Και ανταμώνουμε την έξαψη της πραγματικότητας και την τύφλωση, που έχουν την αφετηρία τους στην απώλεια του consensus, στη διάλυση των κοινωνικών ιδανικών.
Του Στέλιου Συρμόγλου
Πολλά θα μπορούσε να γράψει ή να πει κανείς για τον πρωταγωνιστή του ανθρώπινου βίου, που είναι οι ψυχικές του επιδιώξεις. Η έκταση και η ένταση των επιθυμιών αποτελούν απέραντα πεδία δράσεων. Οι οικονομολόγοι αρχίζουν τη διδασκαλία τους από τα φαινόμενα των αναγκών του ανθρώπου. Σαν μέτρο αυτών των αναγκών παίρνουν τις ανάγκες ενός ισορροπημένου ανθρώπου. Το μέτρο είναι πολύ αόριστο, γιατί αν αφεθούν οι άνθρωποι ελεύθεροι να παράγουν χωρίς να σκέπτονται για την τύχη της παραγωγής δεν θα σταματούσαν ποτέ την παραγωγή. Η παραγωγή γίνεται εξ ενστίκτου, όπως και στις μέλισσες και σ' άλλα ζώα που επαναλαμβάνουν την ίδια εργασία, χωρίς λογική και χωρίς πρόβλεψη.
Είναι δύσκολο να συλλάβει κανείς το νόημα αυτής της ανεξάντλητης επανάληψης. Είναι το ίδιο όπως και στην αναπαραγωγή. Η εξήγηση μπορεί να είναι ότι η ζωή στις ποικίλες απώλειες αντιπαρατάσσει την αφθονία της παραγωγής, που είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της δημιουργίας. Είναι εύκολο να διαπιστωθεί ότι το φαινόμενο των επιθυμιών που παίρνεται σαν δοσμένο ξεφεύγει από το πεδίο της επιστημονικής παρατήρησης και εισέρχεται στη σφαίρα της ψυχολογίας, της κοινωνιολογίας και της φιλοσοφίας.
Οταν ο Λούκουλος παρασκεύαζε ένα γεύμα από γλώσσες πτηνών δεν επεδίωκε προφανώς να ικανοποιήσει τη συνηθισμένη ανάγκη διατροφής, αλλά περισσσότερο να επιδείξει τη δυνατότητα να ενεργήσει με τρόπο επιδεικτικό και εκπληκτικό. Η επίδειξη είναι στοιχείο που μελετάται επίσης στο πεδίο της οικονομίας.
Το βασίλειο των επιθυμιών ξεπερνώντας τα οικονομικά όρια θίγει ακόμη βαθύτερες καταστάσεις, όπως η περιφρόνηση των λοιπών υποστάσεων του κόσμου και η προσπάθεια να υπαχθεί ο κόσμος στην απόλυτη περιοχή του κάθε ατόμου. Το συναίσθημα τούτο είναι πανανθρώπινο και είναι χαρακτηριστική ανθρώπινη ιδιότητα, γιατί δεν παρατηρείται ή δεν εκδηλώνεται στα άλλα ζώα. Η έκταση που παίρνουν οι επιθυμίες και η τάση για την απόκτηση χωρίς προσπάθεια δημιουργούν το καθεστώς των συγκρούσεων και την έννοια της σπατάλης, που είναι γεννήματα του θυμικού.
Η λειτουργία αυτή είναι αντίθετη πρός τις ιδέες, που έχει ο άνθρωπος για την ανεξαρτησία και τη συνεργασία που ανήκουν στο θετικό λόγο, της φειδούς, της δημιουργίας, του ορθολογισμού και της ισορροπίας. Οι αξίες αυτές οδηγούν πρός το χαμό της ανεξαρτησίας και βυθίζουν ολοένα και περισσότερο στην εξάρτηση, χωρίς καμία ελπίδα σωτηρίας, εφόσον ο δρόμος που ακολουθείται είναι αντίθετος και δεν συμβιβάζεται πρός τις ιδέες με τις οποίες έχει "ασφαλτωθεί". Και αποτελούν τον δείκτη για την ανθρώπινη συνείδηση. Η ίδια συνείδηση αλλά πρεσβεύει κι άλλα εκτελεί.
Η πίστη και η εφαρμογή αντιτίθενται εύκολα και στην ίδια τη συνείδηση. Και όλη η πορεία δείχνει ότι η συνείδηση έχει γίνει ένα είδος διακοσμητικόν για την ανθρώπινη υπόσταση. Και όταν προκύπτουν τα αδιέξοδα, τότε εξεγείρεται για να δοθεί η λύση με την αντίδραση της στιγμής...