του Στρατή Μαζίδη
Αν δεχθούμε πως η αντίδραση του κόσμου είναι αυτή η οποία εν πολλοίς επισφραγίζει την επιτυχία καθώς επίσης επιβεβαιώνει την ποιότητα σε κάτι, τότε κυριολεκτικά "θα φανεί στο χειροκρότημα".
Και χθες το χειροκρότημα ήταν ασταμάτητο στο θέατρο 4 εποχές για το Γιαννούλη Χαλεπά και την κοιμωμένη του. Ασταμάτητο για τη Γιούλη Ζίκου (Ρηνιώ Χαλεπά), τον Πέτρο Αποστολόπουλο (Γιαννούλης Χαλεπάς) και την Ανδρομάχη Παπαδοπούλου (Ειρήνη Χαλεπά).
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι σχεδόν όλοι οι θεατές παρέμειναν στο ζεστό και φιλόξενο χώρο του θεάτρου να συγχαρούν και να συνομιλήσουν με τους πρωταγωνιστές.
Ηθοποιοί που δίνουν την ψυχή τους τρία χρόνια τώρα σε αυτό το καταπληκτικό έργο και το κοινό αγκαλιάζει τόσο την προσπάθεια όσο και αυτούς. Η επαφή και η αναγνώριση του κόσμου, το σφίξιμο του χεριού με το κοίταγμα στα μάτια είναι η καλύτερη ηθική ανταμοιβή σε πολλούς τομείς της ζωής όπου το πνεύμα και η ψυχή διατηρούν τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Κι αυτό είναι κάτι που επιβεβαιώθηκε μετά μέσα από τη συζήτηση που είχαμε με τους συντελεστές.
Μάλιστα σε τέτοιες περιπτώσεις βλέπει κανείς πόσο αγαπά πραγματικά ο καλλιτέχνης το θέατρο. Οι 4 εποχές είναι από εκείνες τις σκηνές όπου μόνο μια ανάσα χωρίζει τους πρωταγωνιστές από το κοινό. Αυτό δυσκολεύει τον ηθοποιό ο οποίος παράλληλα αποκτά το κίνητρο να γίνει ακόμη καλύτερος ενώ παράλληλα καθιστά συμπρωταγωνιστές τους θεατές. Δεν είσαι παθητικός στις "4 Εποχές".
Για τις ερμηνείες νομίζω ότι δε θα μπορούσε να πει κανείς πολλά. Και αυτό για τον απλό λόγο πως στο Χαλεπά και την κοιμωμένη του δε βλέπουμε ανθρώπους να υποδύονται ή να ερμηνεύουν αλλά να μεταμορφώνονται. Παρακολουθείς μεταφερόμενος πίσω στο χρόνο ζώντας την ιστορία από κοντά.
Όταν οι ηθοποιοί τρία χρόνια τώρα κλαίνε οι ίδιοι την ώρα της παράστασης, βγάζουν την ένταση τόσο στη φωνή όσο και τις κινήσεις τους έχοντας τελειοποιήσει και την παραμικρή λεπτομέρεια, το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι απλά να τους θαυμάσεις.
Η Γιούλη Ζίκου σε ένα ρόλο που συγκλονίζει, από ένα γλυκό κορίτσι όπως τη γνωρίσαμε και παραμένει, μεταμορφώνεται σε καταπιεστική μητέρα εκείνης της εποχής με νεύρο, αντίδραση στο κάθετι του γιου της αλλά και παράπονο από τη ζωή που ο άνδρας γυρίζει τον κόσμο κι αυτή μέσα στη φτώχεια να πρέπει να μεγαλώσει έξι παιδιά με τις όσες δραματικές εξελίξεις προέκυψαν. Αυτή η μεταμόρφωση ενός ανθρώπου σε κάτι από το οποίο απέχει μακράν στην πραγματικότητα αποδεικνύει για τη Ζίκου πόσο μεγάλη ηθοποιός είναι.
Τυχαίο το γεγονός της πρόσφατης επίθεσης που δέχθηκε από μια θεατή στο φινάλε της παράστασης λέγοντας "εσύ τον κατέστρεψες!"; Τόσο πολύ λοιπόν ταύτισε η θεατής τη Γιούλη Ζίκου με τη Ρηνιώ και αυτό δείχνει το μέγεθος της επιτυχίας της.
Η Ρηνιώ στο έργο αγαπά τόσο πολύ το γιο της που σχεδόν τον μονοπωλεί αποκλειστικά για τον εαυτό της. Υπερβολικές προσδοκίες από τον πρωτότοκο; Στήριγμα πάνω στο μεγάλο γιο για να αντιπαρέλθει τις αδικίες της ζωής; Ή ακόμη και αντικατάσταση του άνδρα της μέσα της με το Γιαννούλη; Ένα μόνο δεν μπορεί να πει ο θεατής στο τέλος, πως η Ρηνιώ δεν αγάπησε το γιο της.
Ο Πέτρος Αποστολόπουλος εξαιρετικός και αυτός. Η ωμότητα και ο αυτοσαρκασμός που έχει ο ρόλος του σε αρκετές ατάκες αποδίδονται τέλεια. Ο Χαλεπάς ζει πολλές φορές μέσα στη δική του πραγματικότητα και παράνοια από την αγάπη του να φιλοτεχνεί. Να παίρνει κομμάτια μάρμαρο και να τα ζωοποιεί. Ο Αποστολόπουλος ενσαρκώνει αυτή την "τρέλα" με τον καλύτερο τρόπο. Η σκηνή του εγκλεισμού στο ψυχιατρείο για 14 χρόνια, ο απολογισμός του μεγάλου μας γλύπτη στη δύση της ζωής του είναι στιγμές που ξεχωρίζουν. Οι σημαντικές προσωπικότητες έχουν πάντα πολλά να πουν πριν φύγουν...
Η Ανδρομάχη Παπαδοπούλου καταφέρνει κι αυτή ως ανιψιά του Γιαννούλη με την παρουσία της να δείξει το νεώτερο και το διαφορετικό. Η Ειρήνη (κόρη του αδερφού του Νικόλα) έρχεται στη ζωή του Χαλεπά για να του δώσει αυτά που σε όλο το έργο ζητά από τη μητέρα του. Τι; Στήριξη και ελευθερία κινήσεων. Κινητήρια δύναμη. Η μαυροφορεμένη μητέρα, η δοκιμασμένη, η τσακισμένη από τη ζωή και η αντίθεση της νεαρής ανιψιάς που έρχεται ντυμένη σε φωτεινά χρώματα (έχουν κι αυτά τη σημασία τους) να φέρει την αλλαγή στη ζωή του θείου της.
Ο Χαλεπάς μετά από 51 χρόνια απραξίας ύστερα από την κοιμωμένη του, θα φιλοτεχνήσει αφού πεθάνει η μητέρα του δεκάδες έργα σε προχωρημένη ηλικία. Στα 77 του θα βραβευθεί από την Ακαδημία Αθηνών. Ταπεινός ο ίδιος, ενδιαφερόμενος μόνο για την τέχνη του, "ανάγκασε" με τη συμπεριφορά του τους ανθρώπους της Ακαδημίας αλλά και άλλους γίγαντες του πνεύματος όπως ο Παλαμάς και ο Παπαντωνίου να τον επισκεφθούν. Τότε σαν έλαβε το βραβείο αναφώνησε:
Χρειαζόταν μια κοιμωμένη για να ξυπνήσει τους βαθιά ροχαλίζοντες...
Την ίδια φράση θα κλέψω για να χρησιμοποιήσω κι ο ίδιος για να περιγράψω ως απλός θεατής τη σημερινή κατάσταση του καλλιτεχνικού - πνευματικού κόσμου. Χρειάζεται μια κοιμωμένη για να ξυπνήσει τους βαθιά ροχαλίζοντες και σε αυτό τον τομέα Ελληνες. Κι αυτή η κοιμωμένη υπάρχει...
Πόσα και πόσα έργα ανεβαίνουν και υπερπροβάλλονται δίχως να έχουν κάτι πραγματικά να δώσουν στο θεατή σε μια συγκυρία που τα πνευματικά ερίσματα είναι αναγκαία. Γιατί να αγνοούμε τη ζωή μεγάλων Ελλήνων; Για ποιο λόγο να μην αναγκάσουμε σε μια γενικότερη ποιοτική στροφή το θέατρο; Χθες υπήρχαν ηθοποιοί που μετέδιδαν και κοινό που προσλάμβανε. Δεν είναι σύμπτωση πως υπάρχουν (και είναι πάρα πολλοί) θεατές που έχουν δει το έργο αμέτρητες φορές. Αυτό αποτελεί κι ένα σημάδι πως εκεί κάτι γίνεται. Και για αυτό θα ξαναπάω!
Κι αν ο Χαλεπάς σε κάποια φράση σχολιάζει: "Γεμάτη η τσέπη, άδεια η ψυχή...", τότε σίγουρα θα χαίρεται που οι θεατές πάντα φεύγουν με την ψυχή τους γεμάτη ύστερα από τέτοιες δυνατές εμπειρίες.
Δεν είναι μόνο η εξαιρετική παράσταση ή οι άριστοι ηθοποιοί αλλά και ο τρόπος που σου συμπεριφέται το "όλον" του θεάτρου από την είσοδο έως την έξοδο. Όσοι έχετε δώσει το παρόν, σίγουρα με καταλαβαίνετε.
Καθώς οι παραστάσεις ολοκληρώνονται στις 2 Ιουνίου, όσοι αγαπάτε την τέχνη και τα έργα τα οποία μετά δίνουν αφορμές για σκέψη πρέπει να σπεύσετε να την παρακολουθήσετε. Άλλωστε αυτό το σφιχταγκάλιασμα του κόσμου (που πρέπει να κορυφωθεί) είναι που βάζει σε σοβαρές σκέψεις τους συντελεστές ώστε η παράσταση να συνεχιστεί και την επόμενη σεζόν. Αυτές τις σκέψεις τους πρέπει να τις τονώσουμε.
Για το τέλος κράτησα τη δική μου απορία από το έργο. Πόσο απέχει τελικά η λογική από την παράνοια; Η άνευ ορίων αγάπη για την τέχνη οδήγει σε αυτό που λέμε τρέλα; Ή η τρέλα είναι αυτή που καταλήγει στη μεγαλουργία μέσα από την τέχνη; Μήπως τελικά κι αυτή αποτελεί συστατικό της στοιχείο; Στην περίπτωση του Χάλεπά, σίγουρα ναι!