Αν ήταν δυνατόν όλοι οι άνθρωποι να καλλιεργηθούν κατά τον ίδιο τρόπο όπως καλλιεργούνται οι αγροί, τότε τα αποτελέσματα θα ήταν αδιάφορα από εκείνα που συμβαίνουν με το σημερινό καθεστώς της Παιδείας.
Αν οι άνθρωποι δεν χρησιμοποιούσαν την Παιδεία για να γίνουν δυνατοί, αλλά για να εκτιμούν την αλήθεια, τότε θα βασίλευε άλλης μορφής καθεστώς και δεν θα ήταν μακριά οι άνθρωποι από τους σκοπούς που επιδιώκουν να πραγματοποιήσουν.
Θα μπορούσαμε να παραθέσουμε πολλές παρατηρήσεις που θα φώτιζαν πολλά σημεία του σκοτεινού άντρου της συνείδησης, που οι προθέσεις διαφέρουν από τις σκέψεις και τις εφαρμογές. Ας δούμε πως εμφανίζεται το καθεστώς των εξωτερικών εκδηλώσεων των ανθρώπινων ομάδων, που και αυτές ακολουθούν το καταστατικό της ατομικότητας.
Οι εκδηλώσες των εθνών δεν άλλαξαν σε τίποτα. Πρέπει να φανερώνουν το μεγαλείο, την επιβλητικότητα, το αλάθητο και να υποτάσσονται στις εκδηλώσεις αυτές χωρίς καμία αντίρρηση οι ιδέες, ακόμη και οι υπάρξεις. Ποτέ δεν μας απασχόλησε η λογική της αναρχίας. Οι προσπάθειες που γίνονται για να εντυπωσιατούν οι άλλοι με τις άκρατες αυτές εκδηλώσεις της δύναμης, δείχνει πόσο λίγο έχουν επηρεαστεί εκείνοι που εξέρχονται από τις εκκλησίες και από το κήρυγμα, όντας έτοιμοι να χειροκροτούν εμπρός στο μεγαλοπρεπές θέμα των φανταχτερών χρωμάτων.
Και όμως ο Χριστός στην εποχή του στα Ιεροσόλυμα επί πώλου όνου είχε συνεγείρει την ψυχή των αγνών πιστών, που έχουν πάψει προ πολλού να υπάρχουν, όπως μερικά είδη βιολογικών όντων εξαφανίστηκαν από την ιστορία της ζωής. Η εποχή αυτή δεν διαφέρει από τη Ρωμαική εποχή. Οι τυπικές διαφορές δεν έχουν καμία αξία. Στις περιπτώσεις αυτές κυριαρχεί μια μεγάλη αδυναμία, που οφείλεται και γεννιέται από την έμφυτη αντίδραση και από την αμάθεια που βασιλεύει για το είδος των πνευματικών λειτουργιών. Η μετάβαση από μια κατάσταση σε άλλη προκαλεί σαν τις πλημμύρες μεγάλες ανθρώπινες καταστροφές, που οφείλονται στην έλλειψη προβλέψεων και προετοιμασιών.
Η λογική λειτουργία βρήκε τρόπο για να αντιδράσει στο καταστρεπτικό έργο των πλημμυρών, αλλά δεν έγινε τίποτα για τον άνθρωπο και τη συνείδηση. Η έλλειψη συγχρονισμού είναι η μεγαλύτερη αιτία των φαινομένων και των αναστατώσεων των συνειδήσεων. Η στάσιμη νοοτροπία που διέπει την ανθρώπινη διάθεση είναι αντίθετη προς την κοσμική αλήθεια, που είναι το καθεστώς των μεταβολών. Οι φυσιολογικές εξελίξεις θεωρούνται και εξηγούνται εκ των υστέρων σαν ανώμαλες, ενώ η βαθύτερη λογική θεώρηση θα ήταν δυνατόν να προβλέψει για να προλάβει τους δυσμενείς αντίκτυπους αυτών των μεταβολών.
Οι αλήθειες μπορούν να διδαχθούν και να γίνουν κτήμα και επιδίωξη. Με τη διδασκαλία της ολοκληρωμένης λογικής θα προετοιμάζονταν η συνείδηση. Η διδασκαλία των μεταβολών πρέπει να πάρει στο νεότερο βίο την πρώτη θέση, γιατί είναι η μεγαλύτερη πραγματική αξία μετά την ανοδο της λογικής. Και ο τομέας αυτός ανταποκρίνεται στη φιλοσοφική θέση της σύγχρονης έννοιας του κακού, που αποτελούν οι μεταβολές στο διαλεκτικό βίωμα της ζωής. Οι μεταβολές φθείρουν, το καθήκον είναι να λιγοστεύουν όσο είναι δυνατόν οι φθορές αυτές.
Θα ήταν επίσης κοινοτοπία να λέγαμε ότι οι διαφορές που χωρίζουν τα μέλη της κοινωνίας αποτελούν το αίτιο της ελαττωματικής λειτουργίας της. Οπως και ο φόβος που επιβάλλεται από την πολιτική εξουσία και γίνεται αποδεκτός από τις κοινωνικές ομάδες. Η ασύγχρονη πορεία των συνειδήσεων που προκαλείται από τη διαρκή είσοδο και καθιέρωση νέων ιδεών και από την αποδοχή των πράξεων, που δεν συνδέονται με τις ιδέες, γιατί δεν έχουν αφομοιωθεί από όλα τα μέλη, δίνουν αφορμή για διάσπαση και φανερή εκδήλωση των δυσαρμονιών.
Το καθήκον είναι να τεθεί σε λειτουργία ο μηχανισμός της προσαρμογής. Οι κοινωνίες δεν πάσχου από την έλλειψη ιδεών, αλλά από την εφαρμογή των ιδεών!...