Η πνευματική πραγματικότητα αναφέρεται στην κοσμική και στην ανθρώπινη υπόσταση. Οι προσδιορισμοί αυτής της υπόστασης, η αξία τους και οι συνέπειές τους, διαμορφώνουν και το νόημα της ανθρώπινης φιλοσοφίας.
Από την πράξη δεν μπορεί να γίνει διάκριση ποια είναι η επήρεια καιποια είναι η αυτόματη, η απροσδιόριστη πορεία. Η σύγχυση προέρχεται από την αρχή, από το ξεκίνημα, από το ερώτημα που είχε θέσει ο Ηρακλής για την οδό που έπρεπε να ακολουθήσει. Ο Ηρακλής είχε θέσει το ερώτημα για λογαριασμό της ανθρωπότητας και του μέλλοντός της. Πήρε την απάντηση να ακολουθήσει την οδό της αρετής, αν και ήταν στενή και δύσκολη.
Από το κουτί της Πανδώρας πόσες φορές δεν βγήκαν οι ελπίδες και δεν γιόρτασαν οι άνθρωποι την έλευση νέων εποχών, τη γέννηση των θεών, την εμφάνιση του Χριστού, την πρόοδο της επιστήμης, για να απογοητευθούν στο τέλος και να επανέλθουν στις αρχές. Και να αναζητήσουν νέους δρόμους, ελπίζοντας ότι θα συναντούσαν τις συθήκες μιας ευοίωνης πορείας με δείκτες την εμπιστοσύνη και το θάρροας.
Η παρουσία των δυσαρμονιών δημιουργούν τις απαισιόδοξες κρίσεις των αποτυχημένων εποχών εμπρός σ' ένα μέτρο, έμφυτο και απόλυτο της ανθρώπινης υπόστασης. Σαν μέτρο σύγκρισης των δράσεων και των επιτευγμάτων του ανθρώπου. Είχαν τεθεί σκοποί που δεν πραγματοποιήθηκαν; Θα απαντήσει ο άνθρωπος βέβαια, για τον οποίον πιστεύεται γενικά ότι είναι το ιδιο πράγμα με τον άλλο κόσμο τον θεώμενο και αισθανόμενο, γιατί αλλιώς πρέπει να δείξουμε ότι διαφέρει, σε τι διαφέρει και προπαντός ποιοί είναι οι νόμοι που διέπουν την υπόστασή του.
Πρώτα απ' όλα έχει μια αντικειμενική υπόσταση, αυτή που ισχύει για κάθε όν και που προηγήθηκε του υποκειμενικού του βιώματος, το υπόστρωμα που πηγάζει από την αρχική του καταγωγή, πάνω στο οποίο αναπτύχθηκε ο ψυχικός και πνευματικός κόσμος. Το ξεχωριστό και προνομιακό στην ανθρώπινη φύση, που σχηματίζουν τον τρίποδα της υπόστασης. Και μπορεί να λεχθεί ότι τον απαρτίζουν, πρώτα οι σκέψεις που δημιουργούνται όταν θεάται και ενεργεί στον εξωτερικό κόσμο. Και δεύτερον, όταν διαλογίζεται τον ίδιο τον εαυτό του και το τρίτο πεδίο που είναι οι αλληλοεπήρειες των δύο κόσμων.
Η τομή αυτή είναι που δημιουργεί τις μεγαλύτερες δυσχέρειες. Αυτή η διάκριση εσωτερικού και εξωτερικού κόσμου είναι παλιά και έχει γεννηθεί από μια προκατάληψη, που δεν είναι εύκολο να κατανικηθεί, γιατί θεμελιώθηκε σ' άλλες βάσεις που υποχρεώθηκαν να υποστηλώνουν και αυτή την προκατάληψη, ενώ μπορούσε να λείψει χωρίς να κλονισθούν τα θεμέλιά της. Το εξωτερικό πεδίο έχει εισχωρήσει στο άτομο, όπως εξωτερικεύεται και έχει διεισδύσει και το ανθρώπινο πεδίο στον έξω από τον άνθρωπο κόσμο.
Το εξωτερικό πεδίο είναι η γνώση του κόσμου, η βιολογική θέση του ανθρώπου που σχηματίζεται με την επήρεια αυτού του παράγοντα, που είναι ανεξάρτητη μεταβλητή και προς την οποία βρίσκεται σε διαρκή πόλεμο να την μεταβάλει, να την κατανικήσει. Αυτή έχει δημιουργήσει το υπόστρωμα του ανθρώπινου βίου και πάνω σ' αυτή έχει κτιστεί ο ψυχικός και ο πνευματικός βίος, που είναι μια άλλη βιολογική κατάσταση.
Η τελική υπόσταση είναι η δημιουργία της κοινωνίας. Η μεγαλύτερη πρόοδος στην οποία βασίζεται ο πολιτισμός. Η αρχική στάση μεταβάλλεται προς τα άτομα της ίδιας ομάδας, η σύνδεση προς τον εξωτερικό κόσμο και η δια του καλού προσέλκυση συνεργατών, που το τέρμα της είναι το κήρυγμα του Χριστού, αλλά και κάθε Μύστη της κάθε θρησκείας, το "Αγαπάτε αλλήλους".