Δείγμα τέτοιων αρνητικών αντιδράσεων είναι και το κατωτέρω άρθρο της έγκυρης γαλλικής οικονομικής εφημερίδας Λα Τριμπύν, στο οποίο ο οικονομικός σχολιαστής ανατέμνει μεθοδικά και κατεδαφίζει ένα πρός ένα τα ταμπού-φόβητρα του Βερολίνου.
Αποδεικνύει ότι κανείς δεν μπορεί να διώξει οποιονδήποτε από το Ευρώ και ότι εξαναγκασμός της Ελλάδας (ελλείψει πιστώσεων της ΕΚΤ στις τράπεζες) σε αποχώρηση και σε χρεωκοπία, θα φόρτωνε στην ΕΕ και κυρίως στη Γερμανία ένα χρέος 260 δις ευρώ, θα αποτελούσε βαρειά πολιτική ήττα για την κ.Μέρκελ και το κόμμα της και -με σειρά μετασεισμών- θα ανέτρεπε τον συσχετισμό δυνάμεων στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση. Η κραυγή Grexit στοχεύει- γράφει- να φοβίσει και να αποτρέψει αυτό ακριβώς που απειλεί.
Η ανάγνωση αυτής της -με ανατομική επιμέλεια- σοβαρής οικονομικής ανάλυσης είναι πειστικά διαφωτιστική και ελευθερώνει την ορθολογική κρίση του αναγνώστη από τα δεσμά της άγνοιας και του φόβου.
Πρόλογος / Μετάφραση: Μιχαήλ Στυλιανού
Grexit: Η παγίδα της Μέρκελ στους ΄Ελληνες Ψηφοφόρους
Romaric Godin, La Tribune, Comite Valmy, 7-1-15
Κραδαίνοντας το κόκκινο πανί της εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, η Γερμανία επιδιώκει προπαντός να αποφύγει κάτι τέτοιο, ασκώντας πίεση στην επιλογή των Ελλήνων ψηφοφόρων.
Η απειλή της Γερμανίας να μη κάνει τίποτα για να εμποδίσει το «Grexit», την έξοδο της Ελλάδος από την Ευρωζώνη, που διέρρευσε στο Σπίγκελ, έκανε ήδη να χυθεί πολύ μελάνι. Η ελάχιστα πειστική κυβερνητική διάψευση που ακολούθησε άφησε τους Ευρωπαίους στην ομίχλη για τις πραγματικές προθέσεις της Γερμανίας.΄Ενα είναι βέβαιο. Οι αδιακρισίες του Σπίγκελ δεν είναι ποτέ τυχαίες.
Να παριστάνεις πως αφήνεις την απόφαση στον ψηφοφόρο
Για να καταλάβει κανείς τα κίνητρα του Βερολίνου, θα πρέπει να σκεφθεί με όρους τακτικής. Η ΄Ανγκελα Μέρκελ παριστάνει την αποστασιοποιημένη, αλλά στην πραγματικότητα μπαίνει από τώρα ολοζούπιτη στην ελληνική προεκλογική εκστρατεία, παριστάνοντας ταυτόχρονα πως αδιαφορεί. Διακηρύσσοντας πως είναι έτοιμη να αφήσει την Ελλάδα να εγκαταλείψει το ευρώ σε περίπτωση νίκης του Σύριζα, το Βερολίνο υποκρίνεται πως αφήνει την επιλογή στον ελληνικό λαό. Η Γερμανία θα λάβει υπ’ όψει της το αποτέλεσμα και θα πάρει τις αποφάσεις της. Αλλά εκεί βρίκεται η απειλή. Ο Σύριζα δεν θέλει να βγεί από την Ευρωζώνη, αλλά να αναδιαπραγματευτεί τους όρους που επιβάλλει το Μνημόνιο και η Τρόικα.
Ακραία δραματοποίηση των ελληνικών εκλογών
Το Βερολίνο αρνείται λοιπόν εξ αρχής κάθε συζήτηση με τον Σύριζα: Εάν κερδίσει ο Αλέξης Τσίπρας, τότε η Ελλάδα θα αποκλεισθεί από την Ευρωζώνη, δεν θα υπάρξει καμιά διαπραγμάτευση με τη νέα ελληνική κυβέρνηση. Εν ολίγοις, η Γερμανία βάζει τους όρους της στον ΄Ελληνα ψηφοφόρο: Η ο Σαμαράς και το Ευρώ ή ο Τσίπρας και το χάος. Πρόκειται καθαρά για προσπάθεια να στρεβλώσει την ελληνική εκλογική εκστρατεία και να βαρύνει σημαντικά στην επιλογή των Ελλήνων. ΄Οπως στις εκλογές του Ιουνίου 2012, η Γερμανία δραματοποιεί εσκεμμένα στο έπακρο την εκλογή για να επιβάλει τη θέλησή της.
Να αποφύγει το Grexit απειλώντας με αυτό
Τελικά, η μανούβρα της Γερμανίας στοχεύει στο να αποφύγει πάση θυσία το «Grexit». Στο πρωϊνό μπρίφιγκ της 5 Ιανουαρίου, ο διευθυντής της γερμανικής οικονομικής εφημερίδας Χάντελσμπλατ, πολύ οικείος στην καγκελαρία, τονίζει έτσι ότι «η αποστολή αυτών των απειλών είναι ακριβώς η αποφυγή της πραγματοποίησής τους». Η Γερμανία ελπίζει ότι οι ΄Ελληνες, φοβούμενοι πως η Γερμανία θα τους πετάξει από την Ευρωζώνη και θα τους οδηγήσει στο χάος, θα επιλέξουν να ψηφίσουν το κόμμα του απερχόμενου πρωθυπουργού. Ο Αντώνης Σαμαράς μπορεί λοιπόν να ευχαριστήσει άλλη μια φορά την «φίλη του»΄Ανγκελα Μέρκελ, γι’ αυτό το χέρι βοήθειας.
Είναι σοβαρή η απειλή;
Στη πραγματικότητα, η γερμανική απειλή δεν μοιάζει πραγματικά σοβαρή. Το επιχείρημα που ανέπτυξε το Σπίγκελ για την ανυπαρξία κινδύνου μετάδοσης του μικροβίου από την Ελλάδα στις άλλες χώρες της Ευρωζώνης είναι στην πραγματικότητα αμφισβητήσιμη. Βέβαια, η νέα κρίση του τέλους Δεκεμβρίου στην Ελλάδα δεν είχε επιπτώσεις στα ποσοστά των άλλων χωρών. Υπάρχουν επίσης τώρα και τα πυροσβεστικά μέσα αντίδρασης, όπως το MES και τα 500 δις. ευρώ στη διάθεσή του. Ασφαλώς και η ΕΚΤ θα μπορούσε να αναγκάσει τη χώρα να εγκαταλείψει τη ζώνη, κόβοντας την έκτακτη βοήθεια στον τραπεζικό τομέα. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνιέται το ουσιώδες: η ύπαρξη προηγουμένου θα βαρύνει κρίσιμα στο μέλλον.
Η ύπαρξη προηγουμένου
Ανεξάρτητα των συνεπειών μιας τέτοιας εξόδου για την Ελλάδα, θα έχει πλεον αποδειχθεί πως η εισδοχή στο ευρώ δεν είναι είναι μια «μή αναστρέψιμη διαδικασία», όπως την παρουσάζουν σήμερα. Θα έχει λοιπόν ανοίξει η «πυξίδα της Πανδώρας» (ή το κουτί της Πανδώρας, όπως συνηθείστηκε να λέγεται). Εάν το Grexit αποδειχθεί καταστροφικό, (οι μιμητές) θα μπορούν πάντα να υποστηρίξουν πως αυτό ήταν μια ιδιομορφία της ελληνικής περίπτωσης. Τα κόμματα που τάσσονται εναντίον του ευρώ θα μπορούν, λίγο-πολύ παντού, να υποσχεθούν πως θα τα καταφέρουν καλύτερα και στηριζόμενα στο ελληνικό προηγούμενο να τονίζουν ότι η επιστροφή στο εθνικό τους νόμισμα δεν είναι ανέφικτο όνειρο.
Και εάν το Grexit περάσει καλύτερα από ότι προφητεύεται, τότε θα είναι ακόμη καλύτερα για τους ευρωσκεπτικιστές. Το Βερολίνο θα βγεί πολύ πιο αδύνατο από αυτή τη περιπέτεια: οι εταίροι του θα μπορούν να βάλουν μια έξοδό τους στην πλάστιγγα για να κάμψουν την αδιαλλαξία του. Στην πραγματικότητα το ελληνικό προηγούμενο θα έχει αλλάξει όλα τα δεδομένα στην Ευρωζώνη. ΄Ομως, ας μην το ξεχνάμε, η Γερμανία μπορεί ασφαλώς να αντέξει την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, άλλά όχι και της Γαλλίας, ή, ακόμη λιγώτερο, της Ιταλίας. Γιατί αμέσως το γερμανικό νόμισμα θα ανατιμάτο σημαντικά, πράγμα που θα βάραινε στις εξαγωγές που παραμένουν το πραγματικό μοτέρ της γερμανικής οικονομίας-όπως η συγκυριακή κάμψη του τρίτου τριμήνου απέδειξε.
Ο λογαριασμός για τον Γερμανό φορολογούμενο
΄Ενα Grexit θα ήταν επίσης μια πολιτική ήττα για την ΄Ανγκελα Μέρκελ, η οποία, από το 2010 έκανε την σωτηρία του ευρώ τον κανόνα της ευρωπαϊκής πολιτικής της. Εάν η Ελλάδα βγεί από τη νομισματική ένωση, η Αθήνα δεν θά έχει άλλες επιλογές παρά να κηρύξει μονομερή στάση πληρωμών του εξωτερικού χρέους της. Στο τέλος-τέλος τίποτα το λογικότερο. Εφ’ όσον η έξωση από την ζώνη του ευρώ δεν έγινε με τη θέληση της ελληνικής κυβέρνησης και δεν προβλέπεται από τις συνθήκες, η απάντηση δεν μπορεί να είναι παρά ένα τέτοιο μέτρο.
Κατά τα λοιπά θα είναι η ευκαιρία να επωφεληθούν οι΄Ελληνες πραγματικά από το πρωτογενές πλεόνασμα (εκτός εξυπηρέτησης του χρέους) για το οποίο τόσο κομπάζει ο Αντώνης Σαμαράς, αλλά το οποίο δεν ωφελεί σήμερα σε τίποτα την ελληνική οικονομία, αφού καταβροχθίζεται από τους τόκους. Κηρύσσοντας χρεωκοπία η ελληνική κυβέρνηση θα ανακτούσε τά μέσα να δράσει για την οικονομία της.
Αλλά τότε ο Γερμανός φορολογούμενες θα πρέπει να περάσει από το ταμείο. Επειδή το ελληνικό χρέος είναι τώρα κατά το μέγιστο μέρος του στα χέρια των Ευρωπαίων: M.E.S., κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, γερμανική κρατική τράπεζα KfW και ΕΚΤ. Μια ελληνική χρεωκοπία θα οδηγούσε σε ένα λογαριασμό που, στη χειρότερη περίπτωση, θα μπορούσε να φθάσει στα 260 δις ευρώ. Η Γερμανία θα ήταν η πρώτη υποχρεωμένη να συμβάλει στην πληρωμή αυτού του λογαριασμού. Κάτι που θά ήταν δώρο εξ ουρανού για τους Γερμανούς ευρωσκεπτικιστές, που θα ξαναύρισκαν τότε την ενότητά τους γύρω από την καταγγελία της ευρωπαϊκής πολιτικής της ΄Ανγκελας Μέρκελ και των Χριστιανοδημοκρατών.
Η Γερμανία δεν μπορεί να επιβάλει το Grexit
Τέλος η Γερμανία δίνει εδώ στον εαυτό της περισσότερες εξουσίες από όσες έχει στην πραγματικότητα. Το ευρώ είναι επίσημα αμετάκλητο, δεν προβλέπεται νομικά δυνατότητα εξόδου από το ευρώ. Η συνθήκη της Λισαβώνας προβλέπει μια δυνατότητα εξόδου από την ΕΕ, αλλά μονάχα κατόπιν αιτήσεως της ενδιαφερόμενης χώρας. Καί επιπλέον, μια έξοδος από την Ε.Ε. δεν σημαίνει έξοδο και από την Ευρωζώνη. Ντε φάκτο το Μαυροβούνιο και το Κόσσοβο χρησιμοποιούν το ευρώ, χωρίς να είναι μέλη είτε της Ε.Ε. είτε της Ευρωζώνης. Ακόμη και σε περίπτωση χρεωκοπίας της Ελλάδας, και παύσης πληρωμών του χρέους της, δεν υπάρχει τίποτα που να την υποχρεώνει να εγκαταλείψει τη ζώνη του ευρώ. Ξεχάστηκε,εξ άλλου, ότι δύο φορές το 2011 και το 2012 η Ελλάδα χρεωκόπησε αλλά έμεινε στη ζώνη του ευρώ;
Τι θα κάνει η ΕΚΤ;
Εν ολίγοις, ο Σύριζα θα μπορούσε θαυμάσια να απόρρίψει το Μνημόνιο, να επιβάλει τις διαπραγματεύσεις και, εάν του τις αρνηθούν, να αναδιαρθρώσει το χρέος, χωρίς να εγκαταλρίψει την ευρωζώνη. Η μόνη δύναμη που πραγμαστικά θα μπορούσε να αναγκάσει την Ελλάδα να βγεί από την Ευρωζώνη είναι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Εάν ο Μάριο Ντράγκι κόψει την έκτακτη βοήθεια ρευστότητας στον ελληνικό τραπεζικό τομέα, η χώρα μπορεί να βρεθεί με έλλειψη ευρώ και να αναγκασθεί να εκδώσει δικό της νόμισμα, προκειμένου να λειτουργήσει. Αλλά θα τολμήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να δημιουργήσει ένα τέτοιο προηγούμενο; Βέβαια απείλησε να το κάνει στην Ιρλανδία το 2010 και στην Κύπρο το 2013, αλλά ήξαιρε πως οι απειλές της θα ήταν αρκετές. Με τον Σύριζα στην εξουσία στην Αθήνα, θα είναι ίδια η μουσική; Με τον Μάριο Ντράγκι αντιμέτωπο με την απειλή ενός υποπληθωρισμού στην ευρωζώνη, να «αποκλείσει» την Ελλάδα από τη ζώνη του ευρώ θα ήταν σαν να παίζει με τη φωτιά. Οι τράπεζες των άλλων χωρών της περιφέρειας θα μπορούσαν τότε, σε αντίδραση πρόνοιας, να αυξήσουν τα επιτόκιά τους.
Τέλος η απειλή δημιουργίας προηγουμένου, που προαναφέρθηκε, είναι αρκετά αποτρεπτική για μια Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που δεν υπάρχει παρά μόνο για το ευρώ και που επομένως δεν μπορεί να εκτίθεται στον κίνδυνο της εξασθένησης του ευρώ.΄Οπως και νάχει, θα ήταν το τέλος της στάσης «whatever it takes» (όσο και άν στοιχίσει) που διακήρυξε ο Μάριο Ντράγκι τον Ιούλιο του 2012 για να σώσει το ευρώ. Τέλος δύσκολα μπορούμε να δεχθούμε ότι ο Ιταλός (Ντράγκι), που βρίσκεται τώρα σε λανθάνουσα σύγκρουση με την Μπούντεσμπανκ στο θέμα της ποσοτικής χαλάρωσης, θα υποχωρήσει στις γερμανικές απαιτήσεις σ’ αυτό το σημείο.
Η γερμανική απειλή του Grexit (έξωσης της Ελλάδας από το ευρώ) είναι επομένως καθαρά πολιτική. Στοχεύει να εντυπωσιάσει τον ΄Ελληνα ψηφοφόρο, να του προκαλέσει φόβο, όπως τον Ιούλιο 2012, για να ψηφίσει «σωστά». Ολοένα και περισσότερο, στην ζώνη του ευρώ, η δημοκρατία εμφανίζεται «διευθυνόμενη» με τη χρήση του φόβου. Απομένει να φανεί άν οι ΄Ελληνες θα πέσουν στην χονδροειδή παγίδα που τους στήνει η ΄Ανγκελα Μέρκελ.
Romaric Godin
La Tribune