Γιατρέ, το παιδί έχει χοληστερίνη; Και τι κάνουμε τώρα;

Της Κατερίνας Μητροπούλου

Ακούω τις τελευταίες μέρες ολοένα και πιο συχνά την ερώτηση: “Γιατί το παιδί μου έχει χοληστερίνη;”, ή φράσεις όπως: “βρήκαν στο παιδί υψηλή χοληστερίνη”, μην έχοντας ιδέα οι περισσότεροι γονείς ότι η υψηλή χοληστερίνη απαντάται και στα παιδιά.

Τα τελευταία δέκα χρόνια περίπου, συχνό είναι οι παιδίατροι να τη συναντούν στις εξετάσεις των παιδιών που παρακολουθούν. Είναι μια κατάσταση που χρειάζεται αρκετή προσοχή, διότι η αυξημένη ολική χοληστερόλη καθώς και η ανεβασμένη LDL (κακή χοληστερόλη) μπορεί να προκαλέσουν αρκετά προβλήματα στα αγγεία, και με την πάροδο του χρόνου και στις αρτηρίες (ακόμα και από την εφηβεία).

Όταν λοιπόν ακούω μια φράση που εμπεριέχει “στο παιδί βρήκαν χοληστερίνη”, γίνονται οι εξής σκέψεις και οι παρακάτω ερωτήσεις, όταν αφορά σε παιδιά που δε γνωρίζω προσωπικά.

Σε αδύνατα παιδιά συνήθως εξετάζεται το οικογενειακό ιστορικό από τον θεράποντα γιατρό.

Είναι πολλές φορές πιθανόν το παιδί να έχει κληρονομήσει υψηλή χοληστερίνη από την οικογένειά του. Αν και κάθε εργαστήριο βάζει τα δικά του ανώτατα όρια, συνήθως ολική χοληστερόλη πάνω από 200mg/dl και LDL 160mg/dl αποτελούν οριακά επίπεδα και εκεί είναι που θέλει προσοχή.

Δεν θα μιλήσουμε για όλες τις αιτίες που προκαλούν αύξηση της χοληστερόλης γιατί αφορά καθαρά τους γιατρούς. Ως ειδικός, όμως, διατροφής θα μιλήσω για τη σπουδαιότητα ενός ισορροπημένου τρόπου ζωής που όλα τα παιδιά (συμπεριλαμβανομένων βεβαίως και των ενηλίκων) θα πρέπει να ακολουθούν για μια σωστή και υγιή ανάπτυξη.

Ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο που προσωπικά επιλέγω σαν εξαιρετικό μοντέλο είναι η μεσογειακή διατροφή. Η συστηματική άσκηση, που μπορεί να είναι το καθημερινό 30 λεπτό (μίνιμουμ) παιχνίδι των παιδιών σε χώρο σχολικό είτε εξωσχολικό, καθώς και το σπορ που θα επιλέξει ένα παιδί να ακολουθήσει, πρέπει να είναι από τα πιο σημαντικά κομμάτια στη ζωής ενός παιδιού.

Η φυσική δραστηριότητα είναι πολύ σπουδαία τόσο για την ανάπτυξη, αλλά και τη διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους, καλών επιπέδων σακχάρου, αύξηση της καλής χοληστερόλης HDL (που βοηθά στην απομάκρυνση της LDL από τα αγγεία ώστε να αποτραπεί ο σχηματισμός των αθηρωματικών πλακών) και την αποφυγή καρδιοαγγειακών νοσημάτων στο μέλλον.

Όσον αφορά τώρα τη διατροφή, σημαντικό είναι να καταλάβουμε ότι για τις κακές διατροφικές συνήθειες των παιδιών ευθύνονται οι μεγάλοι (γονείς–γιαγιάδες) και όχι τα ίδια τα παιδιά που δεν έχουν τη δυνατότητα να προμηθευτούν και να παρασκευάσουν μόνα τους το φαγητό τους.

Ξεκινώντας, λοιπόν, θα έλεγα ότι η ενημέρωση και η εκπαίδευση των γονέων και στη συνέχεια των άλλων ατόμων που φροντίζουν για το φαγητό των παιδιών, όπως η γιαγιά ή νταντάδες, παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση σωστών διατροφικών συνηθειών.

Ορισμένες από αυτές είναι:

Η καθημερινή κατανάλωση πρωινού πριν το σχολειό καθώς και το σνακ που θα πάρει το παιδί μαζί του.

• ένα γάλα 1.5% λιπαρά και δημητριακά ολικής,
• μια μπανάνα και 5-6 αμύγδαλα ανάλατα,
• ένα τοστ σικάλεως με άπαχο ζαμπόν και παιδικό τυρί με λίγα λιπαρά

…αποτελούν έξυπνες και γρήγορες λύσεις.

Το μεσημεριανό και βραδινό γεύμα θα πρέπει να συνοδεύεται πάντα από μια μικρή σαλάτα παντός τύπου.

Θα πρέπει να καταναλώνονται οπωσδήποτε δύο μερίδες γαλακτοκομικών μέχρι 2% λιπαρά, ημερησίως.

Τα κίτρινα τυριά τύπου Γκούντα ή παρμεζάνα να καταναλώνονται μόνα τους ή σε τοστ μαζί με ένα ποτήρι γάλα (ιδανικό για ένα ελαφρύ βραδινό και ιδιαίτερα πλούσιο γεύμα σε ασβέστιο) ή σε μακαρόνια με σάλτσα. Η ποσότητά τους όμως δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα 30-60 γρ. ημερησίως (τα 30 γρ. αποτελούν μια μερίδα).

Κατανάλωση 2-4 φρούτων ημερησίως (αν υπάρχει δυνατότητα μαζί με τη φλούδα για περισσότερα θρεπτικά συστατικά).

Ένα καλό συνοδευτικό των φρούτων και του γιαουρτιού είναι και οι ανάλατοι ξηροί καρποί.

• μπορείτε να συνοδέψετε το μήλο με 4 κομματάκια καρύδι ή
• το γιαούρτι με μπανάνα με 6 αμύγδαλα (φτιάξτε και smoothie ή κρέμες στο μπλέντερ προσθέτοντας και 1-2 μπισκότα ολικής).

Αντικαταστήστε το βούτυρο, τη μαγιονέζα και λιπαρές ύλες με:

• ελαιόλαδο
• ταχίνι ολικής
• σησαμέλαιο (εξαιρετική επιλογή για κέικ)
• ακατέργαστο φυστικοβούτυρο

Αποφύγετε τα τηγανητά για τα παιδιά και όλη την οικογένεια.

Εξαιρετική επιλογή είναι να ψήνονται οι πατάτες και τα αυγά σε ελάχιστο νερό, σε αντικολλητικό τηγάνι και λίγο πριν ψηθούν να προσθέσετε ωμό ελαιόλαδο (με μέτρο πάντα). Θα δείτε πως γευστικά δεν υπάρχουν μεγάλες αλλαγές, όμως στην υγεία θα έχετε κερδίσει όλα τα αντιοξειδωτικά και τις βιταμίνες που περιέχει το ελαιόλαδο και θα έχετε αποφύγει ένα καμένο λάδι το οποίο είναι άκρως βλαβερό.

Αντικαταστήστε το ψωμί, τα μακαρόνια, το ρύζι και τα δημητριακά με προϊόντα ολικής όπως καστανά μακαρόνια ή κριθαράκι (πειραματιστείτε με το βράσιμο και μια ωραία σάλτσα και το παιδί σας δεν θα καταλάβει τη διάφορα). Επιλέξτε ρύζι μπασμάτι ή καστανό που είναι πλούσιο σε πρωτεΐνη (απαραίτητη για τη σωστή ανάπτυξη).

Γενικά οι πλήρης τροφές και τα προϊόντα ολικής άλεσης προσφέρουν κυρίως οφέλη στην υγεία. Οι φυτικές ίνες που περιέχουν είναι ευεργετικές για την σωστή λειτουργιά του εντέρου, βοηθούν στη μείωση της ολικής χοληστερόλης (δεσμεύουν μέρος της με τα σύμπλοκα που δημιουργούν με τα χολικά άλατα και τις ίνες στο έντερο κι έτσι αποτρέπουν ένα μεγάλο μέρος της χοληστερόλης να επαναρροφηθεί στο αίμα διότι τα σύμπλοκα αυτά απομακρύνονται με τα κόπρανα).

Επιλέγουμε λιπαρά ψάρια (τόνο, σολωμό, σαρδέλα, μπακαλιάρο, σκουμπρί, γαύρο, τσιπούρα) μέχρι και 2 φορές την εβδομάδα. Τα ω3 λιπαρά οξέα που υπάρχουν στα λιπαρά ψάρια συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση της χοληστερόλης.

Κατανάλωση κρέατος χωρίς λίπος και πέτσα, επιλέγουμε:

• στήθος κοτόπουλου,
• φιλέτο γαλοπούλας,
• άπαχο μοσχάρι
• όχι πολύ συχνά χοιρινό (καλύτερα να μαγειρεύουμε ψαρονέφρι 1-2 φορές το μήνα)

Ελαττώνουμε όσο το δυνατόν γίνεται τα έτοιμα γλυκά και τυποποιημένα σνακ, επιδόρπια και αναψυκτικά, διότι είναι πολύ επεξεργασμένες τροφές με πολλά συντηρητικά, μεγάλες ποσότητες ζάχαρης ή αλατιού. Είναι φτωχές σε θρεπτικά συστατικά αλλά πολύ πλούσιες σε κορεσμένα και τρανς λιπαρά.

Τα προϊόντα αυτά μαζί με τα έτοιμα φαγητά ταχυφαγείων, τα κρέατα πλούσια σε κορεσμένο λίπος (γύρος χοιρινό), τα τηγανητά, τα σφολιατοειδή και οι πίτσες, τα γλυκά και πολλά άλλα που αποτελούν γρήγορες λύσεις σίτισης οφείλονται για τη ραγδαία αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας στη χώρα μας. Αλλά και την τόσο συχνή εκδήλωση χοληστερίνης στην παιδική ηλικία.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ είναι να καταλαβαίνουμε ότι το παιδί πρέπει να τρώει για να έχει ενέργεια και να μπορεί να αναπτυχτεί σωστά. Το πόσο θα φάει εξαρτάται και από το σωματότυπο του παιδιού, το φύλο, τη φυσική του δραστηριότητα. Επομένως, θα πρέπει να υπάρχει ορθή κρίση και να μην αναγκάζονται τα παιδιά να καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες φαγητού τις οποίες δεν χρειάζονται. Αυτό μπορεί να προκαλέσει αύξηση βάρους αλλά και σε κάποια άλλη περίπτωση φοβία προς το φαγητό και κακή σχέση με αυτό. Άρα θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί ως προς το μέγεθος της μερίδας αλλά και την ποιότητα του φαγητού που σερβίρουμε στα παιδιά.

Η θεωρία ότι τα αυγά είναι επικίνδυνα γιατί αυξάνουν τη χοληστερόλη έχει διαψευθεί από πολλές μελέτες και θεωρείτε πως μέχρι 5 αυγά την εβδομάδα μπορούν να καταναλώνονται άφοβα (με την έγκριση του παιδιάτρου για τυχόν παρουσία αλλεργίας – άλλης πάθησης ή δυσανεξίας).

Έτσι, αν το παιδί σας λατρεύει τις ομελέτες και θέλει να τρώει συχνά, αφαιρέστε απλά έναν κρόκο από τα δύο αυγά που χρησιμοποιείτε, προσθέστε διάφορα λαχανικά και άπαχο ζαμπόν που θα ενισχύσουν τη γεύση της ομελέτας και δεν θα απογοητεύσουν το παιδί σας.

Αντικαταστήστε τις μεγάλες σοκολάτες γάλακτος με σοκολάτα υγείας που περιέχει και ξηρούς καρπούς ή μικρά ατομικά επιδόρπια με βάση το φρέσκο γάλα και το κακάο. Φρόζεν γιόγκουρτ με κακάο ή γεύση φρούτων (αλλά όχι μπισκότα και σοκολάτα από πάνω). Φτιάξτε μαζί τους βιολογικό παγωτό ή ζελέ με καστανή ζάχαρη και λίγα λιπαρά, καθώς και άλλα υγιεινά γλυκά από τα οποία θα μπορούν να καταναλώνουν μια μικρή μερίδα εάν έχει προηγηθεί άσκηση.

Κλείνοντας θα ήθελα να σας υπενθυμίσω ότι μια ισορροπημένη διατροφή και η παντός τύπου άσκηση βοηθούν σημαντικά στην αποφυγή προβλημάτων υγείας όπως παχυσαρκία, υπέρταση, υπερχοληστερολαιμία, διαβήτη ΤΥΠΟΥ ΙΙ στα παιδιά αλλά και την υπόλοιπη οικογένεια.

* πρώτη δημοσίευση heliotropheio