Για να μη γίνει η γνώση απλός υπηρέτης της εξουσίας...

Του Στέλιου Συρμόγλου

Σε μια περίοδο μακρόχρονης κρίσης, όπως αυτή που ζούμε, διανοητικής σύγχυσης, κάτω από το φάσμα της οικονομικής καταστροφής, της απειλής διάλυσης βασικών κοινωνικών δομών,της χρεωκοπίας τόσο της φιλελεύθερης όσο και της σοσιαλιστικής ιδεολογίας, που μια σύνθεσή τους όμως είναι απαραίτητη για να υπάρξουν πολιτικοί θεσμοί βιώσιμοι και υπηρετικοί του Λόγου, της ελευθερίας του ανθρώπου σ' όλες της τις διαστάσεις, μας χρειάζονται ιδέες και αποφάσεις, που να υπηρετούν μια απο-ιδεολογικοποιημένη, αλλά όχι πολιτικά ουδέτερη και κοινωνικά άχρωμη επιστημονική προσπάθεια.

Η γνώση, για να μη γίνει απλός υπηρέτης της εξουσίας (το πρόβλημα της γνώσης και το πρόβλημα της εξουσίας είναι, κατά το Γάλλο φιλόσοφο Michel Foucault, τα δύο καίρια μεγάλα προβλήματα για τον κοινωνικό άνθρωπο), πρέπει να είναι κριτική, απομυθοποιητική, ανοιχτή, για να υπηρετεί και μια ανοιχτή "κοινωνία πολιτών", που αγωνίζεται συνεχώς και παντού να υπάρξει απέναντι στο ογκούμενο κράτος. Ανάμεσα στις άλλες 'επιστήμες του ανθρώπου", η οικονομική επιστήμη κινδυνεύει πολύ περισσότερο να είναι φερέφωνο ιδεολογικών προκαταλήψεων, κομματικών σκοπιμοτήτων και ταξικών συμφερόντων...

Η επιστημονική γνώση δεν παράγεται μόνο κοινωνικά, αλλά και χρησιμοποιείται κοινωνικά, εντάσσεται στους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το πολιτικό φαινόμεναο και η πάλη για τη δύναμη είναι "εποικοδόμημα" σε μια οικονομικιστικη "υποδομή". Αυτοί που μονοπώλησαν τη δύναμη, μονοπώλησαν και τη γνώση και το αντίθετο. Ανοιχτή και δημοκρατική είναι μια κοινωνία, όπου και η γνώση με τη μάθηση, η κυρίαρχη ιδεολογία, η κατανομή της εργασίας, μεταξύ της εκτελούσας και της διευθύνουσας, η παραγωγή και η αναπαραγωγή των υλικών αγαθών, της γνώσης και της κοινωνικής δύναμης, μπορούν να γίνουν αντικείμενο κριτικής και αμφισβήτησης.

Κοινωνίες που, κάτω από κάθε είδους καισαροπαπική και ολοκληρωτική εξουσία, δεν μπορούν να το κάνουν αυτό, να ασκούν αυτή τη συνεχή αυτο-διορθωτική κριτική, αποστεόνονται, δεν παράγουν τίποτα και συρρικνώνονται. Μια κοινωνία χωρίς αντιθέσεις δεν είναι απλώς ένα χιλιαστικό όραμα, αλλά και μια εκπτωχευτική για τον άνθρωπο ουτοπία. Από την άλλη μεριά, μια επιστήμη που δεν αναλύει αυτές τις αντθέσεις, δεν είναι απλώς ανάξια του ονόματός της, αλλά και δεν βοηθάει στην ειρηνική επίλυση των αντιθέσεων. Ξεκόβει από την πραγματικότητα και είτε γίνεται ιδεολογική απολογία του οποιουδήποτε κοινωνικού status quo, είτε ιδιοτελής επιδίωξη.

Τότε είναι που και οι δύο αυτές πλευρές μιλάνε για την Επστήμη και την Αλήθεια, με μεγάλο Ε και Α, ενώ δεν υπάρχουν παρά σχετικές αλήθειες και αλλεπάλληλες επιστημονικές προσεγγίσεις, με βάση διάφορες εννοιολογικές κατασκευές και υποθέσεις εργασίας, υποκείμενες σε αναθεώρηση και κριτική, αντίθετα με τα κάθε είδους δόγματα. Οσοι ξεκινάνε με το Ε και το Α κεφαλαία, θα γίνουν οπωσδήποτε πνευματικοί ή οικονομικοί τρομοκράτες ή φερέφωνα της οποιασδήποτε εξουσίας, ενίοτε και χωρίς να το ξέρουν. Οπως, άλλωστε, ωραία το έχει πει ο Κέυνς για τους οικονομολόγους, που νομίζουν ότι ακούνε φωνές από τον ουρανό!..
Νεότερη Παλαιότερη
--------------
Ακούστε το τελευταίο ηχητικό από τη ΜΕΣΗ ΓΡΑΜΜΗ


Η Freepen.gr ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρει για τα άρθρα / αναρτήσεις που δημοσιεύονται και απηχούν τις απόψεις των συντακτών τους και δε σημαίνει πως τα υιοθετεί. Σε περίπτωση που θεωρείτε πως θίγεστε από κάποιο εξ αυτών ή ότι υπάρχει κάποιο σφάλμα, επικοινωνήστε μέσω e-mail