Στ μεγάλη περιοχή της φιλοσοφικής σκέψης, την κεντρική θέση κατέχει ο μεταβολισμός της σκέψης αυτού του φαινομένου που από την απεραντοσύνη του κόσμου δίδει στην ανθρώπινη ατομικότητα ιδιαίτερη υπόσταση, συνείδηση του έξω και του έσω κόσμου.
Η συνείδηση είναι εξοπολισμός του ατόμου για την εκπλήρωση ενός προορισμού, που νοείται ή δεν νοείται. Είναι δε στην ολοκλήρωσή της και βούληση. Η βούληση είναι ο μάρτυρας της συνείδησης, είναι ο ήχος που μαρτυρεί την παρουσία της κρούσης ή της αρμονίας της κρούσης.
Χρησιμοποιώ τον όρο μεταβολισμός της σκέψης, αν και δεν φαίνεται ούτε δόκιμος, ούτε και ταιριάζει με τον χαρακτήρα του αντικειμένου, γιατί η σκέψη ουσιαστικά δεν είναι προιόν μεταβολισμού, όπως γίνεται στην πέψη, όπου έχουμε μια πρώτη ύλη και μεταβάλλεταιν σε ενέργεια. Παράγοντας στον κύκλο της ενδιάμεσα και τελικά προιόντα, όπως είναι το αίμα, ενώ στην περίπτωση του εγκεφάλου παρατηρούμε μια λειτουργία που στηρίζεται στην παρουσία ενός οργάνου και στο μέσο που τον τροφοδοτεί για να λειτουργήσει.
Υπάρχει βέβαια μια ιδεατή αναλογία και για χάρη της χρησιμοποίησα την ορολογία αυτή, ενώ πραγματικά δεν υπάρχει μεταβολισμός στην περίπτωση της εγκεφαλικής λειτουργίας. Η αντίληψη αυτή καθιστά το μεγάλο αυτό πρόβλημα ακόμη δυσκολότερο. Σ' ένα πραγματικό μεταβολισμό παρακολουθούμε βήμα προς βήμα την αλλαγή και τη διαδοχή των φάσεων και είμαστε σε θέση να μετρήσουμε και την ενέργεια και τα αποτελέσματά της. Στην εγκεφαλική όμως περίπτωση δεν υπάρχει τέτοια βάση και αυτή ακριβώς είναι η αιτία, για να πελαγοδέρνει η διανόηση επί χιλιετηρίδες προσπαθώντας να βρεί τον μίτο της Αριάδνης, που να οδηγεί στο φωτισμό της λειτουργίας και στην εξακρίβωση των αρχών και των δεσμών της.
Το πρόβλημα της νοητικής λειτουργίας περιλαμβάνει το μηχανισμό, τη λειτουργία και τις εφαρμογές της, δηλαδή το θεωρητικό και πρακτικό πεδίο. Στο πρώτο πεδίο ερευνάται η λειτουργία και ο τρόπος της δημιουργίας των σκέψεων, ενώ στο δεύτερο πεδίο ερευνάται ο τρόπος με τον οποίο οι σκέψεις καθορίζουν τη συμπεριφορά του ατόμου ή των ατόμων μιας κοινωνίας και την πορεία των σκεπτόμενων όντων. Τα θέματα αυτά, άλλωστε, υπήρξαν οι εστίες γύρω στις οποίες στράφηκαν και εντοπίστηκαν μεεπιμονή και μαχητικότητα οι φιλοσοφικές αντιλήψεις.
Κατά περίεργο τρόπο δε στην ιστορία της φιλοσοφίας, η πιο απλή αντίληψη ήρθε τελευταία, ενώ αυτές που απαιτούν διανόηση και πνευματική συνθετική ανάπτυξη, παρυσιάτηκαν από τα χαράματα κι' όλας της φιλοσοφικής ιστορίας. Οι διερευνούμενες απόψεις του προβλήματος είναι αν οι συλλογισμοί και οι παραγόμενες ιδέες έρχονται από έξω και εγκαθίστανται μέσα στον άνθρωπο ή αν παράγονται μέσα στον άνθρωπο και πηγαίνουν απο το εσωτερικότου ανθρώπου προς τον εξωτερικό κόσμο, διαμορφώνοντας και πλάθοντάς τον σύμφωνα με τις εσωτερικές αντιλήψεις και προθέσεις.
Το τελευταίο στάδιο είναι η μετάβαση από τις σκέψεις στην πράξη και η εκλογή της πορείας από κάθε ατομική συνείδηση. Στη φάση αυτή που δημιουργείται η σκέψη, προσπάθησαν να ανακαλύψουν το μηχανισμό και να λύσουν τον κόμβο, πλήν όμως ο χαρακτήρας του αντικειμένου είναι τόσο απρόσφορος στην έρευνα αυτή ώστε όσο και αν πάσχιζαν οι άνθρωποι,θα ήταν δύσκολο να κατέληγαν σε συμφωνία, γιατί και η λειτουργία αυτή ενώ δεν διαφέρει από τις λοιπές σωματικές λειτουργίες, για να γίνει αποδεκτή μια τέτοια αλήθεια, θα έπρεπε να αποδειχθεί με τον ίδιο τρόπο που αποδείχθηκαν και οι λοιπές σωματικές λειτουργίες.
Αυτό επιβάλλει τη μετατόπιση του κόμβου σε άλλα σημεία πιο πρόσφορα και ικανά για να συλληφθεί η αλήθεια του αντικειμένου, που αγνοούμε και μας απασχολεί, όσους μας απασχολεί. Η άλλη πλευρά του ίδιου αυτού κεντρικού προβλήματος είναι η αξία, η μόνιμη αξία, που απαιτούμε να έχει ο ανθρώπινος διαλογισμός, γιατί αφαιρώντας τις ενστικτώδεις παρορμήσεις, παρατηρούμε εύκολα ότι ο ανθρώπινος νους βρέθηκε μπροστά σε σταυροδρόμια, που το λαμθασμένο πέρασμα θα μπορούσε να του στοιχίσει την παραπλάνηση, τον μόχθο και το χαμό. Και συνήθως αυτό συμβαίνει...
Επρεπε ο άνθρωπος να εκλέξει και να αποφασίσει να βασίσει τις αποφάσεις του σε αρχές και σε αλήθειες με μόνιμη απώτερη αξία, για τους λόγους που τονίστηκαν παραπάνω. Ζήτησε ο άνθρωπος τη βεβαιότητα και τη σταθερότητα από τις γνώσεις και την εσωτερική εμπειρία σε βαθμό που να μη διέφερε κατά την αξία από εκείνη, που του παρέιχε η εσωτερική εμπειρία για τα φυσικά φαινόμενα και τα γεγονότα.
Η νοητική λειτυργία διείδε και τα πλέγματα της κοσμικής δραστηριότητας, χωρίς ο θετικός λγισμός να είναι σε θέση να προσεγγίσει την αλήθεια του προβλήματος αυτού, ακόμη και με στοιχείωδη τρόπο. Η συνέπεια στη νοητική δημιουργία δίδει το κύρος και την αξία, αδιάφορα αν η προσέγγιση γίνεται με τις αισθήσεις ή με το μηχανισμό της δημιουργικής φαντασίας που εδρεύει αποκλειστικά στον εγκέφαλο, που αποκαλύπτει τον ειρμό των κοσμικών συσχετίσεων με τους ερεθισμούς του εξωτερικού κόσμου και τη λογική διαδικασία που ακολουθεί. Ετσι αποδεικνύεται όχι μόνο η ενότητα του κόσμου, αλλά και η ενότητα του λογισμού του κόσμου...