Του Στέλιου Συρμόγλου
Μπορεί οι πολλοί Ελληνες να μην τραγουδάμε πια ξέγνοιαστα και να μας "μπουκώνουν" τα στόματα με ματωμένα μπαμπάκια και γάζες, μετρώντας τα τραύματα στην αξιοπρέπειά και την τιμή μας.
Τραγουδάμε και σήμερα ωστόσο. Το διονυσιακό στοιχείο, άλλωστε, διατρέχει την ελληνική ψυχοσύνθεση, αλλά σε άλλη συχνότητα. Οι φθόγγοι μας τώρα ηχούνε παράτονα, βγαλμένοι από λαρύγγια σακατεμένα και από πνευμόνια χτικιασμένα από τις κραυγές της προσωπικής μας αγωνίας.
Και είμαστε οι ίδιοι Ελληνες που δεν ρωτάμε πια το πως και το γαιτί. Σιδεροφράξαμε τις καρδιές μας και λησμονήσαμε την εφηβική μας πίστη. Τότε που "καμαρώναμε" το ηλιοβασίλεμα και τις φεγγαρόλουστες καλοκαιρινές νύχτες, καθώς υποβλητικά φωτιζόταν το αρχαίο μεγαλείο το αποτυπωμένο στα αρχαία ευρήματα. Και αισθανόμασταν την μοίρα μας σε ωμοπλάτες να φοράει το πρόσωπο χιλιάδων ετών. Και τον έρωτα για τη ζωή, έρωτα ψυχοτρόφο, το αίμα μας να ανάβει και να φυτεύει βασιλικό σγουρόφυλλο στα στόματά μας...
Σήμερα δέκα εκατομμύρια Ρωμιοί χορτάσανε απογοήτευση, ακόμα και θάνατο. Μοιράστηκαν τα κόκκαλα των νεκρών τους και βγήκαν με τους "φονιάδες" της αξιοπρέπειάς τους περίπατο. Τόσους αιώνες εις μάτην ακούνε τις πατημασιές των μεγάλων στιγμών της ιστορίας στην ψυχή τους. Σήμερα ακουμπισμένοι στην ηλικιακή τους νοσταλγία "βαριούνται" να ψάχνουν για τα αίτια. Σκλήρυνε η καρδιά τους, χάνοντας το πάθος και την ελπίδα. Και πολλοί μα πάρα πολλοί, όχι δυστυχώς στα γεράματά τους, αλλά στην ακμή της ηλικίας τους, ανίκανοι εκ των συνθηκών για δράση, φοβισμένοι και ανασφαλείς, αρκούνται στην νοσταλγία και ανησυχούν για το μέλλον των παιδιών τους.
Το αίσθημα ωστόσο του έρωτα για τη ζωή δεν "μαντρώνεται" από πολιτικές πρακτικές και αυταρχικού χαρακτήρα πράξεις. Ούτε μαραίνεται από του χάρου τις χαλυφιές, που ταυτίζεται με την ανάλλαγη πολιτική στη γη του Σωκράτη, του Θεμιστοκλή, του Περικλή, του Αλκιβιάδη. Στη γη όπου έσερνε χορό βρεφοκρατούσα η Παναγιά και από κοντά της ο λαός, ο Μακρυγιάννης, ο Κολοκοτρώνης, ο Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Κωνσταντίνος ο Μονομάχος και ο Λέων ο Σοφός.
Το αίσθημα του έρωτα για τη ζωή είναι η "ποίηση" της αλήθειας που αρνείται να τρυγήσει το σάπιο καρπό. Και δημιουργεί το υπόστρωμα της ιδανικής ανταρσίας του έρωτα για τη ζωή. Και έχει παλμό και γλωσσική λύσσα και αρμονία θανατικών τυμπάνων και σμιλεμένες φωνές υπόκωφης αντίστασης ενάντια στις επίπεδες πολιτικές "μαγείες" και στις ξοδεμένες εξουσιαστικές παθολατρίες.
Το αίσθημα του έρωτα για τη ζωή είναι ανυπότακτο. Είναι ταυτόχρονα τυπικό υπόδειγμα της κοινωνικής ανυποταξίας. Ασυμβίβαστο με το μίγμα της παθητικής προσαρμογής και της ασκητικής αναμονής ενός καλύτερου αύριο. Αυτό το "μίγμα" ταιριάζει σε αφελείς όλων των τόπων και των εποχών με σύμπλεγμα εθνικής μειονεξίας, των οποίων η στάση στην "άλωση" της ζωής τους έχει τη δική της υπαρξιακή νομοτέλεια, την περιχρακωμένη στο "γενηθήτω φως και εγένετο σκότος" των περιπλανώμενων μελωδών της απελπισίας.
Το αίσθημα του έρωτα για τη ζωή έχει να κάνει με την πρωταρχική βάση του Ελληνα. Με τη συνειδησιακή του ολοκλήρωση, για το άλμα προς μια πραγματικότητα υπερσυνειδησιακή. Για να δικαιωθεί η Ελλάδα δια του μείζονος Ελληνισμού και να δικαιωθεί ο μείζων Ελληνισμός δια της Ελλάδος.
Το αίσθημα του έρωτα για τη ζωή έχει να κάνει με την απολλώνια ιδιοσυγκρασία του Ελληνα, με την ανάκαμψη της μεσογειακής του φύσης, με την ενίοτε βάρβαρη χωρική του ρώμη. Με την αντίσταση στην κατεστημένη λογική των πραγμάτων που εντάσσεται και στο γενικότερο ιστορικό κλίμα της μεσογειακής παράδοσης, σαν απότοκος από βαθύτερες καταβολές και αρχέτυπα, προς πνευματικές ενότητες και ολοκληρώσεις.
Το αίσθημα του έρωτα για τη ζωή του Ελληνα, ναι του Ελληνα της δοκιμασμένης κοινωνικής συνείδησης, υπαγορεύεται από το μεσογειακό αισθησιασμό, που πέρασε μέσα από την "Αιολική φύση" του, για να προσυλητισθεί στον ελληνικό θρησκευτικό ερωτισμό. Και να προσεγγίσει με επιγραμματικότητα ιδεολογικής αποκρυστάλλωσης την οργισμένη λαική διαμαρτυρία.
Ο καθένας μας αποτελεί ένα άτομο αυτόνομο, όχι ισοπεδωμένο. Εχουμε γνήσια, από γεννησημιού μας την προσωπικότητα που ασύνειδα μεν, αλλά απεγνωσμένα αντιπαλεύει να σωθεί από τη μαζοποίηση και την πολτοποίηση. Είναι κάτι σπάνιο, σε μια εποχή που όλα εξισώνονται προς τα κάτω, που επιστρατεύονται όλα τα μέσα για να αποχρωματιστεί το αίσθημα του έρωτα για τη ζωή και την ελευθερία.
Ιδανικά αμέτοχοι και ανέκφραστοι σ΄αυτή την αλήθεια, στην αρχέγονη θέλησή μας για οντότητα και αυθυπαρξία, δεν δικαιούμαστε να είμαστε. Και πρώτιστα η νεολαία, που πρέπει να αισθάνεται περισσότερο φορτωμένη με το ιστορικό παρελθόν, αλλά κυρίως με τη μοίρα του άμεσου μέλλοντος!..
Το αίσθημα του έρωτα για τη ζωή έχει να κάνει με όλα τα παραπάνω αναμφίβολα. Εχει να κάνει όμως και με τις στιγμές, που μας κυριεύει μια ευφρόσυνη διάθεση, για λόγους πολλές φορές ανομολόγητους, ώστε "τραγουδώντας και χορεύοντας στη βροχή" να δικαιώνουμε την ύπαρξή μας. Και να ανακτούμε τις δυνάμεις μας, να διερευνούμε το ψυχικό μας εύρος και να εκτιμούμε το εύρος του αισθήματος του έρωτα για τη ζωή, όποια μορφή κι αν προσλαμβάνει, εκείνη τη δεδομένη στιγμή, ακόμα κι αν πρόκειται για την υποψία της στιγμής!..
Μπορεί οι πολλοί Ελληνες να μην τραγουδάμε πια ξέγνοιαστα και να μας "μπουκώνουν" τα στόματα με ματωμένα μπαμπάκια και γάζες, μετρώντας τα τραύματα στην αξιοπρέπειά και την τιμή μας.
Τραγουδάμε και σήμερα ωστόσο. Το διονυσιακό στοιχείο, άλλωστε, διατρέχει την ελληνική ψυχοσύνθεση, αλλά σε άλλη συχνότητα. Οι φθόγγοι μας τώρα ηχούνε παράτονα, βγαλμένοι από λαρύγγια σακατεμένα και από πνευμόνια χτικιασμένα από τις κραυγές της προσωπικής μας αγωνίας.
Και είμαστε οι ίδιοι Ελληνες που δεν ρωτάμε πια το πως και το γαιτί. Σιδεροφράξαμε τις καρδιές μας και λησμονήσαμε την εφηβική μας πίστη. Τότε που "καμαρώναμε" το ηλιοβασίλεμα και τις φεγγαρόλουστες καλοκαιρινές νύχτες, καθώς υποβλητικά φωτιζόταν το αρχαίο μεγαλείο το αποτυπωμένο στα αρχαία ευρήματα. Και αισθανόμασταν την μοίρα μας σε ωμοπλάτες να φοράει το πρόσωπο χιλιάδων ετών. Και τον έρωτα για τη ζωή, έρωτα ψυχοτρόφο, το αίμα μας να ανάβει και να φυτεύει βασιλικό σγουρόφυλλο στα στόματά μας...
Σήμερα δέκα εκατομμύρια Ρωμιοί χορτάσανε απογοήτευση, ακόμα και θάνατο. Μοιράστηκαν τα κόκκαλα των νεκρών τους και βγήκαν με τους "φονιάδες" της αξιοπρέπειάς τους περίπατο. Τόσους αιώνες εις μάτην ακούνε τις πατημασιές των μεγάλων στιγμών της ιστορίας στην ψυχή τους. Σήμερα ακουμπισμένοι στην ηλικιακή τους νοσταλγία "βαριούνται" να ψάχνουν για τα αίτια. Σκλήρυνε η καρδιά τους, χάνοντας το πάθος και την ελπίδα. Και πολλοί μα πάρα πολλοί, όχι δυστυχώς στα γεράματά τους, αλλά στην ακμή της ηλικίας τους, ανίκανοι εκ των συνθηκών για δράση, φοβισμένοι και ανασφαλείς, αρκούνται στην νοσταλγία και ανησυχούν για το μέλλον των παιδιών τους.
Το αίσθημα ωστόσο του έρωτα για τη ζωή δεν "μαντρώνεται" από πολιτικές πρακτικές και αυταρχικού χαρακτήρα πράξεις. Ούτε μαραίνεται από του χάρου τις χαλυφιές, που ταυτίζεται με την ανάλλαγη πολιτική στη γη του Σωκράτη, του Θεμιστοκλή, του Περικλή, του Αλκιβιάδη. Στη γη όπου έσερνε χορό βρεφοκρατούσα η Παναγιά και από κοντά της ο λαός, ο Μακρυγιάννης, ο Κολοκοτρώνης, ο Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Κωνσταντίνος ο Μονομάχος και ο Λέων ο Σοφός.
Το αίσθημα του έρωτα για τη ζωή είναι η "ποίηση" της αλήθειας που αρνείται να τρυγήσει το σάπιο καρπό. Και δημιουργεί το υπόστρωμα της ιδανικής ανταρσίας του έρωτα για τη ζωή. Και έχει παλμό και γλωσσική λύσσα και αρμονία θανατικών τυμπάνων και σμιλεμένες φωνές υπόκωφης αντίστασης ενάντια στις επίπεδες πολιτικές "μαγείες" και στις ξοδεμένες εξουσιαστικές παθολατρίες.
Το αίσθημα του έρωτα για τη ζωή είναι ανυπότακτο. Είναι ταυτόχρονα τυπικό υπόδειγμα της κοινωνικής ανυποταξίας. Ασυμβίβαστο με το μίγμα της παθητικής προσαρμογής και της ασκητικής αναμονής ενός καλύτερου αύριο. Αυτό το "μίγμα" ταιριάζει σε αφελείς όλων των τόπων και των εποχών με σύμπλεγμα εθνικής μειονεξίας, των οποίων η στάση στην "άλωση" της ζωής τους έχει τη δική της υπαρξιακή νομοτέλεια, την περιχρακωμένη στο "γενηθήτω φως και εγένετο σκότος" των περιπλανώμενων μελωδών της απελπισίας.
Το αίσθημα του έρωτα για τη ζωή έχει να κάνει με την πρωταρχική βάση του Ελληνα. Με τη συνειδησιακή του ολοκλήρωση, για το άλμα προς μια πραγματικότητα υπερσυνειδησιακή. Για να δικαιωθεί η Ελλάδα δια του μείζονος Ελληνισμού και να δικαιωθεί ο μείζων Ελληνισμός δια της Ελλάδος.
Το αίσθημα του έρωτα για τη ζωή έχει να κάνει με την απολλώνια ιδιοσυγκρασία του Ελληνα, με την ανάκαμψη της μεσογειακής του φύσης, με την ενίοτε βάρβαρη χωρική του ρώμη. Με την αντίσταση στην κατεστημένη λογική των πραγμάτων που εντάσσεται και στο γενικότερο ιστορικό κλίμα της μεσογειακής παράδοσης, σαν απότοκος από βαθύτερες καταβολές και αρχέτυπα, προς πνευματικές ενότητες και ολοκληρώσεις.
Το αίσθημα του έρωτα για τη ζωή του Ελληνα, ναι του Ελληνα της δοκιμασμένης κοινωνικής συνείδησης, υπαγορεύεται από το μεσογειακό αισθησιασμό, που πέρασε μέσα από την "Αιολική φύση" του, για να προσυλητισθεί στον ελληνικό θρησκευτικό ερωτισμό. Και να προσεγγίσει με επιγραμματικότητα ιδεολογικής αποκρυστάλλωσης την οργισμένη λαική διαμαρτυρία.
Ο καθένας μας αποτελεί ένα άτομο αυτόνομο, όχι ισοπεδωμένο. Εχουμε γνήσια, από γεννησημιού μας την προσωπικότητα που ασύνειδα μεν, αλλά απεγνωσμένα αντιπαλεύει να σωθεί από τη μαζοποίηση και την πολτοποίηση. Είναι κάτι σπάνιο, σε μια εποχή που όλα εξισώνονται προς τα κάτω, που επιστρατεύονται όλα τα μέσα για να αποχρωματιστεί το αίσθημα του έρωτα για τη ζωή και την ελευθερία.
Ιδανικά αμέτοχοι και ανέκφραστοι σ΄αυτή την αλήθεια, στην αρχέγονη θέλησή μας για οντότητα και αυθυπαρξία, δεν δικαιούμαστε να είμαστε. Και πρώτιστα η νεολαία, που πρέπει να αισθάνεται περισσότερο φορτωμένη με το ιστορικό παρελθόν, αλλά κυρίως με τη μοίρα του άμεσου μέλλοντος!..
Το αίσθημα του έρωτα για τη ζωή έχει να κάνει με όλα τα παραπάνω αναμφίβολα. Εχει να κάνει όμως και με τις στιγμές, που μας κυριεύει μια ευφρόσυνη διάθεση, για λόγους πολλές φορές ανομολόγητους, ώστε "τραγουδώντας και χορεύοντας στη βροχή" να δικαιώνουμε την ύπαρξή μας. Και να ανακτούμε τις δυνάμεις μας, να διερευνούμε το ψυχικό μας εύρος και να εκτιμούμε το εύρος του αισθήματος του έρωτα για τη ζωή, όποια μορφή κι αν προσλαμβάνει, εκείνη τη δεδομένη στιγμή, ακόμα κι αν πρόκειται για την υποψία της στιγμής!..