του Στέλιου Συρμόγλου
Κι αν η μνήμη, κατά τις περιστάσεις, περνάει απ' αυτά, κανένα δεν διεκδικεί ούτε το εύρος της, ούτε τη χρησιμότητά της. Ενας λαός έχει μνήμη κι όταν μπορεί να ξεχνάει και είναι αμνήμονας κι όταν θυμάται. Χρειάζεται κριτικός νους και ταυτόχρονα μια έγερση πάνω από την ιστορία, που θα επιτρέψει το διύλισμα, την αξιολόγηση και την κατάταξη γεγονότων, ιδεών και καταστάσεων. Τίποτα δεν μπορεί να έχει σημασία από τα παρελθόντα, αν το εκλάβουμε δεδομένο. Αν όμως το δούμε μέσα στις συναρτήσεις που το γέννησαν, τότε προσλαμβάνει τη σημασία του και δηλώνει τη χρησιμότητά του, την αποδοκιμασία του, την καταδίκη του, την αποφυγή του. Χρειάζεται η κριτική μνήμη στο λαό.
Μόνον ο λαός που φροντίζει να διατηρεί τις μνήμες του και να είναι ώριμος, χωρίς να περιμένει να ωριμάσουν οι γύψοι των καθεστώτων, μπορεί να κοιτάζει μπροστά. Δεν γεννήθηκαν στον αιώνα που διέρρευσε ούτε άγιοι της πολιτικής, ούτε άγιοι των επαναστάσεων. Ενσαρκωτές υπήρξαν, στο πρώτο στάδιο της θεωρίας, απωθημένων παθών ή συλλήπτορες των μηνυμάτων των καιρών, που στη συνέχεια τα μορφοποίησαν όλα σε εξουσία. Και η εξουσία αποκτά τόση σκληρότητα, όαο περισσότερο της αφήνεται με εμπιστοσύνη και ακρισία ο λαός.
Η τέτοια εμπιστοσύνη και ακρισία, ενίοτε συνδυασμένη με την αδιαφορία που προκύπτει από την αδυσώπητη καθημερινότητα, καταστρέφει τη μνήμη ή τη σηματοδοτεί αποπροσανατολιστικά, όποτε πάλι την αχρηστεύει. Τότε η πολιτική εμπειρία στους λαούς παύει να λειτουργεί. Σαν να είναι πρωτάνθρωποι χωρίς δηλαδή παρελθόν. Ακριβώς η παντεποπτική μνήμη είναι η πολιτική εμπειρία. Και εμπειρία δεν έχει ένας άνθρωπος ή ένας λαός που έζησε απαραίτητα πολλά, αλλά όποιος έδωσε κίνηση και δυναμισμό στην πείρα του. Εμπειρία είναι η μετάπλαση της πείρας σε βίωμα, σε διανόημα, σε πράξη.
Αν η πείρα ήταν εμπειρία και ικανότητα, ως αποτέλεσμα γνώσης, μάθησης και αναπροσαρμογής, τότε οι δυστεχέστεροι λαοί θα ήταν και οι ικανότεροι. Το μόνο που καταφέρνουν εντούτοις είναι να μακραιωνίζουν τη δυστυχία τους και την ανελευθερία τους!.. Οι Ελληνες έχουμε , όσο ελάχιστοι λαοί, τις περισσότερες δυστυχέστερες και ευτυχέστερες περιόδους ζωής. Κάποτε όμως μας έμεινε η πείρα, χωρίς να γίνει εμπειρία. Αρνούμαστε να μάθουμε πολιτική και ζωή, παρά την τόση πείρα μας. Καταντήσαμε να μην έχουμε πολιτική εμπειρία, παρά την ιστορική μας πείρα. Γι' αυτό στεκόμαστε σε άνευ σημασίας λεπτομέρειες, την ίδια ώρα που τεκταίνονται τα χείριστα. Και τα χείριστα διογκώνονται. Και γίνονται αποδεκτές αναγκαιότητες. Τα "εξαγιάζει" το πέρασμα του χρόνου.
Περνούν αμετάκλητα κάποια στιγμή στο αμάρτημα, όταν επιμένουν να μένουν, μετά τα πρώτα σημάδια του ξεπεσμού τους. Και ό,τι επιμένει να μένει, όταν φαίνεται πως ξεπερνιέται, γίνεται αναγκαία σάπιο και καταναγκαστικό, για να επιβιώσει ως ...βαλσαμωμένο λείψανο ή πολιτικό σκιάχτρο. Γι' αυτό δεχόμαστε και καταδεχόμαστε τις χείριστες μεθοδεύσεις για τη ζωή μας, χειροκροτώντας και επικροτώντας. Γι' αυτό εν πολλοίς και η χθεσινή αλγεινή και γελοία εικόνα των στελεχών της ΝΔ, που με κριτική νωθρεία και κομματική εσωφθαλμία, χειροκροτούσαν όρθιοι τον Αντώνη Σαμαρά μετά το πέρας της ομιλίας του.
Χειροκροτούσαν οι ανέγνωμοι ποιον;
Τον πρωθυπουργό της πιο "ανθρωποφαγικής" κυβέρνησης, που παρόμοια σπάνια βλέπει τούτος ο μαυρότοπος. Εναν πρωθυπουργό με μια ακόρεστη ηδονή επιβολής ψευδολογιών σε επίπεδο πλέον πολιτικής διαστροφής και ψυχονευρωτικής απόληξης; Αυτό το απολίθωμα της παρηκμασμένης και εμβρυώδους πολιτικής αντίληψης. Εναν "αρλεκίνο" της εξουσίας, που επιμένει να μας "διασκεδάζει" στο ρόλο του "εθνοσωτήρα". Οσο οι Ελληνες θα "διασκεδάζουμε με τους σύγχρονους εκφραστές της commedia dell' arte, όσο θα δεχόμαστε την αναγωγή του εφικτού σε μυθοπλασία και το βάπτισμα της όποιας πρόσκαιρης επιτυχίας "μπουκιάς" στα κομματικοιδεολογικά ποτήρια των νοθευμένων κρασιών, τόσο θα παγιδευόμαστε στο "μηδέν έν", στο τίποτα και στις πολιτικές αλχημείες. Και με εγκατελελειμμένη την πολιτική μας εμπειρία, την ιστορική μας μνήμη και τη συνείδησή μας, θα ζητούμε πάντα Μεσσία... Κι αν δεν τον προσποιηθεί κάποιος, θα ενεδρεύουν οι διάφοροι αρλεκίνοι-εθνοσωτήρες!