H κατάσταση των ιδιοκτητών ακινήτων σήμερα, και ειδικά των κατασκευαστών είναι στο χειρότερο σημείο των τελευταίων 25 χρόνων. Ένας κλάδος της οικονομίας που παραδοσιακά αποτελούσε βασικό κινητήριο μοχλό, έχει γίνει τροχοπέδη.
Οι αιτίες πολλές και διάφορες. Άλλες ουσιαστικές, άλλες λιγότερο, θρυαλλίδα πάντως αποτέλεσε η υπέρμετρη φορολογία, που σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση έδωσαν την χαριστική βολή.
Ενδεικτικά αναφέρω τις αιτίες
Η οικοδομή υπό την ανοχή και αδιαφορία του κράτους, αποτέλεσε μετά το 1999 ένα χώρο, που έγινε της μόδας. Οποιοσδήποτε «σήκωνε» οικοδομές βαπτιζόταν κατασκευαστής και real estate investor. Όλοι κέρδιζαν από την συνεχή αύξηση των τιμών των ακινήτων, οι τράπεζες δάνειζαν με περισσή ευκολία, και οι Έλληνες ικανοποιούσαν το όνειρο τους για ιδιόκτητο σπίτι, μεζονέτα και εξοχικό εξαργυρώνοντας την ρευστότητα που διοχετευόταν από την ευφορία του χρηματιστηρίου, των Ολυμπιακών αγώνων και την αλόγιστη αύξηση των κρατικών δαπανών.
Το αγοραστικό κοινό ήταν απαίδευτο και με ουσιαστική αδυναμία να εκτιμήσει την πραγματική αξία των ακινήτων, έτσι αγόραζαν κτίρια με κακή αισθητική, κακές κατασκευαστικές λεπτομέρειες, χωρίς να ενδιαφέρονται για τα «αφανή» υλικά ( σκυρόδεμα, οπλισμός, μονώσεις, υδραυλικά και ηλεκτρικά δίκτυα κλπ), χαμηλής ενεργειακής κλάσης ( με αυξημένες ενεργειακές απαιτήσεις για θέρμανση και ψύξη), και κυρίως αδιαφορώντας για το πόσα ήταν το νόμιμα τετραγωνικά μέτρα.
Με αυτόν τον τρόπο δημιουργήθηκε ένα υπεραποθεμα κατοικιών, σε μια χώρα η οποία βρίσκεται στις υψηλότερες θέσεις όσον αφορά ποσοστό ιδιοκατοίκησης και τετρ.μετρα ανά κάτοικο στην Ευρώπη. Όπως φαίνεται αναλυτικά και από την έρευνα της Καθημερινής , http://www.kathimerini.gr/801760/article/oikonomia/real-estate/oikodomh-h-megalh-xamenh-ths-e3aetoys-oikonomikhs-krishs η οικοδομή ήταν η μεγάλη χαμένη της κρίσης, και σε αυτήν οφείλεται το 61% της μείωσης των πραγματικών επενδύσεων στην οικονομία. Πολλές επιχειρήσεις του χώρου έκλεισαν και χιλιάδες εργαζόμενοι έμειναν άνεργοι. Μεγάλη μείωση επήλθε στις εισπράξεις των ασφαλιστικών ταμείων, αφού ας μην ξεχνάμε ότι οι εισφορές στο ΙΚΑ με τα ένσημα των εργατοτεχνιτών έφταναν το 5-8% του πραγματικού κόστους μιας οικοδομής.
Η πτώση των τιμών, φέρνει δυστυχώς αλυσιδωτά αποτελέσματα στην οικονομία, καθότι καθιστά ασύμφορη την εξυπηρέτηση των δανείων, μειώνει την αξία των παγίων των επιχειρήσεων και των τραπεζών, με αποτέλεσμα να μειώνεται η πιστοληπτική ικανότητα των μεν και να αυξάνονται οι ανάγκες ανακεφαλαιοποιησης των τραπεζών με χρήματα των φορολογούμενων πλέον των δε (με παράλληλη μείωση των χορηγούμενων δάνειων). Οι δε υγιείς φορολογούμενοι, θα κληθούν να καλύψουν με τους φόρους τους, την ρύθμιση των «κόκκινων» στεγαστικών δανείων. Ο συνδυασμός γίνεται εκρηκτικός αν υπολογίσουμε το ποσοστό των ανέργων, την μείωση των μεταναστών που απορροφούσαν κατοικίες χαμηλότερης άξιας, την μείωση των γάμων και την μείωση και την γήρανση του πληθυσμού που συντελείται λόγω της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης.
Είμαστε λοιπόν στον πικρό πυθμένα ενός οικονομικού κύκλου, τον οποίο πέρασαν και άλλες χώρες (Ισπανία, Ιρλανδία, Πορτογαλία κλπ), οι οποίες όμως με κάποιες κινήσεις εξομάλυναν την πτώση και πέρασαν σε σταθεροποίηση. http://www.kathimerini.gr/799499/article/oikonomia/ellhnikh-oikonomia/meiwsh-timwn-akinhtwn-ay3hsh-episfaleiwn-sthn-ellada-to-2015
Έχουμε φτάσει να έχουμε το 35% των κατοικιών ακατοίκητες. http://www.euro2day.gr/news/economy/article/1250650/elstat-adeio-ena-sta-tria-spitia-sthn-ellada.html Πως ποτέ θα απορροφηθεί αυτό το απόθεμα;
Λύσεις υπάρχουν. Όχι μαγικές βέβαια και άμεσες. Κάποια βήματα γίνονται. Αρκετοί δήμοι έχουν προχωρήσει στην ηλεκτρονική έκδοση των αδειών. Οι έλεγχοι γίνονται από ιδιώτες επιθεωρητές και έχουν εκλείψει τα φαινόμενα αυθαιρεσίας. Δεν είμαι υποστηρικτής της αλόγιστης επέκτασης των πόλεων και την συνεχόμενη τσιμεντοποίηση του περιβάλλοντος με ακαλαίσθητα κτίρια. Η υπερβολή δεν πρέπει να επαναληφθεί.
Μερικές προτάσεις.
Κτηματολόγιο σε όλη την Ελλάδα,
Να μην φορολογείται περιουσία που δεν αποδίδει εισόδημα,
Αντικειμενικές αξίες που αντιστοιχούν στις εμπορικές,
Μείωση φόρου για επαναπατριζόμενα κεφάλαια που επενδύονται σε ακίνητα,
Να μην φορολογείται με 23% ΦΠΑ η αγορά νεόδμητου ακίνητου (πλην πρώτης κατοικίας),
Να ανακαινιστούν και αναβαθμιστούν ενεργειακά τα κτίρια μας. Είναι απαράδεκτο να καταναλώνουμε περισσότερη ενέργεια από σπίτια στην Γερμανία και την Τσεχία για θέρμανση. http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=228104
Να ενισχυθούν οι οικοδομές που έχουν ανάγκη έναντι σεισμών.
Να αναβαθμιστούν οι δημόσιοι χώροι ακόμα και με κατεδάφιση ολόκληρων οικοδομικών τετραγώνων και δημιουργία υποδομών. Προγράμματα ανάδειξης κτιρίων (όπως το πρόσοψη του Δήμου Αθηναίων) και προσπάθεια εξωραϊσμού των κοινοχρήστων χώρων με ξήλωμα όλων των ταμπελλών, ομογενοποιήσει πεζοδρόμιων και αισθητικής κτιρίων.
Αυτά και άλλα πολλά ίσως δώσουν το έναυσμα μιας ελπιδοφόρας αρχής, ώστε να ξανανιώσει ο Έλληνας νοικοκύρης αυτό που σήμερα καταρρίφτηκε «όποιος επένδυσε σε ακίνητο ποτέ δεν έχασε»
* Ο Τάσος Μπομπόνης είναι Πολιτικός Μηχανικός / κατασκευαστής (www.bobonis.gr)