία τους , εμφανίζονται συστηματικά κοντά στους εκλογείς τους και νοιάζονται για τις ανησυχίες και τις ανάγκες των πολιτών.
Όμως, ειδικά στους τομείς πολιτικής που άπτονται των δημοσιονομικών , των οικονομικών, της ανάπτυξης , της έρευνας , της εκπαίδευσης, της τεχνολογίας, κ.λπ., χρειαζόμαστε πολιτικούς με το υψηλότερο πολιτικό επίπεδο, όπως και εξειδικευμένους τεχνοκράτες με την καλή έννοια της λέξης».
Μιλάμε για ανθρώπους που γνωρίζουν καλά τα καθήκοντα τους και ας μην είναι καλοί στον σχεδιασμό της σταδιοδρομίας τους.
Δυστυχώς όμως επικρατούν οι ερασιτέχνες , άνθρωποι που ξέρουν μόνο να θαμπώνουν.
Κάθε φορά που ο ερασιτεχνισμός συνδέεται με την εξουσία μετασχηματίζεται σε τραγική απειλή.
Τα κατορθώματα του πληρώνονται από τις κοινωνίες ακριβά ειδικά όταν ανοίγουν την μια ομπρέλα σωτηρίας μετά την άλλη θεωρώντας ότι με περισσότερα χρέη μπορούν να αποσβεστούν τα παλιά. Ακόμη χειρότερα είναι όταν παίζουν με τις καταθέσεις των πολιτών. Και η αντιπρόταση;
Ας επενδύσουμε σε άξιους και αξίες.
Μαυροζαχαράκης Μανώλης
Πολιτικός Επιστήμονας - Κοινωνιολόγος