Του Στέλιου Συρμόγλου
Η αφετηρία και το τέρμα της φιλοσοφικής ομιλίας που είναι ο άνθρωπος, άλλοτε σαν δοσμένη θέση παραλείπεται, ενώ άλλοτε εκλαμβάνεται σαν βάση και σαν αρχή που επιβεβαιώνει την ύπαρξη κάθε άλλου γεγονότος, που βρίσκεται μέσα και έξω απ' αυτόν.
Η ισχυρή προκατάληψη που εκπηγάζει από τη θέση του μη αισθητού κόσμου έχει οδηγήσει τον άνθρωπο να πιστέψει ότι όλος ο κόσμος είναι της ίδιας προέλευσης, γένημα της ψυχής του, όπως οι ιδέες του δικαίου, της ηθικής, της λοιπής ατομικής και κοινωνικής συμπεριφοράς, που δεν έχουν υλική υπόσταση.
Αγνοώντας έτσι με τη γενίκευση αυτή τον εξωτερικό κόσμο και το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης, περιορίζοντας ταυτόχρονα το ενδιαφέρον σ' ένα τομέα, σπουδαίο βέβαια και θεμελιώδη, της ανθρώπινης υπόσταση. Θυσιάζοντας και αποκλείοντας από τη συνείδησή του το μέρος εκείνο που φανερώνει την ύπαρξη του ίδιου και του λοιπού κόσμου. Υποστηρίχθηκε η άποψη αυτή για να προφυλαχθεί σε τελευταία ανάλυση και να μην απορριφθεί η ιδέα του Θεού, που θεωρήθηκε πάντα από την πλειονότητα των σκεπτόμενων σαν προυπόθεση που δεν επιδέχεται συζήτηση, για κάθε ύπαρξη και κάθε δράση.
Σαν παρένθεση των συλλογισμών τούτων, θα αναφέρω ότι η άποψη κατά καιρούς για κατάργηση της ιδιοκτησίας βρίσκεται στο κύκλο των μεγάλων μεταβολών που έγιναν στο πέρασμα των χιλιετηρίδων, όπως η αποκήρυξη του φόνου και η κατάργηση της δουλείας, που συμπίπτουν με τη δημιουργία των αντίστοιχων πολιτισμών. Σε παλαιότερη προσέγγισή μου επί του θέματος μίλησα για το επίκεντρο των πολιτισμών και ειπώθηκε ότι τούτο είναι η ιδέα του καλού. Ολα συγκλίνουν στη μείωση των συγκρούσεων, αλλά τα αίτια παρουσιάζονται με τη μορφή της Λερναίας Υδρας. Αποκόπτεται η μια κεφαλή και την ίδια στιγμή στη θέση της ξεπετιέται μια άλλη.
Η ατομική ιδιοκτησία είναι πολύ πιο ήπιο κακό μπροστά στο κακό που δημιουργεί η ίδια η φύση με την υπεροχή μιας ατομικότητας από την άλλη. Πως θα εξαλειφθεί αυτή η υπεροχή που δηλητηριάζει τις ανθρώπινες ψυχές μέχρι θανάτου και γίνεται ανυπόφορη στις ανταγωνιζόμενες ατομικότητες; Να, που δεν θα σταματήσει το καθεστώς των συγκρούσεων με την άρση των οικονομικών αιτίων και διαφορών, αν και δεν μπορούμε να αρνηθούμε την κοινωνική τους σημασία και επίδραση. Με τη διαφορά ότι πρέπει να θεωρούνται σαν αποτέλεσμα και όχι σαν αίτιο, όπως εκλαμβάνονται από τον Μάρξ.
Η πορεία του κόσμου κατά τον Μάρξ πραγματοποιείται σύμφωνα με τη λογική, ενώ καθ' ημάς επηρεάζεται από το θυμικόν κατά κύριο λόγο, χωρίς τον έλεγχο της συνείδησης, είτε είναι αυτή της καπιταλιστικής, είτε της εργατικής κοινωνίας. Τη λογική δεν την αποκρούει κανείς. Αποκρούεται αντίθετα η δράση του θυμικού, σαν παράλογη και αντιπνευματική. Η απόκρουση αυτή θα διαρκέσει επί χιλιετηρίδες, γιατί ο εχθρός βρίσκεται μέσα στον άνθρωπο, είναι κομμάτι του ίδου του ανθρώπου. και η απάρνηση του εαυτού μας είναι πολύ δύσκολη.
Το μίγμα που το αποτελούν το θυμικό και η λογική συνείδηση είναι ο χαμαιλέων της ανθρώπινης ζωής. Είναι αυτή η μαγική εικόνα που δημιουργεί τη σύγχυση. Και εκλαμβάνονται και προβάλλονται σαν επιδιώξεις της λογικής, περιεχόμενα του θυμικού και περιεχόμενα της λογικής σαν επιδιώξεις του θυμικού...
Η αφετηρία και το τέρμα της φιλοσοφικής ομιλίας που είναι ο άνθρωπος, άλλοτε σαν δοσμένη θέση παραλείπεται, ενώ άλλοτε εκλαμβάνεται σαν βάση και σαν αρχή που επιβεβαιώνει την ύπαρξη κάθε άλλου γεγονότος, που βρίσκεται μέσα και έξω απ' αυτόν.
Η ισχυρή προκατάληψη που εκπηγάζει από τη θέση του μη αισθητού κόσμου έχει οδηγήσει τον άνθρωπο να πιστέψει ότι όλος ο κόσμος είναι της ίδιας προέλευσης, γένημα της ψυχής του, όπως οι ιδέες του δικαίου, της ηθικής, της λοιπής ατομικής και κοινωνικής συμπεριφοράς, που δεν έχουν υλική υπόσταση.
Αγνοώντας έτσι με τη γενίκευση αυτή τον εξωτερικό κόσμο και το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης, περιορίζοντας ταυτόχρονα το ενδιαφέρον σ' ένα τομέα, σπουδαίο βέβαια και θεμελιώδη, της ανθρώπινης υπόσταση. Θυσιάζοντας και αποκλείοντας από τη συνείδησή του το μέρος εκείνο που φανερώνει την ύπαρξη του ίδιου και του λοιπού κόσμου. Υποστηρίχθηκε η άποψη αυτή για να προφυλαχθεί σε τελευταία ανάλυση και να μην απορριφθεί η ιδέα του Θεού, που θεωρήθηκε πάντα από την πλειονότητα των σκεπτόμενων σαν προυπόθεση που δεν επιδέχεται συζήτηση, για κάθε ύπαρξη και κάθε δράση.
Σαν παρένθεση των συλλογισμών τούτων, θα αναφέρω ότι η άποψη κατά καιρούς για κατάργηση της ιδιοκτησίας βρίσκεται στο κύκλο των μεγάλων μεταβολών που έγιναν στο πέρασμα των χιλιετηρίδων, όπως η αποκήρυξη του φόνου και η κατάργηση της δουλείας, που συμπίπτουν με τη δημιουργία των αντίστοιχων πολιτισμών. Σε παλαιότερη προσέγγισή μου επί του θέματος μίλησα για το επίκεντρο των πολιτισμών και ειπώθηκε ότι τούτο είναι η ιδέα του καλού. Ολα συγκλίνουν στη μείωση των συγκρούσεων, αλλά τα αίτια παρουσιάζονται με τη μορφή της Λερναίας Υδρας. Αποκόπτεται η μια κεφαλή και την ίδια στιγμή στη θέση της ξεπετιέται μια άλλη.
Η ατομική ιδιοκτησία είναι πολύ πιο ήπιο κακό μπροστά στο κακό που δημιουργεί η ίδια η φύση με την υπεροχή μιας ατομικότητας από την άλλη. Πως θα εξαλειφθεί αυτή η υπεροχή που δηλητηριάζει τις ανθρώπινες ψυχές μέχρι θανάτου και γίνεται ανυπόφορη στις ανταγωνιζόμενες ατομικότητες; Να, που δεν θα σταματήσει το καθεστώς των συγκρούσεων με την άρση των οικονομικών αιτίων και διαφορών, αν και δεν μπορούμε να αρνηθούμε την κοινωνική τους σημασία και επίδραση. Με τη διαφορά ότι πρέπει να θεωρούνται σαν αποτέλεσμα και όχι σαν αίτιο, όπως εκλαμβάνονται από τον Μάρξ.
Η πορεία του κόσμου κατά τον Μάρξ πραγματοποιείται σύμφωνα με τη λογική, ενώ καθ' ημάς επηρεάζεται από το θυμικόν κατά κύριο λόγο, χωρίς τον έλεγχο της συνείδησης, είτε είναι αυτή της καπιταλιστικής, είτε της εργατικής κοινωνίας. Τη λογική δεν την αποκρούει κανείς. Αποκρούεται αντίθετα η δράση του θυμικού, σαν παράλογη και αντιπνευματική. Η απόκρουση αυτή θα διαρκέσει επί χιλιετηρίδες, γιατί ο εχθρός βρίσκεται μέσα στον άνθρωπο, είναι κομμάτι του ίδου του ανθρώπου. και η απάρνηση του εαυτού μας είναι πολύ δύσκολη.
Το μίγμα που το αποτελούν το θυμικό και η λογική συνείδηση είναι ο χαμαιλέων της ανθρώπινης ζωής. Είναι αυτή η μαγική εικόνα που δημιουργεί τη σύγχυση. Και εκλαμβάνονται και προβάλλονται σαν επιδιώξεις της λογικής, περιεχόμενα του θυμικού και περιεχόμενα της λογικής σαν επιδιώξεις του θυμικού...