Του Αγη Βερούτη
Η οικονομία δεν πεθαίνει πια. Πέθανε. Τουλάχιστον για ένα μεγάλο μέρος του ιδιωτικού τομέα. Μπορεί να γίνει κάτι για να αναστηθεί; Τί θα έδινε τη δυνατότητα ανάστασης σε όσες επιχειρήσεις συνεχίζουν να λειτουργούν νεκροζώντανες;
Η οικονομία δεν πεθαίνει πια. Πέθανε. Τουλάχιστον για ένα μεγάλο μέρος του ιδιωτικού τομέα. Μπορεί να γίνει κάτι για να αναστηθεί; Τί θα έδινε τη δυνατότητα ανάστασης σε όσες επιχειρήσεις συνεχίζουν να λειτουργούν νεκροζώντανες;
Οι τράπεζες από την άλλη, κατέχουν στα χαρτοφυλάκιά τους περισσότερα δάνεια από όσες καταθέσεις και κεφάλαια. Ακόμη και μετά την ανακεφαλαιοποίηση, υπάρχει μια αρνητική διαφορά περί τα €62 δισεκατομμύρια περισσότερα δάνεια από όσες καταθέσεις.
Ενώ ένα ισχυρό τραπεζικό σύστημα επιζητεί να δανείσει το στάσιμο χρήμα των καταθετών, για να εισπράξει τόκους μεγαλύτερους από εκείνους που πληρώνει, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα έχει έλλειμμα που σήμερα καλύπτεται από τις εγγυήσεις ρευστότητας της ΕΚΤ και του μηχανισμού ELA και επιζητεί να μειώσει την έκθεσή του στην οικονομία.
Φυσικά αδυνατεί να χρηματοδοτήσει την οποιαδήποτε νέα επιχειρηματική δραστηριότητα.
Η πτώση κατά 25% του ΑΕΠ λόγω της σχεδιασμένης εσωτερικής υποτίμησης που υλοποιήθηκε με την υπερφορολόγηση, μείωσε το τζίρο των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα δραστικά, καθώς αυτός αντιστοιχούσε στο μισό της συνολικής οικονομίας το 2009, ενώ τώρα πιθανά να είναι λιγότερο από το ένα τρίτο. Δηλαδή από το μισό των €235 δις του 2009, όταν ο ιδιωτικός τομέας ήταν περί τα €117,5 δις, στο 2013 εκ των €170 δις του ΑΕΠ, ο ιδιωτικός τομέας θα έχει μέγεθος μικρότερο από €60 δις, δηλαδή το μισό από όσο είχε 4 χρόνια πριν.
Με άλλα λόγια, ενώ ο ιδιωτικός τομέας έχει συρρικνωθεί στο μισό από όσος ήταν το 2009, προσπαθεί να αποπληρώσει τραπεζικό δανεισμό και φορολόγηση που να αντιστοιχεί στο διπλάσιο μέγεθος από αυτό που έχει σήμερα.
Από την άλλη, αντί της φυσικής λειτουργίας του, το τραπεζικό σύστημα προσπαθεί να μαζέψει όσο δυνατόν περισσότερα από τα υπερβάλλοντα δάνεια που έχει (δηλαδή κάνει απομόχλευση), τραβώντας ρευστότητα από την οικονομία και από τις επιχειρήσεις που είδαν την κερδοφορία τους να μηδενίζει και σε πολλές περιπτώσεις να περνάει σε ζημίες, επιτείνοντας τις συνθήκες εκείνες που οδηγούν σε νεκροζώντανες επιχειρήσεις.
Μια νεκροζώντανη επιχείρηση συνεχίζει να διατηρεί έναν στοιχειώδη τζίρο, κυρίως από παλιούς καλούς πελάτες, τον οποίο τζίρο όμως αδυνατεί να εισπράξει ακέραιο. Με τις εισπράξεις αυτές πρέπει να καλύψει τις δαπάνες μισθοδοσίας, τη ΔΕΗ, τα έξοδα λογιστή, το ΦΠΑ, το ΦΜΥ, το τέλος επιτηδεύματος, το ΙΚΑ, το ενοίκιο, τα τηλέφωνα, να εξυπηρετήσει τον τυχόν δανεισμό της, να καλύψει διάφορα μικροέξοδα, και φυσικά να πληρώσει τους προμηθευτές της.
Καθώς όμως η επιχείρηση δυσκολεύεται να εισπράξει (πλην αν κάνει λιανική πώληση), μένει πίσω στις υποχρεώσεις της, με αποτέλεσμα να προσπαθεί με διακανονισμούς να εξοφλήσει σε μεταγενέστερο χρόνο τις οφειλές της, ενώ οι νέες οφειλές που δημιουργεί μένουν ανεξυπηρέτητες.
Καθώς οι επιχειρήσεις πλέον δεν μπορούν να δανειστούν από τις τράπεζες, όχι γιατί οι τράπεζες είναι κακές αλλά διότι τα εκκρεμή δάνειά τους ξεπερνούν τις καταθέσεις και τα ίδια κεφάλαιά τους, οι επιχειρήσεις πλέον προσπαθούν να δανειστούν από όλους τους υπόλοιπους, δηλαδή τους προμηθευτές, το προσωπικό τους, τα ασφαλιστικά ταμεία, και την εφορία, μεταφέροντας το πρόβλημα της ελλιπούς πλέον κεφαλαιοποίησής τους σε όποιον έρχονται σ’ επαφή ως οφειλέτες! Κάτι σαν ζόμπι δηλαδή.
Το γεγονός ότι περί το 1 εκατομμύριο εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα είναι απλήρωτοι από 1 μήνα ως 1 χρόνο λέει πολλά.
Ουσιαστικά, οι επιχειρήσεις όπου καθυστερούν να πληρωθούν οι μισθοί των εργαζόμενων, αναγκάζονται να δανειστούν τα οφειλόμενα χρήματα από τους εργαζόμενούς τους για να κρατηθούν ανοιχτές, καθώς πιθανότατα ο επιχειρηματίας δεν έχει πλέον άλλα χρήματα να βάλει στην επιχείρηση, ενώ οι πιέσεις από τράπεζες, εφορίες, ασφαλιστικά ταμεία, κλπ είναι αφόρητες, με απειλές κατασχέσεων παγίων και λογαριασμών, ιδιωτικής περιουσίας του επιχειρηματία, και ακόμη και κάθειρξη, και τιμωρητική δεκαετή διαγραφή από την οικονομία.
Το γεγονός ότι επιχειρήσεις που λογιστικά εμφανίζουν κέρδη, αλλά πρακτικά αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τις οφειλές τους, οφείλεται επίσης στο παραπάνω.
Αν κάποια επιχείρηση μάλιστα έχει την ατυχία να έχει κάποιον που λειτουργεί με ζημία στην αλυσίδα των πελατών της (δηλ. τους πελάτες της, τους πελάτες των πελατών της, και τους πελάτες των τελευταίων) τότε θα δημιουργηθεί μια τρύπα στα έσοδά της, που αν δεν καταφέρει να την μετακυλήσει στους πιστωτές της, απλά θα κλείσει.
Φαινόμενο που επιτείνει αυτή την άρρωστη κατάσταση, είναι η δυσκολία με τον οποία κλείνει μια επιχείρηση στο ελληνικό νομοθετικό καθεστώς. Ουσιαστικά συσσωρεύονται χρέη προς ασφαλιστικούς οργανισμούς και την εφορία, ακόμη και αν μια επιχείρηση σταματήσει την ενεργή λειτουργία, με αποτέλεσμα να υπάρχουν δεκάδες ή και εκατοντάδες χιλιάδες μικρομεσαίοι επιχειρηματίες, που είναι εγκλωβισμένοι στην επιχείρησή τους.
Το κόστος των απολύσεων, και οι περιορισμοί σε αυτούς, πολλές φορές σημαίνει ότι μια επιχείρηση συνεχίζει να διατηρεί εργαζόμενους που θα έπρεπε να απολύσει, απλά διότι δεν έχει τη ρευστότητα να τους πληρώσει τις αποζημιώσεις απολύσεως, και τα δεδουλευμένα που τους χρωστάει. Ο εγκλωβισμός είναι πλήρης, και η επιχείρηση βρίσκεται σε κινούμενη άμμο: όσο περισσότερο κινείται, τόσο πιο βαθιά βουλιάζει.
Οι ελληνικές επιχειρήσεις είναι πλέον οι αποτελεσματικότερες μηχανές παραγωγής χρέους παγκοσμίως. Όχι γιατί είναι κακοσχεδιασμένες, ή γιατί είναι κακοδιαχειριζόμενες, αλλά διότι χάθηκε το έδαφος κάτω από τα πόδια τους, με την ταυτόχρονη συρρίκνωση του μεγέθους του ιδιωτικού τομέα της χώρας κατά σχεδόν το μισό, την κατακόρυφη πτώση του τζίρου τους, την ένταση των εισπρακτικών μέτρων του δημοσίου στην ίδια περίοδο, και φυσικά την απώλεια εισοδήματος των πελατών τους.
Το αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι η απώλεια 1,5-2 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας, που δεν είναι δυνατόν να αναπληρωθούν, αν η μεγέθυνση της οικονομίας δεν αγγίζει το 4%-5% ετησίως για τα επόμενα 20 χρόνια.
Για να μεγεθυνθεί όμως η οικονομία, πρέπει να γίνουν 2 πράγματα: να βρεθεί τρόπος να διατηρηθούν στη ζωή οι εναπομείνασες επιχειρήσεις, και να δημιουργηθούν καινούριες επιχειρήσεις που θα προσφέρουν νέες θέσεις εργασίας στην οικονομία.
Για όλους τους παραπάνω λόγους οι μακρο-οικονομικές προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, σύμφωνα με τη φετινή έκθεση του Word Economic Forum, κατατάσσονται στην 147η θέση παγκοσμίως, ανάμεσα σε 148 χώρες!
Φανταστείτε λοιπόν πως είχατε κάποιο κεφάλαιο ξαφνικά από μια κληρονομία, ή από κάποιο λαχείο ή οτιδήποτε. Θα το επενδύατε στην ελληνική οικονομία, γνωρίζοντας ότι οι πελάτες σας μπορεί να μην σας εξοφλούσαν τα τιμολόγιά τους εγκαίρως, ή και καθόλου, και από πάνω θα κινδυνεύατε με φυλάκιση και κατάσχεση της ιδιωτικής περιουσίας σας εν μέσω του μεγαλύτερου εισπρακτικού αμόκ του κράτους, στη ζώσα ιστορία;
Θα το ρισκάρατε στην Ελλάδα, ή θα πηγαίνατε σε κάποια άλλη χώρα που να μην βρίσκεται η οικονομία της στην κατάσταση της Ελλάδας, δηλαδή στην 147η θέση στις 148 χώρες;
Αν λοιπόν εσείς δεν θα το κάνατε, που μένετε στη χώρα, που γνωρίζετε τη γλώσσα και τί έχετε να αντιμετωπίσετε από κανονισμούς και από εμπόδια στο επιχειρείν, τότε γιατί να επενδύσει κάποιος ξένος στην Ελλάδα;
Ο μόνος λόγος για να επενδύσει κάποιος, είναι να αγοράσει κάτι πανάκριβο σε εξαιρετικά χαμηλή τιμή (κυρίως γη), και με εγγυημένη κερδοφορία λόγω “αλλαγής υπέρ του των κανόνων της Ελληνικής οικονομίας” (όπως πχ αδειοδότηση), τόσο μεγάλη που να μπορεί να βγάλει το αρχικό του κεφάλαιο εκτός χώρας σε 3-4 χρόνια, και μετά γαία πυρρί μειχθήτω!
Αυτό το παραπάνω ονομάζεται fast-track, στην Ελλάδα.
Δυστυχώς δεν υπάρχει ούτε μια πρόταση για να λυθούν τα παραπάνω προβλήματα στις κανονικές επιχειρήσεις που λειτουργούν σήμερα, που κατ’ ελάχιστον θα απαιτούσε το πάγωμα των οφειλών προς το κράτος και τις τράπεζες για 1-2 χρόνια, και μετά την εξόφληση σε 120 δόσεις, τη δραστική μείωση των φόρων που μαζεύει το κράτος τουλάχιστον κατά 30% από τα σημερινά ποσά, ώστε να κυκλοφορήσει το χρήμα στην οικονομία, και φυσικά για να γίνουν τα παραπάνω θα χρειαστεί απαραίτητα η μείωση των δαπανών του κράτους με τον μπαλτά.
Φυσικά δεν πρόκειται να γίνει κάτι τέτοιο, καθώς εδώ και ένα χρόνο συζητάμε για τις απολύσεις 4.000 δημοσίων υπαλλήλων, ενώ δεν ξέρουμε ακόμη πόσους οργανισμούς δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου πληρώνουμε με τους φόρους μας!
Στο ίδιο διάστημα, η ιδιωτική οικονομία έχασε σχεδόν 200.000 θέσεις εργασίας.
Στο ίδιο διάστημα πληρώθηκαν σε συντάξεις περί τα €8 δισεκατομμύρια, ανθρώπων κάτω από τα 60.
Ας πάνε σε αυτούς να ζητήσουν τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Οι επιχειρηματίες καθημερινά βιώνουν την κατάθλιψη, την προσβολή και την καταδίωξη από το κράτος έναντι του ρίσκου που ανέλαβαν για να δημιουργήσουν.
Το όποιο πρωτογενές πλεόνασμα κραυγάζουμε δε για το 2013, δεν αφορά στην πραγματική οικονομία, αλλά στο απόλυτο ποσόν των φόρων που εισέπραξε το Ελληνικό Δημόσιο παραπάνω από όσα ξόδεψε σε όλα τα άλλα πλην τόκων.
Τέτοιο πρωτογενές πλεόνασμα είναι επιζήμιο και υφεσιογόνο για μια οικονομία στην κατάσταση της δικής μας, διότι αφαιρεί πόρους και αναγκαία ρευστότητα από τις επιχειρήσεις και την κατανάλωση, επιταχύνοντας τη ζομπι-οποίηση των εναπομεινουσών επιχειρήσεων της χώρας.
Ως αποτέλεσμα όλων των παραπάνω, κανείς δεν τολμάει να κάνει επενδύσεις, ακόμη και από τους ελάχιστους Έλληνες επιχειρηματίες που διατηρούν ακόμη κάποιο κεφάλαιο.
Ακόμη και για εξαγωγικές επιχειρήσεις!
Επιχειρήσεις Ελλήνων επιχειρηματιών μεταναστεύουν καθημερινά στις γειτονικές χώρες, που δεν έχουν το φορολογικό, νομοθετικό και κανονιστικό ναρκοπέδιο της Ελλάδας, το οποίο την κατατάσσει όσον αφορά στην ανταγωνιστικότητα και τη διαφθορά, κάτω από την αφρικανική Ναμίμπια, σύμφωνα με την τελευταία ετήσια έκθεση του World Economic Forum.
Τις προάλλες άκουσα ότι κάποιος με αρκετά κεφάλαια άνοιξε καφέ με εσπρέσο και φρέντο καπουτσίνο στην Τουρκία, γιατί εκεί η αγορά είναι πιο υγιής από την Ελληνική.
Εξωσυμπαντικές διατάξεις και τοξική για την επιχειρηματικότητα οικονομία. Ένα ψάρι που κολυμπάει σε μια λίμνη με τοξικά απόβλητα, όσο υγιές και αν είναι αρχικά, στο τέλος θα πεθάνει.
Στη χώρα των 10,9 εκατομμυρίων κατοίκων, οι επιχειρηματίες είναι λιγότεροι από 500.000.
Αν τους ξεπατώσουμε όλους, από πού περιμένουμε πως θα δημιουργηθούν τα 2.000.000 θέσεις εργασίας που σήμερα λείπουν από την οικονομία; Από αγοραστές των φιλέτων real estate με άδειες για βίλες στην άκρη του κύματος, κεφαλαιούχους μιζών εξοπλιστικών ή εισαγωγείς λαθρομεταναστών και λευκής σαρκός;
Διατηρώντας το επιχειρηματικό περιβάλλον τοξικό διώχνουμε όσους διαθέτουν ακόμη λίγες δυνάμεις, ενώ κρατάμε μόνο τους εγκλωβισμένους, που δεν έχουν ευχέρεια κινήσεων.
Εκτός από χρέος, τα τελευταία 4 χρόνια αρχίσαμε να εξάγουμε και ανθρώπους με τη μορφή της μετανάστευσης των καλλίτερων, που μπορούν ακόμη να ξεφύγουν από το τοξικό κοκτέιλ της Ελληνικής οικονομίας, και προσφάτως εντείναμε και τις εξαγωγές επιχειρήσεων.
Αν δεν αλλάξουμε τροπάριο άμεσα, σύντομα θα είναι πολύ αργά για δάκρυα, Στέλλα.
Ίσως και να είναι ήδη πολύ αργά...