Ο Καζαντζάκης προσπάθησε να πείσει το κοινό της εποχής του για την έσχατη βεβαιότητα του τίποτε και να του δώσει ένα είδος πρωτο-υπαρξιστικού θάρρους, για να το αντιμετωπίσει. Η έκταση του αγώνα του είχε παγκόσμια, όχι ελληνικά στενά όρια. Αν η μεγάλη αυτή προσωπικότηυτα βίωνε σήμερα τον "σουρεαλισμό" της ελληνικής πολιτικής σε συνδυασμό με την εξαθλίωση της κοινωνίας, η έκταση της "πάλης" του θα ήταν πολύ πιο περιωρισμένη.
του Στέλιου Συρμόγλου
Το σημείο αφετηρίας του, τρόπον τινά, θα ήταν το τελικό σημείο του στοχαστή. Η στάση του έκδηλα υπαρξιστική και ο σκοπός του δεν θα ήταν να κηρύξει το "τίποτε" στην κοινωνία, μεγάλο μέρος της οποίας γνωρίζει ήδη την πραγματικότητα και τον αντίκτυπό της στην καθημερινή ζωή, αλλά θα έδινε μορφή έντεχνου λόγου, στη γραφτή μαρτυρία της συνάντησής του, της στενής του επαφής, με τον πολιτικό σουρεαλισμό και την παράνοια. Και θα συνέθετε ένα εκκεντρικό, θρασύ, θα έλεγα, δυναμικό "πιστεύω", που απαρνιέται, παρωδεί και χρησιμοποιεί ή και καταχράται οτιδήποτε είχε επινοήσει, καθιερώσει η απύθμενη πολιτική βλακεία και ο εθισμός της κοινωνίας σ' αυτή.Σε τι πιστεύει ο Ελληνας σήμερα; Μήπως σ' ένα παράλογο παντοκράτορα του πολιτικού τρόμου, ποιητή πάντων των δεινών της κοινωνίας και πάντων των αοράτων προοπτικών της; Και θα φτάσει στην έσχατη αποδοχή της μόνης του ευχαρίστησης να λαχταρά να κρατεί ένα κλαρί ελάχιστο ελιάς ( διαχρονικό σύμβολο του ελληνικού κλέους...) με τα "σπασμένα του δάκτυλα" από την επιμονή του να κτυπά ερμητικά κλειστές θύρες ελπίδας, στο παρόν του αιώνος χρόνου....
Η ελληνική κοινωνία δεν μπορεί να βρεί "σωτηρία" στα σημερινά κομματικά σχήματα, τα ενσαρκωμένα πολιτικά απανθρακώματα, τις αλλοπρόσαλλες οικονομικές αλχημικές μίξεις και τις ξεπερασμένες θεωρίες της παλαιοκομματικής λογικής. Ολα αυτά που βιώνει η κοινωνία, δεν είναι παρά ένα δράμα, μια κακότεχνη θεατρική παράσταση, με στόχο να πετύχει τη διάβρωση συναισθημάτων και συνειδήσεων. Ενας πολιτικός μύθος ή παραμύθι, που επινόησαν οι κρατούντες τα ηνία της εξουσίας και που στηρίζεται σε αθέμελες σκέψεις και αβάσιμες προβολές των ψυχικών μας πόθων.
Η πορεία μας ως κοινωνία τα τελευταία τρία χρόνια κάνει κατάδηλο πως δεν είναι φυσιολογική, όπως ο αυτοματισμός της αναπνοής, αν δεν είναι συνταυτισμένη με τον φυσικό ρυθμό της, παρά ακολουθεί παθητικά, ενίοτε πειθήνια, ένα προδιαγεγραμμένο σχέδιο εξαθλίωσής της. Ετσι, το οδυνηρό απρόοπτο δεν αποκλείεται όσο "προσδενόμαστε" στις πιθανότητες "σωτηρίας", που απλόχερα προσφέρει ο πολιτικός αβδηριτισμός. Αν ήταν να αναζητούμε μονάχα πιθανότητες γύρω μας, δεν θα υπήρχε καμία δημιουργική κοινωνική προοπτική...
Καταφεύγουμε σ' ένα πεδίο από πιθανοφάνειες για να λυτρωθούμε από τις ασφυκτικές πιθανότητες της καθημερινής ζωής, δηλαδή από ένα κύκλωμα δίχως νόημα. Βιώνουμε έτσι μια αναστροφή της "φυσικής τάξεως πραγμάτων. Μετατρέπεται η κοινωνία σ' έναν ιδιότυπο νοσογόνο οργανισμό, που προκαλεί γύρω του τις κατάλληλες για την επώασή του συνθήκες. Και φτάνουμε "ασφαλώς" στην κοινωνική τραγωδία ή σ' ό,τι μοιάζει με τραγωδία και απελπισία.
Συνειδήσεις πολιτών στρατευμένες στο καθολικό δόγμα, που προσπαθούν να επιβάλουν οι διάφοροι ψευδοσωτήρες του λαού και της χώρας, διαμορφώνει εντός συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος, τον ίλιγγο του κινδύνου και θα ξυπνήσει ακόμη και ίσκιους φόβου για το μέλλον του τόπου...
Γεμίστε τους χούφτες με καβαλίνες...Ο κατά μέτωπον "αγώνας" προσιδιάζει στη φύση του Ελληνα. Αποτελούσε ανέκαθεν κοινόν ιδεώδες των Ελλήνων. Η ανοχή απλώς γλυκαίνει την αμαρτία των πολιτικών εκτρωμάτων...Τα πολιτικά ψέματα σωθήκανε. Περάσαμεμε με αλματώδη δρασκελισμό από την πολιτική θρασύτατη ανικανότητα και Γελοιότητα στη Τραγωδία...
Με το να παραχωρούμε απεριόριστες πιστώσεις στο μέλλον, επηρεασμένοι από την έντεχνα διοχετευμένη κυβερνητική αισιοδοξία για έξοδο από την οικονομική κρίση, που επί της ουσίας είναι κρίση του πολιτικού και οικονομικού συστήματος της χώρας, δεν εξυπηρετούμε τίποτε. Τον εαυτό μας κοροιδεύουμε, επιτείνουμε την ουτοπία. Τι άλλο περιμένουμε; Οι καιροί δεν είναι πιά "μενετοί", που θα έλεγε και ο Θουκυδίδης. Οι εξετάσεις δόθηκαν, το αποτέλεσμα βαθμολογήθηκε. Το σύστημα της μακάριας εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα έχει καταρρεύσει.
Μια ελληνική κοινωνία υποχείριο εκείνων τους οποίους η αποδεδειγμένη πλέον οικονομία της τεχνοκρατίας, των συμφερόντων των δανειστών και της υποτελούς λογικής των εγχώριων πολιτικών βλακών οπλίζει, και υποχείριο δίχως ελπίδα διάσωσης, δεν είναι παίξε γέλασε πρακτική. Μια προσπάθεια εμφύτευσης "αισιοδοξίας", που συμβάλλει και στην κοινωνική ανθρωποφαγία για λόγους ευεξήγητους, με αντίτιμο τον ές αεί εξανδραποδισμό του Ελληνα, δεν είναι λύση και τόσο χαμογελαστή...