Του Στέλιου Συρμόγλου
Εκτός Εκκλησίας δεν υπάρχει σωτηρία (Extra Eclesia Nula Salus). Και ίσως να είναι μια διαχρονική αλήθεια.
Οπως δεν αντέχει στην πίεση της αμφισβήτησης το γεγονός ότι και εντός της Εκκλησίας, μέσα στην άγρια παλίρροια των δύσκολων καιρών, δεν μπορούν να προσδοκούν τη σωτηρία κάποιοι....γραβατωμένοι άγιοι με τα πάθη, τις μωροφιλοδοξίες και την εξουσιολαγνεία που τους συνοδεύουν...
Ρασοφόροι επίσκοποι, έρμαια των ατομικών πλεγμάτων και συμπλεγμάτων. Ασθμαίνοντες επιδίδονται στην αναζήτηση της...οριακής αλήθειας και στην υπέρβαση της συντριπτικής καθημερινότητας. Ταυτόχρονα όμως κτυπάνε τους "τενεκέδες" τους, για να χορέψουν "τσιφτετέλι" βολεψίες από πεποίθηση που τους περιβάλλουν. Ρασοφόροι δεσποτάδες, φεουδάρχες της ανοχής. Αιχμάλωτοι μέσα σε γλωσσικές συμβατικότητες. Αυτοπαγιδευμένοι από αναπροσάρμοστες στα δρώμενα προτροπές αβέλτερων εν πολλοίς συνεργατών τους. Από αβλεπτήματα των οποίων το αιτιατό βρίσκεται σε κάποια στιγμιαία αδρανοποίηση της κρίσης ή σε μια παράλογη ή υπέρλογη ερμηνεία των γεγονότων και των καταστάσεων.
Και το χειρότερο: Ολοι αυτοί οι "εν Χριστώ αδελφοί", ολισθαίνοντες στον κατήφορο του εγωισμού και του άλογου πείσματος, εμφανίζονται τελικά αδύναμοι. Χωρίς να διαθέτουν τη ρώμη και την ευστροφία για να απεγκλωβιστούν από τον εγωισμό τους. Χωρίς να μπορούν να διακρίνουν τα όρια της σοβαρότητας και της αξιοπρέπειας. Χρειάζονται μεγάλη "φυλακή" για να αμπαρώσουν τις αδυναμίες τους. Η εξουσιομανία τους συνοδεύει πάντα. Το φοβερό μυστήριο του θανάτου, τα απογυμνωμένα οστά και η δυσωδία των σκουλικιών, δεν τους εδραίωσαν την πίστη στη ματαιότητα των ανθρωπίνων επιτηδευμάτων, ώστε το μόνο που θα έπρεπε να αναζητούν να είναι ένας τόπος χλόης, για να κατασκηώσουν το πνεύμα τους.
Κι ας το έχει πει χιλιάδες φορές τούτος ο θυμόσοφος λαός: οτι το ψάρι βρομάει από το κεφάλι. Από τα ποδάρια δεν βρομάει τίποτα. Μόνο τα ποδάρια του λαού από το τρέξιμο για την καθημερινότητα.
Του "Αγίου Βαλεντίνου" σήμερα, αλλά απεφάσισα να μην ασχοληθώ με τον "έρωτα", που, κατά τον Ησίοδο, με τη γλυκιά ευφροσύνη του διαπερνά ανθρώπους και θεούς, δεδομένου ότι το πυριφλεγές τούτο συναίσθημα δεν χρειάζεται μια συγκεκριμένη ημέρα για να εκδηλωθεί και "τυπολατρικά", με μια εμπορευματοποιημένη μάλιστα λογική, να τιμηθεί... Ο έρωτας είναι μια διαρκής επιστασία στην καθημερινότητα μας και οι ενδιαφερόμενοι οφείλουν να τον εκδηλώνουν με πράξεις και έργα αγάπης προς τον/την σύντροφό τους.
Απεφάσισα να σχοληθώ ωστόσο με μια "ξεχασμένη" επέτειο. Την επέτειο της βαθιάς κρίσης που εκδηλώθηκε σαν σήμερα, πριν δέκα περίπου χρόνια, στις σχέσεις μεταξύ του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Εκκλησίας της Ελλάδας. Και πέντε χρόνια από το θάνατο του αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου, ο γράφων που είχε ενεργό δράση, ως επίσημος διαμεσολαβητής της κυβέρνησης και συνέβαλε στην πρόσκαιρη έστω "επίλυση" του ακανθώδους και εξόχως αυτού λεπτού ζητήματος, με παράκληση του τότε πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή, οφείλει να το υπενθυμίσει τιμώντας τη μνήμη του μακαριστού Χριστόδουλου, αλλά και να μη λησμονείται ότι το θέμα εξακολουθεί να υφίσταται σ' ένα πλαίσιο υποκριτικής ευλάβειας εκατέρωθεν των δύο Εκκλησιών.
Πολλά ελέχθησαν και άλλα τόσα εγράφησαν εκείνη τη χρονική περίοδο. Αερολογίες, λεκτικοί ακροβατισμοί και υπερβολές έως παχύρευστες ανοησίες στα τηλεοπτικά παράθυρα της δημοσιογραφικής αποχαύνωσης. Οι δύο Εκκλησίες είχαν φτάσει πολύ κοντά στο "σχίσμα", με την εκβιαστική απειλή εκ μέρους του Πατριάρχη για αφορισμό του αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου. Δεν θα υπεισέλθω σε λεπτομέρεις και δεν θα μείνω στο νομικό ζήτημα που ανακύπτει από το Εκκλησιαστικό Δίκαιο. Οι όποιες αλλαγές στο υφιστάμενο καθεστώς αποδείχθηκαν από τα εύγλωττα γεγονότα της εποχής, δύκολο να γίνουν πράξη. Οι γνώμες των νομοδιφών και των καθηγητών του Εκκλησιαστικού Δικαίου σε πλήρη διάσταση, αναλόγως που πρόσκεινται...
θα μείνω στην εθνική διάσταση του θέματος, που επαναλαμβάνω ότι παραμένει άλυτο και δεν αποκλείεται να αναδυθεί από την επικρατούσα ανοχή των προκαθημένων των δύο εκκλησιών, όταν και όποτε υπάρξει αλλαγή της διοίκησης, ιδίως στην Εκκλησία της Ελλάδας. Αυτό που δεν ξέρουν οι πολλοί όμως είναι ότι η δικαιοδοσία της Εκκλησίας της Ελλάδας φτάνει μέχρι τον Πηνειό ποταμό,όπως με επιμονή υπεστήριζε και συνεχίζει να υποστηρίζει ο Πατριάρχης βαρθολομαίος. Γι' αυτό είχε αντιδράσει τότε ο Χριστόδουλος. Για την επιμονή του Πατριάρχη να έχει τον απόλυτο έλεγχο. Και να παρεμβαίνει στα της Εκκλησίας της Ελλάδας με τρόπο απροκάλυπτο, μολονότι πρόκειται για αυτοκέφαλη Εκκλησία.
Δεν ήταν απλώς μια σύγκρουση μεταξύ δύο φιλόδοξων ιεραρχών, όπως κάποιοι θέλησαν να διοχετεύσουν στην κοινή γνώμη. Δύο ιερραρχών , οι οποίοι με τη συμπεριφορά τους είχαν δημιουργήσει ένα "αλαλάζον κύμβαλον" και ένα ¨δωδωνιαίον χαλκείον", που αναπαρήγαγε τους ήχους μιας ψυχοφθόρας υπεροψίας. Δεν ήταν και δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα. Είναι ένα πρόβλημα με εκκλησιαστική διάσταση, αλλά και εθνική. Γι' αυτό, δεν μπορεί η ελλαδική κυβέρνηση να το αντιμετωπίζει με πιλάτια λογική. Γιατι αυτό γίνεται ακόμη και τώρα , δέκα χρόνια μετά την κρίση. Οι πολιτικοί "μαντρωμένοι" στην άγνοια, τη μωρία και τη δειλία τους να αδρανοποιούν αρνούμενοι να εκφράσουν άποψη. Κι όταν το θέμα θα έρθει πάλι στην επιφάνεια, που θα έρθει αναμφίβολα, θα καταδειχθεί για μια ακόμη φορά ότι στις όχθες της πολιτικής έχουν καταφύγει πολλοί Φιλισταίοι και άλλοι τόσοι Φαρισαίοι.
Φτάσαμε με "πρόσχημα" το επίμαχο αυτό θέμα να αναδειχθεί εκ μέρους του Πατριαρχείου η επαναλειτουργία της Σχολής της Χάλκης ως ζήτημα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, προς τέρψιν πάντα της τουρκικής διπλωματίας!..Και διερωτάται ο γράφων, επιτρέπεται ο Πατριάρχης, ο οποίος "φοράει" το πρόσωπο δύο χιλιετηρίδων, που είναι σχεδιασμένο πάνω σε ελληνική περγαμηνή να μην ξέρει ότι εκεί στην Πόλη, δεν υπερασπίζεται χάρτινεςς αξίες, μεσαιωνικά φαντάσματα και άσαρκους ίσκιους; Επιτρέπεται να "παρασύρει" τους άφρονες και θρασύδειλους της ελληνικής πολιτικής σε διπλωματικούς εγκλωβισμούς;
Ο Πρωτόθρονος της ορθοδοξίας πρέπει να αγωνίζεται για τη διαφύλαξη των παρακαταθηκών του μείζονος και του ελάσσονος Ελληνισμού και να επιδιώκει αδιάκοπα την οικουμενικοποίηση της Ορθοδοξίας. Ο εκάστοτε Πατριάρχης είναι το μέγιστο και το ελάχιστο. Είανι το πρόσωπο δίχως πρόσωπο μέσα στη συμπαντική απειρότητα. Είναι ένα υποζύγιο φορτωμένο με όλη την εκκλησιαστική ιστορία της Ανατολής. Και ο γράφων δεν μπορεί να δεχθε'ι τις λεκτικές υπερβολές περί "Τούρκου", που εκτοξεύονται κατά καιρούς εναντίον του Βαρθολομαίου. Οπως δεν μπορούσε να δεχθεί ένα Πατριάρχη, πριν δέκα χρόνια, να εμφανίζεται αδιάλλακτος και επιθετικός κατά του Προκαθήμενου της Ελλαδικής Εκκλησίας. Με εμπάθεια και επιμονή, θυμίζοντας αρχάγγελο με πύρινη ρομφαία ή άγιο "στρατηλάτη" με πανοπλία, έτοιμο να κατατροπώσει τους υπεναντίους!..
Αρχοντας ταπεινός, πλην πολύπειρος ο Πατριάρχης, πρέπει να κουβαλάει στις πλάτες του τον ασήκωτο σάκο της μεγαθυμίας, με όλους έστω τους κωδικούς της βυζαντικής διπλωματίας. Δεν μπορεί να κουβαλάει "φαρέτρα" με βέλη και να υπερηφανεύεται γι' αυτό. Δεν μπορεί να δίνει την εντύπωση του δοξοφάγου, που απολαμβάνει ως εν εκστάσει ευρισκόμενος αναστενάρης το οργουέλειο όνειρο της...ενός ανδρός αρχής και έμπλεος ημερησίας και νυχτερινής ηδυπάθειας "οίστρον πίμπλαται".
Εκτός Εκκλησίας δεν υπάρχει σωτηρία (Extra Eclesia Nula Salus). Και ίσως να είναι μια διαχρονική αλήθεια.
Οπως δεν αντέχει στην πίεση της αμφισβήτησης το γεγονός ότι και εντός της Εκκλησίας, μέσα στην άγρια παλίρροια των δύσκολων καιρών, δεν μπορούν να προσδοκούν τη σωτηρία κάποιοι....γραβατωμένοι άγιοι με τα πάθη, τις μωροφιλοδοξίες και την εξουσιολαγνεία που τους συνοδεύουν...
Ρασοφόροι επίσκοποι, έρμαια των ατομικών πλεγμάτων και συμπλεγμάτων. Ασθμαίνοντες επιδίδονται στην αναζήτηση της...οριακής αλήθειας και στην υπέρβαση της συντριπτικής καθημερινότητας. Ταυτόχρονα όμως κτυπάνε τους "τενεκέδες" τους, για να χορέψουν "τσιφτετέλι" βολεψίες από πεποίθηση που τους περιβάλλουν. Ρασοφόροι δεσποτάδες, φεουδάρχες της ανοχής. Αιχμάλωτοι μέσα σε γλωσσικές συμβατικότητες. Αυτοπαγιδευμένοι από αναπροσάρμοστες στα δρώμενα προτροπές αβέλτερων εν πολλοίς συνεργατών τους. Από αβλεπτήματα των οποίων το αιτιατό βρίσκεται σε κάποια στιγμιαία αδρανοποίηση της κρίσης ή σε μια παράλογη ή υπέρλογη ερμηνεία των γεγονότων και των καταστάσεων.
Και το χειρότερο: Ολοι αυτοί οι "εν Χριστώ αδελφοί", ολισθαίνοντες στον κατήφορο του εγωισμού και του άλογου πείσματος, εμφανίζονται τελικά αδύναμοι. Χωρίς να διαθέτουν τη ρώμη και την ευστροφία για να απεγκλωβιστούν από τον εγωισμό τους. Χωρίς να μπορούν να διακρίνουν τα όρια της σοβαρότητας και της αξιοπρέπειας. Χρειάζονται μεγάλη "φυλακή" για να αμπαρώσουν τις αδυναμίες τους. Η εξουσιομανία τους συνοδεύει πάντα. Το φοβερό μυστήριο του θανάτου, τα απογυμνωμένα οστά και η δυσωδία των σκουλικιών, δεν τους εδραίωσαν την πίστη στη ματαιότητα των ανθρωπίνων επιτηδευμάτων, ώστε το μόνο που θα έπρεπε να αναζητούν να είναι ένας τόπος χλόης, για να κατασκηώσουν το πνεύμα τους.
Κι ας το έχει πει χιλιάδες φορές τούτος ο θυμόσοφος λαός: οτι το ψάρι βρομάει από το κεφάλι. Από τα ποδάρια δεν βρομάει τίποτα. Μόνο τα ποδάρια του λαού από το τρέξιμο για την καθημερινότητα.
Του "Αγίου Βαλεντίνου" σήμερα, αλλά απεφάσισα να μην ασχοληθώ με τον "έρωτα", που, κατά τον Ησίοδο, με τη γλυκιά ευφροσύνη του διαπερνά ανθρώπους και θεούς, δεδομένου ότι το πυριφλεγές τούτο συναίσθημα δεν χρειάζεται μια συγκεκριμένη ημέρα για να εκδηλωθεί και "τυπολατρικά", με μια εμπορευματοποιημένη μάλιστα λογική, να τιμηθεί... Ο έρωτας είναι μια διαρκής επιστασία στην καθημερινότητα μας και οι ενδιαφερόμενοι οφείλουν να τον εκδηλώνουν με πράξεις και έργα αγάπης προς τον/την σύντροφό τους.
Απεφάσισα να σχοληθώ ωστόσο με μια "ξεχασμένη" επέτειο. Την επέτειο της βαθιάς κρίσης που εκδηλώθηκε σαν σήμερα, πριν δέκα περίπου χρόνια, στις σχέσεις μεταξύ του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Εκκλησίας της Ελλάδας. Και πέντε χρόνια από το θάνατο του αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου, ο γράφων που είχε ενεργό δράση, ως επίσημος διαμεσολαβητής της κυβέρνησης και συνέβαλε στην πρόσκαιρη έστω "επίλυση" του ακανθώδους και εξόχως αυτού λεπτού ζητήματος, με παράκληση του τότε πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή, οφείλει να το υπενθυμίσει τιμώντας τη μνήμη του μακαριστού Χριστόδουλου, αλλά και να μη λησμονείται ότι το θέμα εξακολουθεί να υφίσταται σ' ένα πλαίσιο υποκριτικής ευλάβειας εκατέρωθεν των δύο Εκκλησιών.
Πολλά ελέχθησαν και άλλα τόσα εγράφησαν εκείνη τη χρονική περίοδο. Αερολογίες, λεκτικοί ακροβατισμοί και υπερβολές έως παχύρευστες ανοησίες στα τηλεοπτικά παράθυρα της δημοσιογραφικής αποχαύνωσης. Οι δύο Εκκλησίες είχαν φτάσει πολύ κοντά στο "σχίσμα", με την εκβιαστική απειλή εκ μέρους του Πατριάρχη για αφορισμό του αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου. Δεν θα υπεισέλθω σε λεπτομέρεις και δεν θα μείνω στο νομικό ζήτημα που ανακύπτει από το Εκκλησιαστικό Δίκαιο. Οι όποιες αλλαγές στο υφιστάμενο καθεστώς αποδείχθηκαν από τα εύγλωττα γεγονότα της εποχής, δύκολο να γίνουν πράξη. Οι γνώμες των νομοδιφών και των καθηγητών του Εκκλησιαστικού Δικαίου σε πλήρη διάσταση, αναλόγως που πρόσκεινται...
θα μείνω στην εθνική διάσταση του θέματος, που επαναλαμβάνω ότι παραμένει άλυτο και δεν αποκλείεται να αναδυθεί από την επικρατούσα ανοχή των προκαθημένων των δύο εκκλησιών, όταν και όποτε υπάρξει αλλαγή της διοίκησης, ιδίως στην Εκκλησία της Ελλάδας. Αυτό που δεν ξέρουν οι πολλοί όμως είναι ότι η δικαιοδοσία της Εκκλησίας της Ελλάδας φτάνει μέχρι τον Πηνειό ποταμό,όπως με επιμονή υπεστήριζε και συνεχίζει να υποστηρίζει ο Πατριάρχης βαρθολομαίος. Γι' αυτό είχε αντιδράσει τότε ο Χριστόδουλος. Για την επιμονή του Πατριάρχη να έχει τον απόλυτο έλεγχο. Και να παρεμβαίνει στα της Εκκλησίας της Ελλάδας με τρόπο απροκάλυπτο, μολονότι πρόκειται για αυτοκέφαλη Εκκλησία.
Δεν ήταν απλώς μια σύγκρουση μεταξύ δύο φιλόδοξων ιεραρχών, όπως κάποιοι θέλησαν να διοχετεύσουν στην κοινή γνώμη. Δύο ιερραρχών , οι οποίοι με τη συμπεριφορά τους είχαν δημιουργήσει ένα "αλαλάζον κύμβαλον" και ένα ¨δωδωνιαίον χαλκείον", που αναπαρήγαγε τους ήχους μιας ψυχοφθόρας υπεροψίας. Δεν ήταν και δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα. Είναι ένα πρόβλημα με εκκλησιαστική διάσταση, αλλά και εθνική. Γι' αυτό, δεν μπορεί η ελλαδική κυβέρνηση να το αντιμετωπίζει με πιλάτια λογική. Γιατι αυτό γίνεται ακόμη και τώρα , δέκα χρόνια μετά την κρίση. Οι πολιτικοί "μαντρωμένοι" στην άγνοια, τη μωρία και τη δειλία τους να αδρανοποιούν αρνούμενοι να εκφράσουν άποψη. Κι όταν το θέμα θα έρθει πάλι στην επιφάνεια, που θα έρθει αναμφίβολα, θα καταδειχθεί για μια ακόμη φορά ότι στις όχθες της πολιτικής έχουν καταφύγει πολλοί Φιλισταίοι και άλλοι τόσοι Φαρισαίοι.
Φτάσαμε με "πρόσχημα" το επίμαχο αυτό θέμα να αναδειχθεί εκ μέρους του Πατριαρχείου η επαναλειτουργία της Σχολής της Χάλκης ως ζήτημα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, προς τέρψιν πάντα της τουρκικής διπλωματίας!..Και διερωτάται ο γράφων, επιτρέπεται ο Πατριάρχης, ο οποίος "φοράει" το πρόσωπο δύο χιλιετηρίδων, που είναι σχεδιασμένο πάνω σε ελληνική περγαμηνή να μην ξέρει ότι εκεί στην Πόλη, δεν υπερασπίζεται χάρτινεςς αξίες, μεσαιωνικά φαντάσματα και άσαρκους ίσκιους; Επιτρέπεται να "παρασύρει" τους άφρονες και θρασύδειλους της ελληνικής πολιτικής σε διπλωματικούς εγκλωβισμούς;
Ο Πρωτόθρονος της ορθοδοξίας πρέπει να αγωνίζεται για τη διαφύλαξη των παρακαταθηκών του μείζονος και του ελάσσονος Ελληνισμού και να επιδιώκει αδιάκοπα την οικουμενικοποίηση της Ορθοδοξίας. Ο εκάστοτε Πατριάρχης είναι το μέγιστο και το ελάχιστο. Είανι το πρόσωπο δίχως πρόσωπο μέσα στη συμπαντική απειρότητα. Είναι ένα υποζύγιο φορτωμένο με όλη την εκκλησιαστική ιστορία της Ανατολής. Και ο γράφων δεν μπορεί να δεχθε'ι τις λεκτικές υπερβολές περί "Τούρκου", που εκτοξεύονται κατά καιρούς εναντίον του Βαρθολομαίου. Οπως δεν μπορούσε να δεχθεί ένα Πατριάρχη, πριν δέκα χρόνια, να εμφανίζεται αδιάλλακτος και επιθετικός κατά του Προκαθήμενου της Ελλαδικής Εκκλησίας. Με εμπάθεια και επιμονή, θυμίζοντας αρχάγγελο με πύρινη ρομφαία ή άγιο "στρατηλάτη" με πανοπλία, έτοιμο να κατατροπώσει τους υπεναντίους!..
Αρχοντας ταπεινός, πλην πολύπειρος ο Πατριάρχης, πρέπει να κουβαλάει στις πλάτες του τον ασήκωτο σάκο της μεγαθυμίας, με όλους έστω τους κωδικούς της βυζαντικής διπλωματίας. Δεν μπορεί να κουβαλάει "φαρέτρα" με βέλη και να υπερηφανεύεται γι' αυτό. Δεν μπορεί να δίνει την εντύπωση του δοξοφάγου, που απολαμβάνει ως εν εκστάσει ευρισκόμενος αναστενάρης το οργουέλειο όνειρο της...ενός ανδρός αρχής και έμπλεος ημερησίας και νυχτερινής ηδυπάθειας "οίστρον πίμπλαται".