Μπορεί η Ελλάδα να διέρχεται βαθιά οικονομική και κοινωνική κρίση και οι Ελληνες να γίνονται θύματα από τους κυβερνητικούς "μεταπράτες" των ελπίδων τους, με συγχρονισμένο τον προπαγανδιστικό μηχανισμό να εξυμνεί τα "επιτεύγματα" της κυβέρνησης και να παρουσιάζεται ο πρωθυπουργός ως "διασώστης" της χώρας από ξένες εφημερίδες των συμφερόντων των δανειστών μας, αξίζει όμως στη χρονική αυτή θέση να λεχθούν λίγα λόγια για την ελληνική σκέψη. Ετσι, για να μη ξεχνιόμαστε για τη διαδρομή μας, αλλά και να είμαστε συνειδητοποιημένοι για τους λόγους της κατάντιας μας.
του Στέλιου Συρμόγλου
Η αναφορά στην ελληνική σκέψη, παρά τον κίνδυνο που περικλείει η περιαυτολογία της εθνικής υπερηφάνειας, αποτελεί καθήκον για την ίδια την αλήθεια και ακόμη περισσότερο προσφορά προς ένα ιδανικό και σε μια διδασκαλία, που καθοδήγησε και εξύψωσε την ανθρώπινη συνείδηση στη μεγάλη ιδέα της αρμονίας, του μέτρου και της αισθητικής. Και που τη συγκροτούν ψυχικές αφιερώσεις και ορμές έξω από κάθε υλική έμπνευση και υλικό υπολογισμό.Η φυλή των Ελλήνων ξεχώρισε γιατί εμφανίστηκε με όλα τα δομικά χαρακτηριστικά της πνευματικής εξειδικεύσεως, των καθαρών ορθολογικών επιδιώξεων και με έντονες τις εκδηλώσεις της ευθύνης για τον ανθρώπινο προορισμό και την ανθρώπινη τύχη, σαν βλάστηση που τα υποσχέθηκε όλα, πνευματική δύναμη που κατέβαλε την εποχή της, την απέναντί της βάρβαρη δύναμη και που παρ' όλες τις περιπέτειές της, διατήρησε το φως όπως όταν πρωτοφανερώθηκε.
Οι δραματικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν, ωστόσο, άφησαν γυμνό το στοιχειοδέστερο πηρήνα του Ελληνισμού, που μπορούν να συνοψισθούν ως ακολούθως:
1. Οι πόλεμοι της Ελλάδας περνούσαν, οι διχασμοί του λαού της παρέμειναν. Η ένδεια εξαιτίας πολέμων και κοινωνικού διχασμού, πάντα προσήλκυε τους ξένους και την επιβλή των συμφερόντων τους. Πάντα επιδίωκαν να έχει εξάρτηση απ' αυτούς η "φτωχή" Ελλάδα. Η αρχέγονη μάλιστα ορεστιακή διάσπαση του νεοέλληνα δημιουργεί ανταγωνιστικά συμπλέγματα ανασφάλειας και τον σπρώχνει σε επιβλαβείς εθνικά συνεργασίες με τους ξένους με το πρόσχημα του "εκσυγχρονισμού" ή της "σωτηρίας" της χώρας.
2. Οι επιπτώσεις κάθε πληθυσμιακού κενού είναι αισθητές στην επόμενη εικισαετία, όταν οι αποδεκατισμένες ηλικίες εισέρχονται στις κοινωνικές διαδικασίες. Τη σφαγή του 1910-1920 ακολούθησε η δικατορία του 1936. Τη σφαγή του 1940-1950, η δικταορία του 1967.
3. Δύο γενιές, δύο πόλεμοι, δύο δικτατορίες, δύο οικονομικές κρίσεις, δύο ξένες κατοχές, δύο εθνικοί ακρωτηριασμοί, δύο κοινωνικές επαναστάσεις. Μεταξύ των επαναστάσεων μεσολαβούν πάντα οι αντεπαναστάσεις.
4. Κάτω από ένα ελάχιστο όριο ασφαλείας στη σύνθεση και συνοχή ενός λαού δεν μπορεί πια να αφομοιωθεί ο όγκος των εξωτερικών μηνυμάτων και η διαδικασία της αποκωδικοποίησής τους γίνεται εξαιρετικά δύσκολη και δαπανηρή.
5. Γεννητικότητα, πνευματικό επίπεδο και γεωγραφική επιφάνεια περιορίστηκαν σε σχέση με όμοιους ή ομόλογους λαούς και με το ιστορικό παρελθόν.
6. Με τη Ρωσική επανάσταση η Ελλάδα έχασε τη θρησκευτική της ενδοχώρα, με την κεμαλική στερήθηκε το στρατηγικό πλεονέκτημα της εναλλακτικής εγκατάστασής της στις δύο ακτές του Αιγαίου, ενώ με την τεχνολογική έχασε τη σημασία της σαν ανθρωπιστικό πολιτιστικό κέντρο. Είναι το μόνο κράτος της γης, που συνορεύει ταυτόχρονα με τον καθολικό, Ισλαμικό και Τρίτο κόσμο και κάθε Ελληνας αντιμετωπίζει στη μεθόριο την ιδεολογική πίεση Καθολικών, Μουσουλμάνων και μέχρι πρότινος των κομμουνιστών...
7. Η Ελλάδα ζούσε μέσα σε μια συνεχή πόλωση ανάμεσα σε μια Μεσογειακή και μια Βαλκανική προσωπικότητα, σε Μινωική και Αχαική, Δωρική και Ιωνικ. εικονολατρική και εικονομαχική, ενωτική και ανθενωτική. Στην Ελλάδα δεν υπήρξε ποτέ μια πολιτιστική κληρονομιά και μια τάση ζωής, αλλά δύο.
8. Το προσφερόμενο για σύγχρονη οικονομία βαλκανικό τμήμα της χώρας παρήγαγε χωρίς τεχνολογία και το νότιο μεταπρατικό ελέγχει ένα χρηματιστικό σύστημα, που δεν παράγει και μια Διοίκηση που εισπράττει υπεραξία και κάνει αντιοικονομική την κεφαλαιοκρατική ανάπτυξη.
9. Το Ιωνικό εμπορικό δαιμόνιο που αντήλλασσε λάδι, κρασί και ιδέες εξακολουθεί σαν ένστικτο τυφλό να λειτουργεί στο κενό, χωρίς τον πλούτο των ιδεών. Η γεωπολιτική μας λειτουργικότητα με τον Ρωσικό χώρο ενοχλούσε τους Φοίνιοκες και τους Ρωμαίους, ενω ενοχλεί σήμερα Αμερικανούς και Ευρωπαίους.
10. Εκφράζαμε με την άρεια καθαρεύουσα μια ιδιοσυγκρασία μεσημβρινή και εκφράζουμε με τη δημοτική τον "κίτς" ψυχισμό μιας πόλης, της Αθήνας, όπου κατοικεί σχεδόν όλη η χώρα. Συνεχής διάσταση φορέα και γλώσσας δημιουργεί την αλλοτρίωσή μας. Σωπαίνουμε γιατί αυτά που έχουμε να πούμε δεν λέγονται στη γλώσσα που ξέρουμε...
11. Η αλλοτρίωση μας, που ως φαινόμενο του οποίου η πρωτογενής αιτία πρέπει να αναζητηθεί και στη στάση ζωής, λειτουργεί και από τη διάσταση ανάμεσα α) σε μια αρχαιοελληνική και ευρωπαική ποιότητα ζωής, που αδυνατεί να δώσειι οντολογικό περιεχόμενο στην προσωπική ετερότητα κάθε ανθρώπου β) σε μια αλήθεια του ευρύτερα ελλαδικού και του μείζονος ελληνισμού, που είναι άρνηση της αναγκαιότητας ουσ'ιας ύλης, ταυτίζει πρόσωπο και υπόσταση, ενώ αυτονομεί σαν οντότητα την ατομική ύπαρξη.
12. Η διαφορά ανάμεσα στην αρχαιοελληνική οντότητα (που δεν ταυτίζει πρόσωπο -υπόσταση και είναι ένα απλό προσωπείο) και στην ελλαδική και ελληνιστική μας οντότητα (που ταυτίζει πρόσωπο και υπόσταση) εμποδίζει τη διαμόρφωση ενιαίας εθνικής ταυτότητας και επιβάλλει διφορούμενη έκφραση. Κι αφού η παραγματικότητά μας είναι διφορούμενη, η τέχνη σαν διέξοδος του διφορούμενου συγχέεται με την παργματικότητα, η ζωή μας γίνεται ουτοπική και η τέχνη αφαίρεση.
Δεν μπορεί να είναι τέχνη η μίμηση της μίμησης , ούτε θέατρο η υποκριτική της υποκριτικής.