Ο καθείς με την τρέλα του... Και με τον γράφοντα να ασχολείται με το θέμα της διαλεκτικοποίησης της επιστήμης, ενόψει μάλιστα ανασχηματισμού της...πολιτικής βλακείας, του τριημέρου αργίας με τους "λουόμενους" να κατακλύζουν τις παραλίες και με τη φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών να κλείνει λόγω συσσώρευσης σκουπιδιών και γενικώς οι πανεπιστημιακές σχολές να υπολειτουργούν με ελλείψεις εκπαιδευτικών υποδομών, εξαιτίας βέβαια της διόγκωσης των...πολιτικών σκουπιδιών...
Δικαίως λοιπον θα σκεφτεί κάποιος ότι η...τρέλα δεν πάει στα βουνά ούτε και στις παραλίες, αλλά "περιφέρεται" και στο διαδίκτυο σε μέρες θέρους, καθιστώντας τον γράφοντα ρομαντικό διαδρομιστή της ουτοπίας...Και ως τέτοιος, κατά την εκτίμηση πιθανώς των όποιων πρόθυμων να με χαρακτηρίσουν, θεωρώ ότι το σύγχρονο πανεπιστήμιο πρέπει να υιοθετήσει και να ενισχύσει τη διαλεκτικοποίηση της επιστήμης. Ολοι οι συμμετέχοντες στα επιστημονικά συμβάντα στο εξωτερικό, εγείρουν την απαίτηση να συμβάλουν σε μια αυτοοργάνωση της επιστήμης και στην κατάργηση της αυθεντικής διαρθρώσεώς της.
Ο μαθητεύων, για παράδειγμα, δεν θα παρελάμβανε μια έτοιμη επιστημονική γνώση, αλλά θα έθετε υπό εξέταση την παραδοσιακή θέση των προβλημάτων, τις μεθόδους και τις έννοιες. Θα έφερνε νέα κίνητρα προς περαιτέρω έρευνα και θα βοηθούσε στην ανάπτυξη της επιστήμης. Το γνωστικό φαινόμενο δεν είναι ανεξάρτητο του μορφωτικού φαινομένου του είδους "άνθρωπος". Οποιος μοχθεί γνωστικά, όποιος επιδιώκει την επιστημονική του συγκρότηση, οδηγείται σιγα-σιγά σε μια ηθική πειθαρχία και αρτίωση. Η ενασχόληση με το εξωτερικό αντικείμενο της φύσης αποτελεί την πρωταρχική αιτία της αυτοδιάπλασης του υποκειμένου, δηλαδή του ανθρώπου ως "εγώ", ως συνειδέναι, ως ατομικού όντος και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου.
Ετσι εκδιπλώνεται κατά κάποιο τρόπο κοινό και αμοιβαίο η αξία και η αξιοπρέπεια του ανθρώπου, καθώς και η ανθρώπινη ελευθερία. Αυτά σημαίνουν ότι αναγνωρίζεται ως κίνητρο χειραφέτησης και ανθρώπινης προόδου η επιστημονική διαδικασία, που γίνεται από ειδικούς με επίγνωση και προσανατολισμό πάντοτε την εξυπηρλετηση του ανθρώπου. Η ωριμότητα του στοχασμού και η όξυνσή του,η ολοκλήρωση της σκέψης και η κορύφωση του γνωστικού ενδιαφέροντος εκεί αποβλέπουν.
Η πεποίθηση που αναλύθηκε ανήκει εξ' ολοκλήρου στα μορφωτικά αγαθά του Φίχτε, του Εγελου και του Χούμπολντ, αλλά και ο Χάμπερμας επικαλείται αυτές τις απόψεις και αναφέρεται κυρίως στον Κάντ, ο οποίος ομιλεί διεξοδικά και σαφώς για το χειραφετημένο γνωστικό ενδιαφέρον, που αυτό μόνο είναι σε θέση να θρέψει την νόηση και να αναπτύξει την επιστήμη προς το καλό του ανθρώπου, με την "αυτοσυγκράτηση", την "αυτοοργάνωση", τον "αυτοπροσδιορισμό" και τον "αυτοδιαλογισμό" της επιστημης.
Υπάρχει ωστόσο και η αντίθετη άποψη, σύμφωνα με την οποία πρέπει στην επιστήμη και στην επιστημονική έρευνα να τίθενται εξαρχής σκοποί και πλαίσιο ή αξίες, συγκεκριμένες πράξεις και δεσμεύσεις, αρχές συμπεριφοράς γενικευμένες, που είναι σημαντικές γιατί υπηρετούν θετικά τους ατομικούς και συλλογικούς στόχους,αφού ισχύουν ως ακατάλυτοι και διαίωνιοι ανθρώπινης διαγωγής κανόνες. Παρ' όλα αυτά, οι συζητήσεις και ο διάλογος σχετικά με το σκοπό και τον τρόπο οργάνωσης της επιστήμης, δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την επιστημονική προσπάθεια, ούτε να να την υποκαταστήσουν στο ουσιώδες έργο της,
Μια "πολιτική" της επιστήμης δηλαδή, μια κατέθυνση του επιστημονικού έργου, ένας κοινωνικός ελεγχος εν ονόματι της ελευθερίας του ανθρώπου και της προκοπής του ή εν ονόματι της ιδέας του ανθρώπου, σφαλώς δεν είναι άνευ σημασίας. Είναι όμως αμφίβολο κατά πόσον δύναται η ίδια η επιστήμη μόνη της να το κατορθώσει. Τι σημαίνει τώρα ότι η επιστήμη είναι ελεύθερη από κάθε αξία; Ηελευθερία της δεν έγκειται στο ότι αυτή δεν προυποθέτει καμία αξλια, στο ότι αναιρεί ή αρνείται τις αξίες, τις ηθικές, τις αισθητικές, τις θρησκευτικές. Η ελευθερία της έγκειται στο ότι η διαδικασία της επιστήμης, αν θέλει να είναι επιστημονική, οφείλει να αποδεσμεύεται από κάθε αναφορά σε αξίες και να μην επιτρέπει στον εαυτό της να εκτρέπεται από το δρόμο της , ένεκα κάποιου φόβου από ενδεχόμενες συνέπιες τιμωρίας ή μιας οποιασδήποτε προσδοκίας.
Η οφειλή αυτή, που διασφαλίζει την αντικειμενικότητά της, είναι η μέγιστη αποστολή, ο ύψιστος σκοπός και η γονιμότερη προσφορά της ειστήμης προς τον άνθρωπο και τις αξίες. Ειδικότερα το πανεπιστήμιο, ως ναός της επιστήμης,κατ' ανάγκην πλέον, μαζί με την ασκηση και όξυνση της διάνοιας των φοιτητών, καλλιεργεί την πρωτοβουλία τους και την προσωπικότητά τους. Τούτο δεν θα ήταν δυνατόν, αν έλειπε η πρακτική και επιστημονική-ερευνητική και διδακτική ελευθερία. Ελευθερία και φωτισμένη συνείδηση, δηλαδή ελευθερία και ηθική πράξη, είναι οι δύο στύλοι, οι δύο κίονες πάνω στους οποίους στηρίζεται το πανεπιστήμιο. Οσοι τις αμφισβητούν ή τις αναιρούν ή θέλουν να τις θέσουν υπό τη μονόφθαλμη προστασία τους,πλήτοουν κατάστηθα την ιδέα του Πανεπιστημίου, της Επιστήμης και του Ανθρώπου.
Το πανεπιστήμιο μπορεί να καλλιεργεί τις γνώσεις και τις αξίες συγχρόνως και υπό την εξής έννοια: να υπογραμμίζει πόσο δυσάρεστη και ταυτόχρονα επικίνδυνη είναι η κατάχρηση των πορισμάτων της επιστήμης. Να ειδοποιεί τους τρόφιμούς του για το διπλό τους χρέος προς την επιστήμη και, κυρίως, χρέος προς τον Ανθρωπο. Η σωτηρία του ανθρώπου, η αξιοπρέπεια του ανθρώπου και η ελευθερία του, είναι υπέρτερα από κάθε καταστροφική πρόοδο. Από αυτήν τη σκοπιά, επιστημονική αρετή είναι η επίγνωση ότι η επιστήμη σήμερα δεν είναι αξιολογική..
Το πανεπιστήμιο μπορεί να καλλιεργεί τη γνώση και τις αξίες και υπό την εξής έννοια: Να βλέπει την επιστήμη, όχι ως σύστημα λογικών προτάσεων μόνο, αλλά ως ανθρώπινη πράξη. Να τονίζει δηλαδή τον εργαλειακό χαρακτήρα της γνώσης που πάει να υποδομήσει σήμερα μια ορθολογιστικής και τεχνοκρατικής υφής ολοκληρωτική κοινωνία. Εκείνη την προδευμένη βιομηχανική κοινωνία, χωρις κριτική, χωρίς ψυχή, χωρίς διάλογο. Εκείνη την κοινωνία που ομοιάζει με ένα τεράστιο, υπερσύγχρονο κτίριο, στους ψυχρούς τοίχους του οποίου κρέμεται η εικόνα του φυλακισμένου ανθρώπου. Το πανεπιστήμιο τέλος μπορεί να καλλιεργεί τη γνώση και τις αξίες, εάν κατορθώσει να επαναφέρει τη δήθεν αυθεντική επιστήμη στη φιλοσοφική της κοίτη!..
Τι είναι προτιμότερο να ξέρουμε ότι υπάρχουν και πως, κατά κάποιο τρόπο υπάρχουν και πόσο ωφέλιμα είναι τα όντα ή ποιο είναι το βαθυτερο νόημά τους, δηλαδή η αξία τους; Η παραγωγή πυρηνικής ενέργειας είναι σπουδαίο κατόρθωμα της επιστήμης. Ακόμη όμως σπουδαιότερο είναι η παρουσία των ανθρώπων εκείνων, οι οποίοι θα μας προφυλάξουν από τους παραλογισμούς της επιστήμης. Στην ανάδειξη τέτοιων ανθρώπων οφείλει το πανεπιστήμιο να αποβλέπει: Επιστημόνων οι οποίοι να κατανοούν τις αξίες και να είναι προικισμένοι με βούληση αταλάντευτη, ώστε να τις πραγματοποιούν διαρκώς μέσα στην κοινωνία και γενικότερα στη ζωή...
Τέτοια μέρα ραστώνης, τέτοιες σκέψεις από τον γράφοντα, ο οποίος επιχειρεί μια αυθαίρετη συνομιλία με τους όποιους αναγνώστες "αντέξουν" να διαβάσουν το κείμενο τούτο και ανεξαρτήτως αν τον χαρακτηρίσουν "ονειροπόλο" και εκτός
της σημερινής ελληνικής πραγματικότητας στο πανεπιστημιακό χώρο, όπου "διαγκωνίζονται" η προχειρότητα και η πολιτικη επιπολαιότητα στις παρυφές μάλιστα της καταστροφής ό,τι απέμεινε απ' αυτό που ακούει στο όνομα Παιδεία!..