Καθώς το 2013 μας εγκαταλείπει, ας επισημάνουμε ότι διατρέχουμε ήδη την τρίτη χιλιετία μετά τον Χριστό. Η φύση, βέβαια, αγνοεί
τις ανθρώπινες χρονολογίες και πολύ περισσότερο τις ημερολογιακές
διαβαθμίσεις ενός μόνο πολιτισμού, του Δυτικού.
Του Στέλιου Συρμόγλου
Ωστόσο, και η φύση έχει τους ρυθμούς της και τα ουράνια σώματα έχουν τις περιφορές τους. Μόνο που ο άνθρωπος τους φυσικούς ρυθμούς τους μετατρέπει σε ρυθμούς πνευματικούς. Αυτός είναι ο τρόπος της υπάρξεώς του. Ετσι δίπλα στους φυσικούς κύκλους του ημερονυκτίου ή του ηλιακού έτους έχουμε τους αιώνες και τις χιλιετίες, που είναι ταξινομήσεις του πνεύματος.
Και είναι οι πλέον απλές. Διότι πολύ πιο περίπλοκος είναι ο "μέγας ενιαυτός" του Πλάτωνος και τρομακτικά περισσότεροι οι χρονικοί κύκλοι του ινδικού πολιτισμού. Το ανθρώπινο πνεύμα τρομάζει μπροστά στην ευθεία γραμμή του χρόνου,τη χωρίς αρχή και τέλος, είναι αυτό που αποκαλεί ο Εγελος το "κακό άπειρο". Και το γραμμικό κοσμικό χρόνο τον καθιστά κυκλικό πνευματικό. Ετσι μόνο του δίνει νόημα και δίνει επίσης νόημα στην ύπαρξή του.
Είναι βέβαιο ότι υπάρχει ένας ρυθμός στα ιστορικά πράγματα. Υπάρχει ένα παλιρροικό ρεύμα, που κάποτε ως πλημμυρίδα εντείνει την ιστορική συγκυρία και άλλοτε ως αμπώτιδα κάνει την ιστορική πράξη, αποσύρεται και το τοπίο ερημώνεται. Οι φιλοσοφίες του πολιτισμού φιλοδόξησαν να ανακαλύψουν τους νόμους αυτής της ιστορικής παλίρροιας. Εξοχο παράδειγμα τούτης της προσπάθειας είναι το μνημειώδες έργο του Σπένγκλερ. Λίγο παλαιότερα γινόταν πολύς λόγος για τους "οικονομικούς κύκλους". Επρόκειτο για την κυκλική οικονομική συγκυρία, η οποία ολοκληρωνόταν σχεδόν κάθε δεκαετία. Ο"μεγάλος ενιαυτός", όπως και οι τεράστιοι κοσμικοί κύκλοι της ινδικής σκέψης, στηρίζονταν στις αστρονομικές σχέσεις των περιφορών του ήλιου πρός το ζωδιακό κύκλο. Μια αντίληψη, που συνείχε τα πνεύματα για χιλιετίες και τώρα ξέμεινε ως παράξενη ενασχόληση των αστρολόγων.
Οπως πάντα υπάρχουν εξαιρέσεις. Ο διάσημος ψυχολόγος Κάρλ Γιούνγκ δεν κλείνει παντελώς τη θύρα που οδηγεί πρός τη αστρολογία, όπως δεν έκλεισε και τη θύρα της αλχημείας. Και μάλιστα στο χώρο της αλχημείας έκανε σπουδαίες ανακαλύψεις, που δικαίωσαν την προτίμησή του πρός αυτή τη μυστηριώδη τέχνη των αλχημιστών, που ήταν κατεξοχήν τέχνη ψυχολογική. Τη μακροιστορική και τη μακροσκοσμική σχέση τη μελετάει ο Κάρλ Γιούγκ στο βιβλίο του "Αιών".
Ο Αιών" είναι ο πλατωνικός μήνας, που διαρκεί δυο χιλάδες χρόνια. Αλλα δύο χιλιάδες χρόνια κυριαρχεί στον ουρανό ένα ζωδιακός "οίκος", από το σημείο του οποίου ανατέλλει ο ήλιος. Ετσι, ο αστερισμός του Ταύρου κυριάρχησε από το 4000 π.Χ έως το 2000 π.Χ. Ακολούθησε ο αστερισμός του Κριού από το 2000 π.Χ έως το Ο π.Χ. κατόπιν άρχισε ο ήλιος να ανατέλλει από τον αστερισμό των Ιχθυων. Αυτό κράτησε μέχρι το 2000 μ.Χ. Συνεπώς με τη λήξη της δεύτερης χιλιετίας έληξε και η κυριαρχία των Ιχθύων.
Οι φάσεις του κύκλου είναι τέσσερις: Καταγωγή, Διχασμός, Πάλη Αντιθέτων και Ενωση των Αντιθέτων. Στην εποχή λοιπόν του Ταύρου έχουμε τη θεμελίωση των παραποτάμιων πολιτισμών της Μεσοποταμίας και της Αιγύπτου, που αποτελούν και τα θεμέλια του δικού μας πολιτισμού. Η εποχή του Κριού είναι η ηρωική, με τις αναστατώσεις των λαών και τη διάγαυση της συνείδησης από μεγάλους προφήτες και φιλοσόφους, που έκτοτε δεν ξεπεράστηκαν. Ο Χριστός γεννήθηκε τη στιγμή που ο Κριός έδινε τη θέση του στους Ιχθύες. Γι' αυτό ο Χριστός, πότε συμβολίζεται ως ποιμένας και πότε ως ιχθύς. Οι Ιχθύες εικονίζονται ως δύο ψάρια που ακολουθούν παράλληλη αλλά αντίθετη μεταξύ τους κατεύθυνση. Τούτο σημαίνει πως η κοσμική εποχή Ο μ.Χ είναι εποχή συγκρούσεως των αντιθέτων, είναι η εποχή των αντιμαχόμενων αδελφών, του καλού και του κακού.
Βέβαια, ο Χριστιανισμός δεν θέλησε να εξαφανίσει το κακό, ισχυριζόμενος ότι το κακό δεν είναι παρά η έλλειψη του καλού. Είναι όμως ο ίδιος που εξήρε τη δραστηριότητα του "διαβόλου". Διότι δεν μπορεί να αποκρυβεί η πάλη των αντιθέτων, που είναι δεδομένο προσποιούμενο από την ιστορική ζωή. Η εποχή των Ιχθύων εξουσιάστηκε από το αρχέτυπο θέμα των εχθρικών αδελφών. Η προσέγγιση του επόμενου πλατωνικού "μήνα", δηλαδή του Υδροχόου, εξουσιάζεται από το πρόβλημα της ένωσης των αντιθέτων. Ετσι δεν μπορούμε να διαγράψουμε το κακό σαν απλώς απουσία του καλού. Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε την πραγματική του ύπαρξη. Το πρόβλημα αυτό δεν μπορεί να λυθεί ούτε με τη φιλοσοφία, ούτε με τα οικονομικά, ούτε με την πολιτική, αλλά μόνο από το κάθε άτομο με την πείρα που θα αποκομίσει από το ζωντανό πνεύμα.
Καθώς διατρέχουμε τον αστερισμό του Υδροχόου, ελπίζουμε να έχει δίκαιο η Αστρολογία, που υποστηρίζει ότι με τη νέα χιλιετία εισήλθαμε στην εποχή της κατάπαυσης του άλογου μίσους μεταξύ των ανθρώπων. Η αιματηρή πείρα των χιλιετιών θα πρέπει κάποτε, τούτες τις ασυνείδητες δυνάμεις του κακού, που δεν τις αναγνωρίζουμε ή που τις εκλαμβάνουμε ως δυνάμεις του καλού, να τις καταστήσουμε δυνάμεις του συνειδητού. Ακόμη βρισκόμαστε στην εποχή της Αγαύης, από τις Βάκχες του Ευριπίδη, που δεν βλέπει πως αυτόν που σκότωσς και που το κομμένο κεφάλι του κρατάει στα χέρια της θριαμβικά, είναι ο γιός της!.. Ετσι κάποτε και η ανθρωπότητα θα ξυπνήσει από τον παραληρητικό της λήθαργο και θα δει για πρώτη φορά τα εγκλήματα που διαπράτει.
Του Στέλιου Συρμόγλου
Ωστόσο, και η φύση έχει τους ρυθμούς της και τα ουράνια σώματα έχουν τις περιφορές τους. Μόνο που ο άνθρωπος τους φυσικούς ρυθμούς τους μετατρέπει σε ρυθμούς πνευματικούς. Αυτός είναι ο τρόπος της υπάρξεώς του. Ετσι δίπλα στους φυσικούς κύκλους του ημερονυκτίου ή του ηλιακού έτους έχουμε τους αιώνες και τις χιλιετίες, που είναι ταξινομήσεις του πνεύματος.
Και είναι οι πλέον απλές. Διότι πολύ πιο περίπλοκος είναι ο "μέγας ενιαυτός" του Πλάτωνος και τρομακτικά περισσότεροι οι χρονικοί κύκλοι του ινδικού πολιτισμού. Το ανθρώπινο πνεύμα τρομάζει μπροστά στην ευθεία γραμμή του χρόνου,τη χωρίς αρχή και τέλος, είναι αυτό που αποκαλεί ο Εγελος το "κακό άπειρο". Και το γραμμικό κοσμικό χρόνο τον καθιστά κυκλικό πνευματικό. Ετσι μόνο του δίνει νόημα και δίνει επίσης νόημα στην ύπαρξή του.
Είναι βέβαιο ότι υπάρχει ένας ρυθμός στα ιστορικά πράγματα. Υπάρχει ένα παλιρροικό ρεύμα, που κάποτε ως πλημμυρίδα εντείνει την ιστορική συγκυρία και άλλοτε ως αμπώτιδα κάνει την ιστορική πράξη, αποσύρεται και το τοπίο ερημώνεται. Οι φιλοσοφίες του πολιτισμού φιλοδόξησαν να ανακαλύψουν τους νόμους αυτής της ιστορικής παλίρροιας. Εξοχο παράδειγμα τούτης της προσπάθειας είναι το μνημειώδες έργο του Σπένγκλερ. Λίγο παλαιότερα γινόταν πολύς λόγος για τους "οικονομικούς κύκλους". Επρόκειτο για την κυκλική οικονομική συγκυρία, η οποία ολοκληρωνόταν σχεδόν κάθε δεκαετία. Ο"μεγάλος ενιαυτός", όπως και οι τεράστιοι κοσμικοί κύκλοι της ινδικής σκέψης, στηρίζονταν στις αστρονομικές σχέσεις των περιφορών του ήλιου πρός το ζωδιακό κύκλο. Μια αντίληψη, που συνείχε τα πνεύματα για χιλιετίες και τώρα ξέμεινε ως παράξενη ενασχόληση των αστρολόγων.
Οπως πάντα υπάρχουν εξαιρέσεις. Ο διάσημος ψυχολόγος Κάρλ Γιούνγκ δεν κλείνει παντελώς τη θύρα που οδηγεί πρός τη αστρολογία, όπως δεν έκλεισε και τη θύρα της αλχημείας. Και μάλιστα στο χώρο της αλχημείας έκανε σπουδαίες ανακαλύψεις, που δικαίωσαν την προτίμησή του πρός αυτή τη μυστηριώδη τέχνη των αλχημιστών, που ήταν κατεξοχήν τέχνη ψυχολογική. Τη μακροιστορική και τη μακροσκοσμική σχέση τη μελετάει ο Κάρλ Γιούγκ στο βιβλίο του "Αιών".
Ο Αιών" είναι ο πλατωνικός μήνας, που διαρκεί δυο χιλάδες χρόνια. Αλλα δύο χιλιάδες χρόνια κυριαρχεί στον ουρανό ένα ζωδιακός "οίκος", από το σημείο του οποίου ανατέλλει ο ήλιος. Ετσι, ο αστερισμός του Ταύρου κυριάρχησε από το 4000 π.Χ έως το 2000 π.Χ. Ακολούθησε ο αστερισμός του Κριού από το 2000 π.Χ έως το Ο π.Χ. κατόπιν άρχισε ο ήλιος να ανατέλλει από τον αστερισμό των Ιχθυων. Αυτό κράτησε μέχρι το 2000 μ.Χ. Συνεπώς με τη λήξη της δεύτερης χιλιετίας έληξε και η κυριαρχία των Ιχθύων.
Οι φάσεις του κύκλου είναι τέσσερις: Καταγωγή, Διχασμός, Πάλη Αντιθέτων και Ενωση των Αντιθέτων. Στην εποχή λοιπόν του Ταύρου έχουμε τη θεμελίωση των παραποτάμιων πολιτισμών της Μεσοποταμίας και της Αιγύπτου, που αποτελούν και τα θεμέλια του δικού μας πολιτισμού. Η εποχή του Κριού είναι η ηρωική, με τις αναστατώσεις των λαών και τη διάγαυση της συνείδησης από μεγάλους προφήτες και φιλοσόφους, που έκτοτε δεν ξεπεράστηκαν. Ο Χριστός γεννήθηκε τη στιγμή που ο Κριός έδινε τη θέση του στους Ιχθύες. Γι' αυτό ο Χριστός, πότε συμβολίζεται ως ποιμένας και πότε ως ιχθύς. Οι Ιχθύες εικονίζονται ως δύο ψάρια που ακολουθούν παράλληλη αλλά αντίθετη μεταξύ τους κατεύθυνση. Τούτο σημαίνει πως η κοσμική εποχή Ο μ.Χ είναι εποχή συγκρούσεως των αντιθέτων, είναι η εποχή των αντιμαχόμενων αδελφών, του καλού και του κακού.
Βέβαια, ο Χριστιανισμός δεν θέλησε να εξαφανίσει το κακό, ισχυριζόμενος ότι το κακό δεν είναι παρά η έλλειψη του καλού. Είναι όμως ο ίδιος που εξήρε τη δραστηριότητα του "διαβόλου". Διότι δεν μπορεί να αποκρυβεί η πάλη των αντιθέτων, που είναι δεδομένο προσποιούμενο από την ιστορική ζωή. Η εποχή των Ιχθύων εξουσιάστηκε από το αρχέτυπο θέμα των εχθρικών αδελφών. Η προσέγγιση του επόμενου πλατωνικού "μήνα", δηλαδή του Υδροχόου, εξουσιάζεται από το πρόβλημα της ένωσης των αντιθέτων. Ετσι δεν μπορούμε να διαγράψουμε το κακό σαν απλώς απουσία του καλού. Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε την πραγματική του ύπαρξη. Το πρόβλημα αυτό δεν μπορεί να λυθεί ούτε με τη φιλοσοφία, ούτε με τα οικονομικά, ούτε με την πολιτική, αλλά μόνο από το κάθε άτομο με την πείρα που θα αποκομίσει από το ζωντανό πνεύμα.
Καθώς διατρέχουμε τον αστερισμό του Υδροχόου, ελπίζουμε να έχει δίκαιο η Αστρολογία, που υποστηρίζει ότι με τη νέα χιλιετία εισήλθαμε στην εποχή της κατάπαυσης του άλογου μίσους μεταξύ των ανθρώπων. Η αιματηρή πείρα των χιλιετιών θα πρέπει κάποτε, τούτες τις ασυνείδητες δυνάμεις του κακού, που δεν τις αναγνωρίζουμε ή που τις εκλαμβάνουμε ως δυνάμεις του καλού, να τις καταστήσουμε δυνάμεις του συνειδητού. Ακόμη βρισκόμαστε στην εποχή της Αγαύης, από τις Βάκχες του Ευριπίδη, που δεν βλέπει πως αυτόν που σκότωσς και που το κομμένο κεφάλι του κρατάει στα χέρια της θριαμβικά, είναι ο γιός της!.. Ετσι κάποτε και η ανθρωπότητα θα ξυπνήσει από τον παραληρητικό της λήθαργο και θα δει για πρώτη φορά τα εγκλήματα που διαπράτει.