Του Στέλιου Συρμόγλου
Στο βάθος του προβλήματος που απασχολεί τους φιλοσόφους, φαίνεται ότι ή δεν έχουν προσδιοριστεί με πληρότητα οι έννοιες του καλού και του κακού ή ότι οι ανθρώπινες συνειδήσεις με την παραλλακτικότητα που τις χαρακτηρίζουν, κυμαίνονται και οι κυμάνσεις αυτές δίνουν γένεση σε δυσαρμονίες και σε αγώνες που μπερδεύεται ο άνθρωπος.
Μιλώντας για παραλλακτικότητα των ανθρώπινων συνειδήσεων, εννοούμε τις άπειρες μεταβλητές που δεν είναι ποτέ ομόρροπες, που δημιουργούν ένα παράδοξο σύστημα, ανεξέλεκτο και αχειραγώγητο, γιατί υπερβαίνει σε ένταση τη βούληση οιασδήποτε ατομικότητας. Οι δυσαρμονίες είναι προλογικές ή μεταλογικές. Είναι παρέκκλιση προς ό,τι είχε συμφωνηθεί ή νέες εμφανίσεις ή ανεπιθύμητο αποτέλεσμα μιας ασυναίσθητης πορείας.
Πως θα μπορέσει να καθοριστεί και με ποια κριτήρια μια άλλη πορεία που τελικά θα ικανοποιήσει; Αυτό είναι το νέο πρόβλημα. Εχει γίνει αποδεκτό και συνείδηση για τη μεταβολή που έγινε στο πλαίσιο και στις μεταβολές που πρέπει να γίνουν σε ό,τι περιέχεται και γεμίζει το πλαίσιο. Η εναρμόνιση θα φέρει την καινούργια εποχή!..
Οι αρχές που οδηγούν στον καινούργιο προορισμό ανήκουν στους συνδέσμους που φέρουν σε επαφή τον κόσμο τον εξωτερικό με τον κόσμο τον εσωτερικό του ανθρώπου. Μας ενδιαφέρει όχι αν θα ζήσουμε όπως το ζώο, αλλά πως θα ζήσουμε, που δεν φτάνει ο αυτοματισμός και αρχίζει ο πρακτικός λόγος, που εμπνέεται από τον θεωρητικό. Και ο θεωρητικός από τον κοσμικό. Το ξεκίνημα θα γίνει από την πίστη που έχουμε στις αρχές. Αναζητούμε τη σύνθεση, τη νέα δημιουργία με τις παλιές και τις πολλές βάσεις, που δεν μπορούν να απομονωθούν και να καταργηθούν.
Ετσι, διδάσκει η κοσμική λογική, το σεβασμό των δημιουργιών. Η εμπιστοσύνη, που είναι απαραίτητη κλονίζεται κάθε φορά, που αναλογίζονται οι άνθρωποι την πορεία τους. Απορρίπτοντας τη θέση της μοίρας είναι υποχρεωμένος ο άνθρωπος να αποφασίσει ο ίδιος για την κατεύθυνση που θα πάρει, αλλά αυτό επαναλαμβάνεται. Μήπως οι προφήτες του δεν του έδειξαν τόσες φορές το δρόμο και δεν τον ακολούθησε; Σταμάτησαν τώρα οι προφητείες, στέρεψε πλέον η πηγή; 'Η οι διαφωνίες όσο προχωρεί η κοινωνία ή η διανόηση αυξάνουν και οξύνονται περισσότερο;
Επαναλαμβάνεται η ανάγκη για αναθεώρηση των αξιών των ατομικών, των κοινωνικών. Που μπορεί να φθάσει η αναθεώρηση και ποιο θα είναι το περιεχόμενο; Μπορούμε να παρουσιάσουμε τρείς χωριστές καταστάσεις. Τις απόλυτες καταστάσεις του καλού και του κακού και την ενδιάμεση στην οποία υπερέχει άλλοτε το καλό και άλλοτε το κακό. Η τελευταία είναι η κατάσταση που επικρατεί. Στην απέραντη εξέλιξη και οι δύο έννοιες έχουν αλλάξει σημαντικά και έχουν μεταμορφωθεί. Η έννοια του καλού στη θρησκευτική αντίληψη κλονίστηκε και κλονίζεται ακόμα. Το κριτήριο των δύο ηθικών ιδεωδών έχει γίνει η έννοια της δυνάμεως.
Η έννοια της δυνάμεως έχει κι αυτή αλλάξει. Η ιστορία ιδιαίτερα των τελευταίων 100 και πλέον ετών δείχνει πόσο έντονη είναι η έλλειψη ιδεωδών. Οι αρχές που θα μπορούσαν να φωτίσουν το δρόμο εξαφανίστηκαν και η πορεία αφέθηκε στη τύχη της. Δεν καλλιεργήθηκαν τα ιδεώδη με συνέπεια και αφοσίωση, αλλά αφέθηκε η δύναμη και η πίεση να αποφασίσει. οσο κι αν αναζητείται η αναθεώρηση των πνευματικών αξιών, δεν φαίνεται ότι η αιτία των παρεκκλίσεων είναι η έλλειψή τους, αλλά η έλλειψη πίστης στην αλήθεια. Και το κύρος αυτών των ιδεών, που ακολουθεί ο άνθρωπος.
Η μεγαλύτερη πλάνη είναι ότι τα ιδέωδη που συνταράσσουν την ψυχή του ανθρώπου και της κοινωνίας συγχέονται με την οικονομία και τη γνώση...
Στο βάθος του προβλήματος που απασχολεί τους φιλοσόφους, φαίνεται ότι ή δεν έχουν προσδιοριστεί με πληρότητα οι έννοιες του καλού και του κακού ή ότι οι ανθρώπινες συνειδήσεις με την παραλλακτικότητα που τις χαρακτηρίζουν, κυμαίνονται και οι κυμάνσεις αυτές δίνουν γένεση σε δυσαρμονίες και σε αγώνες που μπερδεύεται ο άνθρωπος.
Μιλώντας για παραλλακτικότητα των ανθρώπινων συνειδήσεων, εννοούμε τις άπειρες μεταβλητές που δεν είναι ποτέ ομόρροπες, που δημιουργούν ένα παράδοξο σύστημα, ανεξέλεκτο και αχειραγώγητο, γιατί υπερβαίνει σε ένταση τη βούληση οιασδήποτε ατομικότητας. Οι δυσαρμονίες είναι προλογικές ή μεταλογικές. Είναι παρέκκλιση προς ό,τι είχε συμφωνηθεί ή νέες εμφανίσεις ή ανεπιθύμητο αποτέλεσμα μιας ασυναίσθητης πορείας.
Πως θα μπορέσει να καθοριστεί και με ποια κριτήρια μια άλλη πορεία που τελικά θα ικανοποιήσει; Αυτό είναι το νέο πρόβλημα. Εχει γίνει αποδεκτό και συνείδηση για τη μεταβολή που έγινε στο πλαίσιο και στις μεταβολές που πρέπει να γίνουν σε ό,τι περιέχεται και γεμίζει το πλαίσιο. Η εναρμόνιση θα φέρει την καινούργια εποχή!..
Οι αρχές που οδηγούν στον καινούργιο προορισμό ανήκουν στους συνδέσμους που φέρουν σε επαφή τον κόσμο τον εξωτερικό με τον κόσμο τον εσωτερικό του ανθρώπου. Μας ενδιαφέρει όχι αν θα ζήσουμε όπως το ζώο, αλλά πως θα ζήσουμε, που δεν φτάνει ο αυτοματισμός και αρχίζει ο πρακτικός λόγος, που εμπνέεται από τον θεωρητικό. Και ο θεωρητικός από τον κοσμικό. Το ξεκίνημα θα γίνει από την πίστη που έχουμε στις αρχές. Αναζητούμε τη σύνθεση, τη νέα δημιουργία με τις παλιές και τις πολλές βάσεις, που δεν μπορούν να απομονωθούν και να καταργηθούν.
Ετσι, διδάσκει η κοσμική λογική, το σεβασμό των δημιουργιών. Η εμπιστοσύνη, που είναι απαραίτητη κλονίζεται κάθε φορά, που αναλογίζονται οι άνθρωποι την πορεία τους. Απορρίπτοντας τη θέση της μοίρας είναι υποχρεωμένος ο άνθρωπος να αποφασίσει ο ίδιος για την κατεύθυνση που θα πάρει, αλλά αυτό επαναλαμβάνεται. Μήπως οι προφήτες του δεν του έδειξαν τόσες φορές το δρόμο και δεν τον ακολούθησε; Σταμάτησαν τώρα οι προφητείες, στέρεψε πλέον η πηγή; 'Η οι διαφωνίες όσο προχωρεί η κοινωνία ή η διανόηση αυξάνουν και οξύνονται περισσότερο;
Επαναλαμβάνεται η ανάγκη για αναθεώρηση των αξιών των ατομικών, των κοινωνικών. Που μπορεί να φθάσει η αναθεώρηση και ποιο θα είναι το περιεχόμενο; Μπορούμε να παρουσιάσουμε τρείς χωριστές καταστάσεις. Τις απόλυτες καταστάσεις του καλού και του κακού και την ενδιάμεση στην οποία υπερέχει άλλοτε το καλό και άλλοτε το κακό. Η τελευταία είναι η κατάσταση που επικρατεί. Στην απέραντη εξέλιξη και οι δύο έννοιες έχουν αλλάξει σημαντικά και έχουν μεταμορφωθεί. Η έννοια του καλού στη θρησκευτική αντίληψη κλονίστηκε και κλονίζεται ακόμα. Το κριτήριο των δύο ηθικών ιδεωδών έχει γίνει η έννοια της δυνάμεως.
Η έννοια της δυνάμεως έχει κι αυτή αλλάξει. Η ιστορία ιδιαίτερα των τελευταίων 100 και πλέον ετών δείχνει πόσο έντονη είναι η έλλειψη ιδεωδών. Οι αρχές που θα μπορούσαν να φωτίσουν το δρόμο εξαφανίστηκαν και η πορεία αφέθηκε στη τύχη της. Δεν καλλιεργήθηκαν τα ιδεώδη με συνέπεια και αφοσίωση, αλλά αφέθηκε η δύναμη και η πίεση να αποφασίσει. οσο κι αν αναζητείται η αναθεώρηση των πνευματικών αξιών, δεν φαίνεται ότι η αιτία των παρεκκλίσεων είναι η έλλειψή τους, αλλά η έλλειψη πίστης στην αλήθεια. Και το κύρος αυτών των ιδεών, που ακολουθεί ο άνθρωπος.
Η μεγαλύτερη πλάνη είναι ότι τα ιδέωδη που συνταράσσουν την ψυχή του ανθρώπου και της κοινωνίας συγχέονται με την οικονομία και τη γνώση...