Του Στέλιου Συρμόγλου
Πόσο καιρό ένας λαός θα ζει ημίπληκτος; Πόσο καιρό θα διχοτομεί την ελευθερία του απαλλοτριώνοντας το δικαίωμα και την υποχρέωση του να αναλαμβάνει και να συντηρεί το μέγεθος τούτο άρτιο και αλώβητο; Πόσο καιρό θα εκχωρεί σε τρίτους με την πιο ανήθικη σύμβαση τη νομή αυτού που ανήκει δικαιωματικά στον πολίτη σαν άτομο-μονάδα και σαν μόριο συνόλου;
Μια τέτοια λογική ισοδυναμεί στην ουσία με μιαν έμμεση παράδοση στην αδηφαγία των συμφερόντων, που κάποιες κυρίαρχες στην πολιτική σκηνή δυνάμεις, τα τελευταία χρόνια των μνημονίων, έχουν αναλάβει να υπηρετούν απαρέγκλιτα. Μια τέτοια λογική ενδυναμώνει παράλληλα στον πολίτη - άτομο τη ροπή προς την αυτοφθορά της απομόνωσης και της παθητικότητας.
Οσα συνέβησαν τα τελευταία σχεδόν πέντε χρόνια στην Ελλάδα, με την ανατροπή της ζωής των πολιτών, με την εξαθλίωση της κοινωνίας εξαιτίας του πολιτικού ωχαδερφισμού δεκαετιών αλλά και των απαιτήσεων των δανειστών που εύρισκαν πρόθυμους συνομιλιτές στην ελλαδική πολιτική πραγματικότητα, συνθέτουν τη συνείδηση μιας αλήθειας, που διαμορφώθηκε είτε από την αδράνεια της σκέψης, είτε από αδιαφορία προς τη γόνιμη συνέχεια του λογισμού.
Με ανευθυνότητα που υπηρετούσε την υποτέλεια και με παρωπίδες στέρεα προσαρμοσμένες προς την αποσπασματική θέα των προβλημάτων της κοινωνίας, οι πολιτικοί της απάτης οδήγησαν έναν λαό στη μιζέρια, με διαβρωμένη την εθνική του αξιοπρέπεια. Μέσα στο πλαίσιο αυτό περιόρισαν τη δράση τους και ενέσπειραν το φόβο και την ανασφάλεια. Μια μονόχορδη πολιτική αντίδραση, που εξυπηρετούσε την πολύχορδη ευρύτητα της συμφωνίας των εγχώριων και ξένων συμφερόντων.
Ο Ελληνας, όλα αυτά τα χρόνια, απαξιωμένος και "βυθισμένος" στην καθημερινότητητα των αναγκών του, ακούγοντας μονότονα και μονότροπα να του λένε ότι μόνο μια διέξοδος υπάρχει, ένιωσε και νιώθει ότι προσέκρουσε στη μοίρα του. Και πως δεν δικαιούται να αφαιρέσει τις παρωπίδες που του φόρεσαν οι επιτήδειοι της πολιτικής, γιατί αν το κάνει η ματιά του θα απλωθεί στο μονόχρωμο θέαμα της απελπισίας.
Με την αφαίρεση των παρωπίδων, ωστόσο, θα διεκδικήσει ταυτόχρονα την εγρήγορση όλων των αισθήσεων. Και θα αντικρύσει την πανοραμική θέα. Και είναι η θέα αυτή που θα ενεργοποιήσει την αίσθηση μα και την νόηση, την όραση και τη σκέψη. Ετσι ο Ελληνας θα αντιληφθεί το δεσμό της ατομικής ευθύνης με την ευθύνη των συνόλων. Και η ευθύνη των συνόλων δεν είναι ένα ασυντόνιστο άθροισμα επιμέρους ευθυνών.
Τα αθροίσματα ευθύνης γίνονται ενεργά και αποκρυσταλλώνουν την ενιαία συνείδηση της ιστορικότητάς τους, όταν οι πολίτες που τα απαρτίζουν έχουν ο καθένας τους αποκρυσταλλώσει την αντίληψη της κινητήριας ορμής, που αφομειώνει, μορφοποιεί και προωθεί την κοινωνία προς την κατάκτηση ενός υψηλότερου αναβαθμού στην πολιτική, στον πολιτισμό.
Γιατί η πολιτική και ο πολιτισμός, στη βαθύτερή τους ουσία, δεν μπορεί παρά να είναι η κοινωνική ευημερία. Και οι πολιτικές και οι ιδέες και τα σχήματα και οι αποφάσεις, δοκιμάζονται και σταθεροποιούνται ή φθείρονται και ανατρέπονται ανάλογα με την ικανότητά τους να εξασφαλίσουν στην κοινωνία των πολιτών το ανώτερο ποσοστό ευημερίας.
Σε τούτο το σταυροδρόμι βρίσκεται ο λαός. Είναι η ώρα της ευθύνης του. Είναι η ώρα της ευθύνης και της νέας κυβέρνησης. Οσο κι αν φαίνεται ή θα φανεί "δραματική" η προσπάθειά της να αντιμετωπίσει την αδιαλλαξία των δανειστών, αν τελικά συνεχίσει να εμμένει στις προεκλογικές της δεσμεύσεις και δεν υποχωρήσει ατάκτως, τόσο χρειάζεται την εγρήγορση της κοινωνικής αγωνίας ως αφετηρία της διαπραγματευτικής της ικανότητας.
Χρειάζεται πολιτική τόλμη. Και συναίσθηση της ευθύνης. Η αποτυχία θα είναι ο αμείλικτος θάνατος της ελληνικής κοινωνίας. Η επιβίωση ή η φθορά τούτης της κοινωνίας εξαρτάται πλέον από το ποσοστό των προσδοκιών που η τωρινή κυβέρνηση θα πραγματώσει. Το κοινωνικό αίτημα για στέρεη αντίδραση στις υπερφίαλες αξιώσεις των δανειστών είναι συλλογικό.
Δεν πρόκειται για μια θεωρητική προσέγγιση με ρομαντικές αποφύσεις, αλλά για μια ζεστή επαφή με το καθημερινό γεγονός, μέσα στην παγωνιά που έχει καταψύξει την πραγματικότητα, πολιτική και κοινωνική. Πρόκειται για μια προσέγγιση που διεκδικεί τη μέθεξη στην πρωταρχική συγκίνηση, που έχει να κάνει με την εθνική μας αξιοπρέπεια. Σήμερα, περισσότερο από άλλοτε. Σήμερα, βασανιστικότερα από κάθε προηγούμενη περίοδο στην ιστορία.
Δύο επιλογές διαφαίνονται με το αντίστοιχο πάντα κόστος: Προσαρμογή ή απόδραση. Η προσαρμογή αντιπροσωπεύει στη συνείδηση του ελεύθερου ατόμου τη δουλεία. Η απόδραση τη γοητεία της αντίδρασης, με τις όποιες δυσκολίες και ανακατάξεις στη ζωή μας, για την οικοδομή του παρόντος εκ θεμελίων. Είναι η ώρα της ευθύνης! Για όλους. Μέχρι τώρα η ευθύνη μετατίθετο για το μέλλον και δημιουργούσε το περιθώριο της ραθυμίας, της αβουλίας και της νωθρότητας...
Πόσο καιρό ένας λαός θα ζει ημίπληκτος; Πόσο καιρό θα διχοτομεί την ελευθερία του απαλλοτριώνοντας το δικαίωμα και την υποχρέωση του να αναλαμβάνει και να συντηρεί το μέγεθος τούτο άρτιο και αλώβητο; Πόσο καιρό θα εκχωρεί σε τρίτους με την πιο ανήθικη σύμβαση τη νομή αυτού που ανήκει δικαιωματικά στον πολίτη σαν άτομο-μονάδα και σαν μόριο συνόλου;
Μια τέτοια λογική ισοδυναμεί στην ουσία με μιαν έμμεση παράδοση στην αδηφαγία των συμφερόντων, που κάποιες κυρίαρχες στην πολιτική σκηνή δυνάμεις, τα τελευταία χρόνια των μνημονίων, έχουν αναλάβει να υπηρετούν απαρέγκλιτα. Μια τέτοια λογική ενδυναμώνει παράλληλα στον πολίτη - άτομο τη ροπή προς την αυτοφθορά της απομόνωσης και της παθητικότητας.
Οσα συνέβησαν τα τελευταία σχεδόν πέντε χρόνια στην Ελλάδα, με την ανατροπή της ζωής των πολιτών, με την εξαθλίωση της κοινωνίας εξαιτίας του πολιτικού ωχαδερφισμού δεκαετιών αλλά και των απαιτήσεων των δανειστών που εύρισκαν πρόθυμους συνομιλιτές στην ελλαδική πολιτική πραγματικότητα, συνθέτουν τη συνείδηση μιας αλήθειας, που διαμορφώθηκε είτε από την αδράνεια της σκέψης, είτε από αδιαφορία προς τη γόνιμη συνέχεια του λογισμού.
Με ανευθυνότητα που υπηρετούσε την υποτέλεια και με παρωπίδες στέρεα προσαρμοσμένες προς την αποσπασματική θέα των προβλημάτων της κοινωνίας, οι πολιτικοί της απάτης οδήγησαν έναν λαό στη μιζέρια, με διαβρωμένη την εθνική του αξιοπρέπεια. Μέσα στο πλαίσιο αυτό περιόρισαν τη δράση τους και ενέσπειραν το φόβο και την ανασφάλεια. Μια μονόχορδη πολιτική αντίδραση, που εξυπηρετούσε την πολύχορδη ευρύτητα της συμφωνίας των εγχώριων και ξένων συμφερόντων.
Ο Ελληνας, όλα αυτά τα χρόνια, απαξιωμένος και "βυθισμένος" στην καθημερινότητητα των αναγκών του, ακούγοντας μονότονα και μονότροπα να του λένε ότι μόνο μια διέξοδος υπάρχει, ένιωσε και νιώθει ότι προσέκρουσε στη μοίρα του. Και πως δεν δικαιούται να αφαιρέσει τις παρωπίδες που του φόρεσαν οι επιτήδειοι της πολιτικής, γιατί αν το κάνει η ματιά του θα απλωθεί στο μονόχρωμο θέαμα της απελπισίας.
Με την αφαίρεση των παρωπίδων, ωστόσο, θα διεκδικήσει ταυτόχρονα την εγρήγορση όλων των αισθήσεων. Και θα αντικρύσει την πανοραμική θέα. Και είναι η θέα αυτή που θα ενεργοποιήσει την αίσθηση μα και την νόηση, την όραση και τη σκέψη. Ετσι ο Ελληνας θα αντιληφθεί το δεσμό της ατομικής ευθύνης με την ευθύνη των συνόλων. Και η ευθύνη των συνόλων δεν είναι ένα ασυντόνιστο άθροισμα επιμέρους ευθυνών.
Τα αθροίσματα ευθύνης γίνονται ενεργά και αποκρυσταλλώνουν την ενιαία συνείδηση της ιστορικότητάς τους, όταν οι πολίτες που τα απαρτίζουν έχουν ο καθένας τους αποκρυσταλλώσει την αντίληψη της κινητήριας ορμής, που αφομειώνει, μορφοποιεί και προωθεί την κοινωνία προς την κατάκτηση ενός υψηλότερου αναβαθμού στην πολιτική, στον πολιτισμό.
Γιατί η πολιτική και ο πολιτισμός, στη βαθύτερή τους ουσία, δεν μπορεί παρά να είναι η κοινωνική ευημερία. Και οι πολιτικές και οι ιδέες και τα σχήματα και οι αποφάσεις, δοκιμάζονται και σταθεροποιούνται ή φθείρονται και ανατρέπονται ανάλογα με την ικανότητά τους να εξασφαλίσουν στην κοινωνία των πολιτών το ανώτερο ποσοστό ευημερίας.
Σε τούτο το σταυροδρόμι βρίσκεται ο λαός. Είναι η ώρα της ευθύνης του. Είναι η ώρα της ευθύνης και της νέας κυβέρνησης. Οσο κι αν φαίνεται ή θα φανεί "δραματική" η προσπάθειά της να αντιμετωπίσει την αδιαλλαξία των δανειστών, αν τελικά συνεχίσει να εμμένει στις προεκλογικές της δεσμεύσεις και δεν υποχωρήσει ατάκτως, τόσο χρειάζεται την εγρήγορση της κοινωνικής αγωνίας ως αφετηρία της διαπραγματευτικής της ικανότητας.
Χρειάζεται πολιτική τόλμη. Και συναίσθηση της ευθύνης. Η αποτυχία θα είναι ο αμείλικτος θάνατος της ελληνικής κοινωνίας. Η επιβίωση ή η φθορά τούτης της κοινωνίας εξαρτάται πλέον από το ποσοστό των προσδοκιών που η τωρινή κυβέρνηση θα πραγματώσει. Το κοινωνικό αίτημα για στέρεη αντίδραση στις υπερφίαλες αξιώσεις των δανειστών είναι συλλογικό.
Δεν πρόκειται για μια θεωρητική προσέγγιση με ρομαντικές αποφύσεις, αλλά για μια ζεστή επαφή με το καθημερινό γεγονός, μέσα στην παγωνιά που έχει καταψύξει την πραγματικότητα, πολιτική και κοινωνική. Πρόκειται για μια προσέγγιση που διεκδικεί τη μέθεξη στην πρωταρχική συγκίνηση, που έχει να κάνει με την εθνική μας αξιοπρέπεια. Σήμερα, περισσότερο από άλλοτε. Σήμερα, βασανιστικότερα από κάθε προηγούμενη περίοδο στην ιστορία.
Δύο επιλογές διαφαίνονται με το αντίστοιχο πάντα κόστος: Προσαρμογή ή απόδραση. Η προσαρμογή αντιπροσωπεύει στη συνείδηση του ελεύθερου ατόμου τη δουλεία. Η απόδραση τη γοητεία της αντίδρασης, με τις όποιες δυσκολίες και ανακατάξεις στη ζωή μας, για την οικοδομή του παρόντος εκ θεμελίων. Είναι η ώρα της ευθύνης! Για όλους. Μέχρι τώρα η ευθύνη μετατίθετο για το μέλλον και δημιουργούσε το περιθώριο της ραθυμίας, της αβουλίας και της νωθρότητας...