Η αρχή της ασθένειας ενός πολιτεύματος, δημοκρατικού ή ολοκληρωτικού, βρίσκεται στην ψυχή του ατόμου, της οποίας η υγεία εξαρτάται από την αποφυγή ή μη της μοναρχίας ενός των μερών της, που είναι το λογικόν, το συναίσθημα και η βούληση. Είναι υγιής η ψυχή του ατόμου, όταν η παιδεία επιδρά επί των τριών μερών της συμμετρικώς με ηνίοχον, πάντοτε, το λογικόν.
Αντίθετα, είναι ασθενής η ψυχή του ατόμου, όταν η επίδραση της αγωγής είναι ασύμμετρη. Κατά συνέπεια, αιτία της ασθένειας είναι η ιδιάζουσα βαρύτητα, που δίδεται στα μέρη της ψυχής ή στο ένα από εκείνα, που είναι προορισμένα να είναι υποταγμένα, δηλαδή, στο συναίσθημα ή τη βούληση.
Αξίζει δε να σημειωθεί ότι αν στην εκπαίδευση επιχειρείται κατά καιρούς "μεταρρύθμιση" είναι βέβαιο ότι αυτή αποβλέπει σε πολιτειακό "μετασχηματισμό". Οπως, επίσης, αν στο πολίτευμα επιχειρείται "αναθεώρηση", είναι πλέον βέβαιο, ότι στόχος είναι η "μεταρρύθμιση της παιδείας".
Η ασθένεια της ατομικής ψυχής μεταδίδεται στην ομαδική και από εκεί στη μαζική ψυχή, η οποία εκδηλώνεται τελικά στον δημοκρατικό ή αυταρχικό τύπο του ανθρώπου, ο οποίος ενσαρκώνει το δημοκρατικό ή ολοκληρωτικό πολίτευμα, αποτέλεσμα πάντοτε κακής Παιδείας! Επτά δε είναι τα συμπτώματα της ασθένειας της ατομικής ψυχής, που λόγω της κακής παιδείας, εξελίσσεται σε μαζοψυχή και το πολίτευμα συνήθως σε αυταρχικό:
- Η ανάγκη ύπαρξης αρχηγού
- Η έλλειψη λογικού
- Η κυριαρχία του πολεμικού ενστίκτου
- Ο μιμητισμός και ο Μυθριδατισμός
- η τάση προς ακρότητες
- Η ανευθυνότητα και ο ωχαδερφισμός
- Η έλλειψη κρίσης αξιολογικής και ο δογματισμός
Η μαζική ψυχή χωρίς ελευθερία, είναι ψυχή χωρίς λογικό, χωρίς πνεύμα, συγκινείται μόνο από το ένστικτο και το συναίσθημα, τα σύμβολα και τα ομαδικά παραληρήματα, οπότε υποβάλλεται εύκολα και άγεται και φέρεται από την προπαγάνδα. Γι' αυτό αισθάνεται σαν δύναμή της τη δύναμη της μάζας, που την κάνει να μιώθει ασφαλής. Η χωρίς λογική ατομική ψυχή δεν έχει αυτοέλεγχο, είναι ακρατής. Προσβάλλεται από τον "βοναπαρτισμό" και αισθάνεται επιτακτική ανάγκη για δράση, επακόλουθον της οποίας είναι η ώθησή της σε άσκηση βίας και αποχαλίνωση ενστίκτων.
Η ακρατής αυτή ψυχή κυριαρχείται, αφού είναι άλογη και ανελεύθερη, από το αγελαίο ένστικτο, το οποίο ωθεί στον μιμητισμό και τον Μυθριδατισμό. Η ψυχή που σύρεται από τον μιμητισμό, υπερβάλλλει τα πράγματα, αποστρέφεται τη μετριοπάθεια και αρέσκεται στις ακρότητες. Η ψυχή όμως που είναι άλογη, ακρατής και εξτερμιστική, διότι είναι ανελεύθερη, είναι και ανεύθυνη. Και επειδή ακριβώς είναι ανευθυνη, είναι δούλη του ενστίκτου, των ορμών και των παθών, τα οποία τη σύρουν στην αυτοκαταστροφή, με δείκτη το μαγικό ραβδί των δημαγωγών...
Μια τέτοια ασθενής ψυχή δέχεται ως αξίωμα ό,τι της προσφέρεται και συνήθως γίνεται σημαιοφόρος πολιτικών συνθημάτων. Και αυτή η ασθένεια της ψυχής διαβρώνει το Κράτος και αυτό το Πολίτευμα, το οποίο ορκίζεται στη Δημοκρατία, αλλά απεργάζεται τον αυταρχισμό, όπως χαρακτηριστικά συμβαίνει σε πολιτικές περιόδους. Η δε πορεία της διαδικασίας του ψυχολογικού μηχανισμού της παθολογίας της ατομικής ψυχής, του κράτους και του πολιτεύματος, φέρει από το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, στο αντιδραστικό κίνητρο και το κίνητρο των αναγκών και από εκεί στο "ενεργείν" και "πράττειν".
Αυτή η πορεία της "ασθενείας" εκδηλώνεται τελικά ως δίψα για την εξουσία σε πολλούς και διαποτίζει τις διάφορες κοινωνικές ομάδες. Και το Κράτος δια της κακής παιδείας εκτρέφει "κηφήνες", "ρουφιάνους", συκοφάντες, απατεώνες, κλέφτες, καταχραστές και προδότες, οι οποίοι οδηγούν τον κρατικό μηχανιμό σε παράλυση και το έθνος σε αφανισμό.