Του Στέλιου Συρμόγλου
Ο Χριστός όχι απλώς δεν έτρωγε κρέας, σύμφωνα με τις ευαγγελικές μαρτυρίες, αλλά και ουδέποτε είπε ότι η πίστη στο Θεό εκδηλώνεται με θυσίες ζώων, παρά μόνο με πράξεις αγάπης...
Ας συνειδητοποιήσουμε επιπρόσθετα ότι δεν χρειάζεται να προσευχόμαστε σε κανέναν αποκεφαλισμένο πολιτικό ανδριάντα, με δεδομένο το "βομβαρδισμό" που δεχόμαστε από παραπλανητικές πληροφορίες ενόψει των επερχόμενων εκλογικών αναμετρήσεων. Και βέβαια , ας συνειδητοποιήσουμε ότι η γνώση δεν χωράει στις χούφτες μας, γιατί σ' αυτές χωράνε μόνο οι απορίες. Κι ας αποφυλακίσουμε τη φωνή που είναι αμπαρωμένη μέσα μας, για να συναπαντήσει χωρίς κανένα φόβο τον παραλογισμό των καιρών και να αναμετρηθεί μαζί του. Για να μην καταλήξουμε στο σημείο, όπου με τη δαιμονική ηδονή μας να υπομένουμε απαθείς και ανίδεοι, ενδεείς και δειλοί, περιχαρακωμένοι στον μικρόκοσμό μας νέες πραγματικότητες, να μιλάμε με τη σκιά μας...
Πάσχα ορθόδοξο. Και το χριστιανικό μήνυμα είναι ο καθρέπτης του αιώνιου στο χρόνο. Οσο εμβαθύνει κανείς στον κόσμο του, τόσο το διαπιστώνει, αρκεί να είναι καλοπροαίρετος, πως δεν είναι εκ του κόσμου τούτου. Η ορθόδοξη έξφραση του (ας δηλωθεί ευθύς εξ' αρχής πως δεν υπάρχει καμία διάθεση υποτίμησης ή πολεμικής των άλλων χριστιανικών ομολογιών ή και των άλλων θρησκευτικών δογμάτων) ιστορικά "τελειώθηκε" με την ευτυχή, εκλεκτική και εμπνευσμένη συνάντηση δύο παραγόντων: Του ευαγγελικού πνεύματος και της αρχαίας ελληνικής φιλοφοφίας.
Κύριος μοχλός βέβαια της Ορθοδοξίας είναι το ευαγγελικό πνεύμα και μήνυμα, ό,τι αποκαλούμε θεία Αποκάλυψημ η οποία μηνύθηκε στους ανθρώπους με τη θεία Ενσάρκωση. Ο σαρκωμένος λόγος του Θεού, ο "χαρακτήρ της υποστάσεως αυτού", κατά τον Απόστολο Παύλ, διασαρκώνει τον αιώνιο Θεό στο κοσμικό είναι, διαχέοντας μυστικά το θέλημα του πατρός με τη διδαχή του και με την πράξη του. Εμβαθύνοντας στα λόγια του Λόγου, πιστοποιούμε πως βασίζονται στην αγάπη, την οποία διεκφράζουν ως άρρητη Κένωση, ως Προσφορά, ως Θυσία, ως Μαρτύριο, ως Ανάσταση, ως Κατάργηση, δηλαδή του θανάτου και ως Ελευση της αιώνιας ζωής.
Κατανοούμε ήδη γιατί ο λόγος της Κενώσεως δεν είναι φιλοσοφικό ή ηθικολογικό φληνάφημα, αλλά άσπιλο Νεύμα το οποίο απεκδύεται ζωηφόρα την Κένωση ως Πλήρωμα, ως "Χάρις αντί Χάρητος". Γνωρίζουμε από το ευαγγελικό μήνυμα πως αυτή η "αναστοιχείωσις" του ανθρώπου γίνεται με την ένσαρκη αγάπη, ζωτικό σημείο της οποίας είναι ο σαρκωμένος Λόγος. Το Πνεύμα εκφράζεται ένσαρκο, χωροχρονικά δηλαδή συτό σημαίνει πως το Αχώρητο χορηγείται όχι στις συνθέτουσες του ορθού λόγου, αλλά στο απόλυτο έγκατο του ανθρώπινου Είναι, το οποίο πλάστηκε "κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν" του Θεού.
Συνοψίζοντας, μπορούμε να πούμε πως , σύμφωνα με το ευαγγελικό πνεύμα, πλήρωμα του ανθρώπου είναι ο Θεάνθρωπος, ιδεατό του δηλαδή αρχέτυπο στην αιωνιότητα. Αυτοί οι πολύτιμοι θησαυροί του ευαγγελικού πνεύματος βρήκαν την ιδανική τους έκφραση στη διδασκαλία των Ελλήνων Πατέρων της ορθοδοξίας, οι οποίοι γνώριζαν κατά βάθος την ελληνική φιλοσοφία. Χρειαζόνταν λοιπόν οπωσδήποτε το ευαγγελικό μήνυμα την ελληνική φιλοσοφία, για να εκφρασθεί ιστορικά.
Η οικουμενικότητα της Ορθοδοξίας οφείλεται αφ' ενός μεν στην Αποκάλυψη, αφ' ετέρου δε στο διαχρονικό της δεσμό με τον ελληνικό λόγο. Δεν υπήρξε καμία ελληνοποίηση του χριστιανικού μηνύματος, ούτε οποιοσδήποτε εκχριστιανισμός της φιλοσοφίας, όπως τόνισαν ορισμένοι επιφανείς κατά τα άλλα ερμηνευτές. Η Ορθοδοξία, ως έκφραση της μακάριας συνάντησης του λόγου με το Λόγο, κοσμείται με οικουμενικών διαστάσεων φως.Ηθος και διάνοια πλέκουν στον κόσμο της την Ωραιότητα ως απείκασμα Κάλλους. Κ
8αι αυτό σημαίνει πως οικουμενικό δεν είναι το από άλλους δεκτό και αποδεκτό, αλλά το ισχύον ως Πνεύμα και ως Ζωή.
Ο κόσμος ίσως να μην προσέλαβε ποτέ ολοκληρωτικά το χριστιανικό μυστήριο "αεί μένει μυστήριον", γιατί το φθαρτό της ανθρώπινης φύσης έχει πάντα τη δωρημένη ελευθερία του, έστω κι αν στρέφει κατά των πρωταρχών. Κατανοούμε έτσι γιατί ο Χριστιανισμός είναι οικουμενικός. Εκφράζει το απόλυτο άνοιγμα του τριαδικού Θεού προς τον κόσμο. Και αυτό σημαίνει πως διαχέει το απόλυτο έλεος. Η Ορθοδοξία ωστόσο και η παράδοση της καταρδεύεται από την αναγεννητική πνοή του Παράκλητου.
Θα ήταν παράδοξο, επίσης, να εγκλείσουμε την Ορθοδοξία μόνο και μόνο στο Βυζάντιο. Το πνεύμα της είναι αιώνιο και ικανό να εκφράζεται και σε άλλους λαούς με διαφορετική νοοτροπία, είναι πνεύμα οικουμενικό. Μπορούμε να διαπιστώσουμε αυτή την αλήθεια αν αντρέξουμε στη ρωσική θρησκευτική φιλοσοφία και στους μεγάλους εκφραστές της. θα δούμε πως η μυστικήδυναμική του ορθόδοξου μηνύματος είναι και αδαπάνητη και ανεξάντλητη. Προσφέρει πάντα νέες εκτιμήσεις υπό το αρχέγονο φως. Φιλοξενεί εύσπλαχνα τις κοσμικές εκζητήσεις του ανθρώπινου λόγου, γονιμοποιεί αέναα τις μυστικές ενοράσεις και την αισθητική ευαισθησία των ανθρώπων.
Η αγάπη εξάλλου δεν είναι μόνο αξεπέραστη ως ουσία του Θεού. Οι παρθενικές της διαθλάσεις, οι αρετές, την εγκεντρίζουν αναδημιουργικά σ' όλα τα πεδία της ανθρώπινης δραστηριότητας, για να αγγέλλουν την ειρήνη, την κατανόηση, το έλεος. Και όμως...Ο κόσμος ταρασσόταν και ταράσσεται από τον τιτανικό σπαραγμό του πάθους,ενώ ομάδες και λαοί κατατρύχονται και αλληλοσπαράσσονται. Ποιαείναι η θέση της Ορθοδοξίας στο αλγεινό θέαμα της κσομικής επιφάνειας; Είναι μήπως ιδεαλιστική κατασκευή ονειροπόλων και ριψάσπιδων; Σε αυτά τα ερωτήματα η θαυματουργός ρομφαία της αγάπης μπορεί να απαντήσει αυθεντικά.
Η κοσμική ιστορία είναι αλίμονο αντεστραμμένο κάτοπτρο της θεοφάνειας, ένα κάτοπτρο με ρήγματα πάθους και στεναγμών. Ηδη όμως αυτά τα ρήγματα, τα οποία κατευθύνουν στην Πτώση μιλούν με τη σιωπή του θανάτου ή με τους αμφίβολους θριάμβους των "νικών" τους, μαρτυρούν τον άλλο κόσμο της φθοράς και του δημιουργημένου στο χωροχρόνο εωσφορικού πνεύματος. Το κακό δεν έχει καμία μεταφυσική κάλυψη. Οσοδήποτε πεισματικό και προκλητικό ως αδικία, ως εγωισμός, ως απληστία, μαρτυρεί έμμεσα την άλλη πηγή, την πηγή των οικτιρμών και της αγάπης, το οικουμενικό έλεος.
Οι προκλήσεις της άρνηησς, ο πειρασμός της εκκοσμίκευσης και οι ποικίλες αντιδράσεις της ζωής, έχουν οπωσδήποτε το λόγο τους. Σε αυτή την αναμέτρηση το φως της Ορθοδοξίας επιμένει να καλεί την ανθρώπινη συνείδηση. Η διαφάνειά του είναι άμετρη, το πνεύμα του αιώνιο...