Το τίμημα βαρύ: Ο,τι έπρεπε να μειωθεί, αυξήθηκε (φαινόμενο θερμοκηπίου, τρύπα όζοντος, θερμοπυρηνικά εργοστάσια, θερμοκρασία ατμόσφαιρας, πληθυσμός της Γης, αυτοκίνητα, ρύπανση) και ό,τι έπρεπε να αυξηθεί, μειώθηκε (δάση, αλιεύματα, ζωικά είδη κ.ά.).
Του Στέλιου Συρμόγλου
Οι κραυγές αντίδρασης, ενίοτε και απόγνωσης, δυναμώνουν. Είναι πολλοί εκείνοι που θεωρούν το σύγχρονο, αλλά και τον αυριανό κόσμο, υπερφορτισμένο από οικολογικά προβλήματα και με τη φτώχεια να διαμορφώνει εξαθλιωμένες μάζες. Και για τα δεινά επιρρίπτουν τις ευθύνες στους τεχνοκράτες και στην αδηφαγία των εξουσιαστών παντός τύπου και εποχής...Η απεμπολή της ευθύνης συνοδεύεται συνήθως από την υπόδειξη κάποιου υπεύθυνου φορέα. Ολοι μας,ωστόσο, βολεμένοι αναπαυτικά στο σαλόνι μας και παρακολουθώντας κάποιο σχετικό με την οικολογική καταστροφή ντοκυμαντέρ στην τηλεόραση, συζητούμε για την καταστροφη της φύσης, για τη μόλυνση και την απειλούμενη ανατροπή του οικοσυστήματος, ετοιμάζοντας κάποιοι τα σύνεργα για κυνήγι στο δάσος ή για ψάρεμα το επόμενο πρωί...
Η σημερινή ανθρωπότητα είναι, ομαλά ή ανώμαλα, κατανεμημένη στις ηπείρους του πλανήτη. Ενδέχεται το επίπεδο του τεχνολογικού πολιτισμού των κοινωνιών να διαφορίζεται. Το ανθρώπινο λογικό ωστόσο είναι σ' όλα τα γεωγραφικά πλάτη εξίσου επιδεκτικό ανάπτυξης. Και ο Ντεκάρτ εξακολουθητικά δικαιώνεται, υπσοτηρίζοντας πως η νόηση είναι το μόνο αγαθό του οποίου ο κάθε άνθρωπος μετέχει στον ίδιο βαθμό. Οι τεχνοκρατικά λιγότερο ανεπτυγμένες κοινωνίες απομένουν, όμως, σήμερα μόνες, που στηριζόμενες σε μια παράδοση αιώνων, εμφανίζονται να βρίσκονται σε στάδιο μεγαλύτερης "ομολογίας" προς τη φύση, όπως αυτή είναι παρούσα στη ζωή μας μέσα από το φυσικό περιβάλλον προς το οποίο σχετίζεται. Οι τεχνολογικά προηγμένες κοινωνίες έχουν από καιρό αρχίσει να καταστρέφουν την ισορροπία μεταξύ ανθρώπου και κόσμου.
Ολα δείχνουν πως οι παραδοσιακές κοινωνίες αποδείχθηκαν, στην πραγματικότητα, σοφότερες από τις δικές μας που έχουν τελεσίδικα υποκύψει στο δέλεαρ της κατά άλματα πορείας τους μέσα στην ιστορία. Ο σύγχρονος πολιτισμένος άνθρωπος έχει αποβεί ο κατ' εξοχήν τραγικός ήρωας. Επιζητώντας να ενεργοποιήσει τις δημιουργικές του δυνατότητες, έχοντας κατορθώσει, αφού αρκετά γνώρισε τον κόσμο, να εισέλθει στην τελική ευθεία της αλλαγής του κόσμου αυτού, έπεσε στην παγίδα της ίδιας του της υπερφίαλης μυωπικής του αισιοδοξίας, όπως ακριβώς εκείνος που πριονίζει το κλαδί στο οποίο κάθεται.
Το τίμημα της εξωτερικής αυτής επιτυχίας, το οποίο ο σύγχρονος άνθρωπος καλείται να καταβάλει, είναι οδυνηρό και παράλογα υπερβολικό. Το καρπούμενο εκ μέρους του αντιστάθμισμα είναι, συγκριτικά, άπειρα ευτελέστερο. Ηδονή μέσα στο άγχος, μειωμένη απασχόληση μέσα στην ανία, αυξημένη πληροφόρηση μέσα στην έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ συνείδησεων, απομόνωση μέσα στο πλήθος, απόλαυση αγαθών μέσα στην αμεριμνησία για τον επερχόμενο αφανισμό του.
Την ίδια στιγμή που ο σημερινός άνθρωπος αρχίζει να καταγράφει τα μηνύματα που του περιέρχονται από παντού για την αφροσύνη του και συνειδητοποιεί την υπέρμετρη εξάντληση των ορίων ασφαλείας της ζωής πάνω στον πλανήτη Γη, ο ίδιος άνθρωπος του ανέκαθεν, ο περισωθείς από τη δίνη των πολέμων και από την ομαδική δηλητηρίαση των κοινωνιών της ευημερίας ,υποκύπτει στη γοητεία της άμεσης γεύσης του "τώρα". Και διαλογίζεται με αντικείμενο την αριθμητική έκφραση του ακαθάριστου κατά κεφαλήν εισοδήματος και του ποσοστού της ετήσιας αύξησής του. Το πρότυπο δηλαδή της δικής του πορείας το αναζητεί και το ανευρίσκει ακριβώς στις κοινωνίες εκείνες, τις οποίες ο ίδιος αυτός άνθρωπος του ανέκαθεν αρνείται επειδή έχουν αποτύχει.
Το μικρόβιο της αντίφασης που έχει εκκολαφθεί από τον ευρωπαικό πολιτισμό, έχει ήδη προσβάλλει τους πρώην ισορροπημένους κοινωνικούς οργανισμούς, που ακόμη νοούνται ως καθυστερημένοι. Η υστερία της πρόδου έχει επιβήθεί επί των συνειδήσεων, σε επίπεδο οικουμενικό και επί κοινωνιών, που διακυβερνώνται σύμφωνα προς συστήματα, τόσο αυθαίρετα, όσο και φιλελεύθερα. Το αίτημα της ανάπτυξης, όπως αυτό συλλαμβάνεται σήμερα, συνεπάγεται την ταχεία βιομηχανική και τεχνολογικά ανάπτυξη, που με τη σειρά της επιφέρει την καταστροφή του οικοσυστήματος γενικότερα.
Η ανθρωπότητα στα προσεχή χρόνια θα βρεθεί ενώπιον μιας υπαρξιακής "απορίας". Από την "απορία" αυτή δεν είναι προβλεπτό αν ο μελλοντικός άνθρωπος θα κατορθώσει να διαφύγει εγκαίρως, χάρη σε μέτρα στα οποία ενδέχεται να προσφύγει για να απαλλαγεί από τις συνέπειες των συσσωρευμένωνσφαλμάτων εκτίμησης, στα οποία άλλωστε δεν θα παύσει να υποκύπτει. Το σωτήριο τεχνολογικό άλμα που ο άνθρωπος του σήμερα από μακρού αναμένει, δεν θα κατορθωθεί ευχερώς, γιατί θα προυποθέτει συνεχή χειροτέρευση των συνθηκών κάτω από τις οποίες θα αποτολμηθεί. Ο απάνθρωπος κοσμοχώρος θα έχει άραγε προλάβει να εξανθρωπιστεί αρκετά, για να φιλοξενήσει άνετα τον φυγάδα της Γης;
Οι μεγάλες δημιουργίες του ανθρώπινου πνεύματος, η Τέχνη, η διανόηση, η ίδια η τεχνολογία, ως πότε θα βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για την επιβίωσή τους, που συνδέεται προς του ανθρώπου την επιβίωση; Ολες αυτές οι αξίες είναι μήπως προρισμένες να διαγραφούν από την περιοχή των υπαρκτών, μαζί με την αξία "άνθρωπος" ;