Του Στέλιου Συρμόγλου
...Περιέχει την ευτυχία και τη δυστυχία μαζί του σύγχρονου ανθρώπου. Αισθάνεται γι' αυτήν υπερηφάνεια, αλλά και δέος, φόβο και αγωνία. Τον οδηγεί στον "έβδομο ουρανό", αλλά τον κατεβάζει και στα έγκατα του Αδη.
Και ενώ γνωρίζει τους νόμους της ύπαρξης του ατόμου της ύλης και τη σύνθεσή του, ενώ κατορθώνει να τους θέτει στην υπηρεσία του για την όλο και περαιτέρω κατάκτηση του διαστήματος και όχι μόνο, αγνοεί τα πλέον απλά και ουσιώδη πράγματα, που είναι γύρω του και μέσα του. Αγνοεί ακόμη, κατά μεγάλο μέρος, το μυστήριο της μητέρας και τροφού Γης, όπως και της αβύσσου των Ωκενών και τον αιφνιδιασμό του Εγκέλαδου.
Το και σπουδαιότερο είναι η άγνοια για τον άνθρωπο. Ενώ η Πυρηνική Φυσική , η Διαστημική και η Ηλεκτρονική-Πληροφορική μεσουρανούν, η Ψυχολογία, η Κοινωνιολογία, η Ανθρωπολογία, αλλά και αυτή η Ιατρική, που με τη βοήθεια της φαρμακευτικής χημείας έκανε θαύματα, στην πραγματικότητα βρίσκονται ακόμη στο εμπειρικό στάδιο. Ο καρκίνος θερίζει ανελέητα. Νέες αρρώστειες, με το Aids να κυριαρχεί, δημιουργούν φαύλο κύκλο, στον τομέα της επιστημονικής γνώσης.
Το πλέον όμως τραγικό στην όλη υπόθεση της "προόδου" είναι η συμπεριφορά, το "ήθος" του σύγχρονου ανθρωπου, του κατακτητή αυτού του διαστήματος και του βυθού. Δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι εντός μιας τριακονταετίας οδήγησαν στο θάνατο, εδώ στην Ηπειρό μας, την Ευρώπη, εκατομμύρια ανθρώπων κάθε ηλικίας με απερίγραπτη κτηνωδία, εν ονόματι ενός "νέου πολιτισμού" και μιας "νέας τάξης πραγμάτων", με στρατόπεδα συγκέντωσης και θαλάμους αερίων, από τους "πολιτισμένους" Γερμανούς, μέχρι σημείου να κατασκευάζονται τσάντες, αμπαζούρ και άλλα κομψοτεχήματα με...ανθρώπινο δέρμα.
Εβδομήτα χρόνια μεταπολεμικώς, στην ίδια πάντοτε Ηπειρο, εν ονόματι πάλι ενός "νέου πολιτισμού" και μιας "νέας κοινωνίας" αλλοτριώθηκε η προσωπικότητα του ανθρωπου σε στρατόπεδα μαρτυρίων, που ακούουν στο όνομα "ψυχιατρεία", οι δε δήμιοι "ψυχίατροι". Και ενώ θεοποιείται η ισότητα, η δικαιοσύνη, η ελευθερία, η ειρήνη και τα ατομικά δικαιώματα, όσον ποτέ άλλοτε, και όλα δήθεν, "χάριν του κυρίαρχου λαού", στην πραγματικότητα και ποτέ άλλοτε στην ιστορία του ανθρώπινου γένους, ο άνθρωπος δεν εμφανίζεται τόσο ανάλγητος, άδικος, άρπαγας, ιμπεριαλιστής, φιλοπόλεμος, απάνθρωπος, λύκος εναντίον ανθρώπου.
Ποτέ άλλοτε δεν παρατηρήθηκε στην ιστορία του πολιτισμού τέτοιος βαθμός εκπεσμού θεσμών και προσώπων, όπως σήμερα, που: Η αυταρχική διακυβέρνηση αποκαλείται δημοκρατία. Η αναρχία εν πολλοίς ελευθερία. Η ισοπέδωση ισότης. Το πολιτικό έγκλημα σωτηρία. Η διαφθορά επιτηδειότης. Η ανηθικότητα ικανότητα. Η συκοφαντία κανόνας βίου. Η ηλιθιότητα εξυπνάδα. Η προδοσία εύσημον. Η δημαγωγία χάρισμα. Η απανθρωπια ανθρωπισμός.
Η βία σ' όλες τις μορφές της, η δολιότητα, η καχυποψία, η παραπλάνηση, η εξαπάτηση και η σχεδόν απροκάλυπτη επιθετικότητα, με το φόβο να αποτελεί το υδροχαρές εκτόπλασμα της κοινωνίας, συνθέτουν το πνεύμα του καιρού μας. Οι αξίες εξετοπίσθησαν από τις απαξίες. Η μεταξύ ατόμων, οικογενειών, κρατών και συνασπισμών συμπεριφορά, είναι απόπνοια ηθικής ζούγκλας.
Ούτε η Επιστήμη, ούτε η Τεχνική εγγυώνται την ειρήνη και την ασφάλεια. Αντιθέτως, ενώ σκοπεύουν στην ειρήνη και την πρόοδο ή την ασφάλεια, προετοιμάζουν τον όλεθρο και τον αφανισμό, όπως άλλωστε διδάσκει η εμπειρία. Το ήμισυ σχεδόν του πληθυσμού του πλανήτη μας υποσιτίζεται και λιμοκτονεί, ενώ δαπανώνται μυθικά ποσά για την....εξασφάλιση της ειρήνης! Το φάσμα του συλλογικού θανάτου όλο και περισσότερο εγγίζει την κεφαλή του ανθρώπινου γένους.
Ο άνθρωπος ο "πολλά τα δεινά κουδέν ανθρώπου δεινότερον πέλει", κατά τον χαρακτηρισμό του Σοφοκλέους προ 2450 ετών περίπου, απώλεσε στην κυριολεξία το νόημα της ζωής. Και το ανθρωποφάγο ερώτημα του είναι: " θα υπερπηδηθεί άραγε ο κίνδυνος της αυτοκαταστροφής, για να χρησιμοποιήσει τις αστείρευτες δυνατότητές του υπέρ μιας πραγματικής προόδου;".
Στο ερώτημα αυτό, απάντηση δεν υπάρχει "δια της λογικής οδού". Μόνον "δια της οδού της πίστεως" διατυπώνεται η ευχή: "Ο Θεός να βάλη το χέρι του...". Ο δημιουργός του αδιεξόδου άνθρωπος, όπως και αν έχουν τα πράγματα, ελπίζει στον Θεό, ο καθείς στο δικό του Θεό,, για την άρση του αδιεξόδου. Διότι, κατά την λαοθυμοσοφία "Γλυκειά είν' η ζωή, κι ο θάνατος μαυρίλα".
Η φιλοσοφία δηλαδή του θανάτου, επαναφέρει εναργώς στη φιλοσοφία της ζωής. Είναι βέβαια αλήθεια ότι προέχει να μάθεις πρώτα να ζεις και ύστερα να φιλοσοφείς: "Primium vivere, deinde Philosophari", κατά το λατινικό ρητό.
...Περιέχει την ευτυχία και τη δυστυχία μαζί του σύγχρονου ανθρώπου. Αισθάνεται γι' αυτήν υπερηφάνεια, αλλά και δέος, φόβο και αγωνία. Τον οδηγεί στον "έβδομο ουρανό", αλλά τον κατεβάζει και στα έγκατα του Αδη.
Και ενώ γνωρίζει τους νόμους της ύπαρξης του ατόμου της ύλης και τη σύνθεσή του, ενώ κατορθώνει να τους θέτει στην υπηρεσία του για την όλο και περαιτέρω κατάκτηση του διαστήματος και όχι μόνο, αγνοεί τα πλέον απλά και ουσιώδη πράγματα, που είναι γύρω του και μέσα του. Αγνοεί ακόμη, κατά μεγάλο μέρος, το μυστήριο της μητέρας και τροφού Γης, όπως και της αβύσσου των Ωκενών και τον αιφνιδιασμό του Εγκέλαδου.
Το και σπουδαιότερο είναι η άγνοια για τον άνθρωπο. Ενώ η Πυρηνική Φυσική , η Διαστημική και η Ηλεκτρονική-Πληροφορική μεσουρανούν, η Ψυχολογία, η Κοινωνιολογία, η Ανθρωπολογία, αλλά και αυτή η Ιατρική, που με τη βοήθεια της φαρμακευτικής χημείας έκανε θαύματα, στην πραγματικότητα βρίσκονται ακόμη στο εμπειρικό στάδιο. Ο καρκίνος θερίζει ανελέητα. Νέες αρρώστειες, με το Aids να κυριαρχεί, δημιουργούν φαύλο κύκλο, στον τομέα της επιστημονικής γνώσης.
Το πλέον όμως τραγικό στην όλη υπόθεση της "προόδου" είναι η συμπεριφορά, το "ήθος" του σύγχρονου ανθρωπου, του κατακτητή αυτού του διαστήματος και του βυθού. Δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι εντός μιας τριακονταετίας οδήγησαν στο θάνατο, εδώ στην Ηπειρό μας, την Ευρώπη, εκατομμύρια ανθρώπων κάθε ηλικίας με απερίγραπτη κτηνωδία, εν ονόματι ενός "νέου πολιτισμού" και μιας "νέας τάξης πραγμάτων", με στρατόπεδα συγκέντωσης και θαλάμους αερίων, από τους "πολιτισμένους" Γερμανούς, μέχρι σημείου να κατασκευάζονται τσάντες, αμπαζούρ και άλλα κομψοτεχήματα με...ανθρώπινο δέρμα.
Εβδομήτα χρόνια μεταπολεμικώς, στην ίδια πάντοτε Ηπειρο, εν ονόματι πάλι ενός "νέου πολιτισμού" και μιας "νέας κοινωνίας" αλλοτριώθηκε η προσωπικότητα του ανθρωπου σε στρατόπεδα μαρτυρίων, που ακούουν στο όνομα "ψυχιατρεία", οι δε δήμιοι "ψυχίατροι". Και ενώ θεοποιείται η ισότητα, η δικαιοσύνη, η ελευθερία, η ειρήνη και τα ατομικά δικαιώματα, όσον ποτέ άλλοτε, και όλα δήθεν, "χάριν του κυρίαρχου λαού", στην πραγματικότητα και ποτέ άλλοτε στην ιστορία του ανθρώπινου γένους, ο άνθρωπος δεν εμφανίζεται τόσο ανάλγητος, άδικος, άρπαγας, ιμπεριαλιστής, φιλοπόλεμος, απάνθρωπος, λύκος εναντίον ανθρώπου.
Ποτέ άλλοτε δεν παρατηρήθηκε στην ιστορία του πολιτισμού τέτοιος βαθμός εκπεσμού θεσμών και προσώπων, όπως σήμερα, που: Η αυταρχική διακυβέρνηση αποκαλείται δημοκρατία. Η αναρχία εν πολλοίς ελευθερία. Η ισοπέδωση ισότης. Το πολιτικό έγκλημα σωτηρία. Η διαφθορά επιτηδειότης. Η ανηθικότητα ικανότητα. Η συκοφαντία κανόνας βίου. Η ηλιθιότητα εξυπνάδα. Η προδοσία εύσημον. Η δημαγωγία χάρισμα. Η απανθρωπια ανθρωπισμός.
Η βία σ' όλες τις μορφές της, η δολιότητα, η καχυποψία, η παραπλάνηση, η εξαπάτηση και η σχεδόν απροκάλυπτη επιθετικότητα, με το φόβο να αποτελεί το υδροχαρές εκτόπλασμα της κοινωνίας, συνθέτουν το πνεύμα του καιρού μας. Οι αξίες εξετοπίσθησαν από τις απαξίες. Η μεταξύ ατόμων, οικογενειών, κρατών και συνασπισμών συμπεριφορά, είναι απόπνοια ηθικής ζούγκλας.
Ούτε η Επιστήμη, ούτε η Τεχνική εγγυώνται την ειρήνη και την ασφάλεια. Αντιθέτως, ενώ σκοπεύουν στην ειρήνη και την πρόοδο ή την ασφάλεια, προετοιμάζουν τον όλεθρο και τον αφανισμό, όπως άλλωστε διδάσκει η εμπειρία. Το ήμισυ σχεδόν του πληθυσμού του πλανήτη μας υποσιτίζεται και λιμοκτονεί, ενώ δαπανώνται μυθικά ποσά για την....εξασφάλιση της ειρήνης! Το φάσμα του συλλογικού θανάτου όλο και περισσότερο εγγίζει την κεφαλή του ανθρώπινου γένους.
Ο άνθρωπος ο "πολλά τα δεινά κουδέν ανθρώπου δεινότερον πέλει", κατά τον χαρακτηρισμό του Σοφοκλέους προ 2450 ετών περίπου, απώλεσε στην κυριολεξία το νόημα της ζωής. Και το ανθρωποφάγο ερώτημα του είναι: " θα υπερπηδηθεί άραγε ο κίνδυνος της αυτοκαταστροφής, για να χρησιμοποιήσει τις αστείρευτες δυνατότητές του υπέρ μιας πραγματικής προόδου;".
Στο ερώτημα αυτό, απάντηση δεν υπάρχει "δια της λογικής οδού". Μόνον "δια της οδού της πίστεως" διατυπώνεται η ευχή: "Ο Θεός να βάλη το χέρι του...". Ο δημιουργός του αδιεξόδου άνθρωπος, όπως και αν έχουν τα πράγματα, ελπίζει στον Θεό, ο καθείς στο δικό του Θεό,, για την άρση του αδιεξόδου. Διότι, κατά την λαοθυμοσοφία "Γλυκειά είν' η ζωή, κι ο θάνατος μαυρίλα".
Η φιλοσοφία δηλαδή του θανάτου, επαναφέρει εναργώς στη φιλοσοφία της ζωής. Είναι βέβαια αλήθεια ότι προέχει να μάθεις πρώτα να ζεις και ύστερα να φιλοσοφείς: "Primium vivere, deinde Philosophari", κατά το λατινικό ρητό.