Όπως το είπα και το επαναλαμβάνω:
«Δεν πρόκειται για «διαπραγματεύσεις»
της χώρας με τους θεσμούς. Αντιθέτως, πρόκειται
για ανέντιμη σειρά εκβιασμών, και
είναι για αυτό όντως αξιοθαύμαστη η υπομονή του Έλληνα πρωθυπουργού
και των συνεργατών του, που υφίστανται αυτόν
τον απαράδεκτο και διαρκείας εμπαιγμό των «εταίρων» μας. «Θεσμοί» ή
«εταίροι» οι οποίοι
ομιλούν χωρίς αιδώ για δήθεν πρόοδο,
ενόσω σε κάθε νέα συνεύρεση θέτουν στο τραπέζι των συζητήσεων και νέες
απαιτήσεις, που είναι ξεκάθαρο ότι θα βαθύνουν (αν τελικά
υλοποιηθούν) την ήδη εγκληματική
εξαθλίωση του ελληνικού λαού. Αυτό πρέπει
να συνειδητοποιήσουμε πριν πάρουμε τις όποιες αποφάσεις.
Παρότι φρονώ ότι δεν απαιτούνται
ειδικές μακροοικονομικές γνώσεις για την κατανόηση των θλιβερών συνεπειών των
μέτρων, που για πολλοστή φορά μας πιέζουν οι δανειστές να δεχθούμε, κρίνω
ωστόσο σκόπιμο να διευκρινίσω τα ακόλουθα, καθώς φαίνεται συχνά να λησμονούνται:
- Πρώτον, η αφαίμαξη αγοραστικής δύναμης, με οποιονδήποτε τρόπο, από την ήδη ρημαγμένη ελληνική οικονομία, καταλήγει αναγκαστικά σε μείωση μισθών και συντάξεων ή, που είναι το ίδιο, σε επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου. Έτσι, συζητώντας για αύξηση του ΦΠΑ στα τρόφιμα και στο κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος κατά 10 μονάδες (από 13 σε 23) οι μισθοί και οι συντάξεις, αλλά και το διαθέσιμο εισόδημα του συνόλου του πληθυσμού θα υποστεί συντριπτική καθίζηση, που θα είναι φυσικά πολύ πιο αισθητή στα χαμηλότερα εισοδήματα. Πράγματι, ο μισθός, οι συντάξεις, γενικά το εισόδημα, έχουν δύο σκέλη: το νομισματικό και το πραγματικό. Το νομισματικό είναι το σύνολο των νομισματικών μονάδων (ευρώ) που λαμβάνει ο καθένας από μας ως μισθό ή σύνταξη στη μονάδα του χρόνου (ημέρα, εβδομάδα, μήνα). Ενώ το πραγματικό είναι το σύνολο των αγαθών και υπηρεσιών που μπορούμε να αποκτήσουμε με το ονομαστικό μας εισόδημα. Η υπόσχεση ότι μισθοί και συντάξεις δεν θα μειωθούν, αναφέρεται φυσικά στο νομισματικό μισθό ή σύνταξη. Αυξάνοντας, ωστόσο την τιμή των τροφίμων και άλλων βασικών αγαθών και υπηρεσιών, εργαζόμενοι και συνταξιούχοι θα αντιληφθούν πολύ σύντομα- μόλις δηλαδή απαλλαγούν από τη λεγόμενη μονεταρίστικη φαντασίωση – ότι έχουν φτωχύνει, παρότι ο ονομαστικός μισθός και η ονομαστική τους σύνταξη παρέμειναν ανέπαφα. Και τούτο, διότι η αύξηση των τιμών τους επιτρέπει να αποκτούν λιγότερα αγαθά και υπηρεσίες από πριν. Να προσθέσω, ότι η δυσαρέσκεια από τη μείωση των πραγματικών μισθών/συντάξεων θα είναι εντονότερη στην περίπτωση των χαμηλόμισθων/χαμηλοσυνταξιούχων, καθώς η τελευταία διαθέσιμη μονάδα του εισοδήματός τους καλύπτει ανάγκες ζωτικότερες (των οποίων η ικανοποίηση δεν θα είναι πια εφικτή) από όσο στην περίπτωση των υψηλοτέρων εισοδημάτων. Συνεπώς, η αύξηση του ΦΠΑ ισοδυναμεί με μείωση μισθών και συντάξεων, θίγοντας, μάλιστα, περισσότερο τους χαμηλόμισθους και χαμηλοσυνταξιούχους.
- Δεύτερον, η αφαίμαξη αγοραστικής δύναμης, με οποιονδήποτε τρόπο, από την ήδη ρημαγμένη ελληνική οικονομία περιορίζει τη συνολική κατανάλωση, αποταμίευση και επένδυση, πλήττοντας έτσι ανεπανόρθωτα την ήδη καταρρακωμένη οικονομική δραστηριότητα, αυξάνοντας την ανεργία, η οποία προβλέπω ότι θα ξεπεράσει το 33%, τροφοδοτώντας τα ήδη υψηλά ποσοστά πείνας και κακής διατροφής, βάζοντας λουκέτο στις εναπομένουσες επιχειρήσεις, διώχνοντας στο εξωτερικό ακόμη μεγαλύτερο αριθμό μορφωμένων νέων, κορυφώνοντας τον αριθμό των θανάτων και πρόωρων θανάτων από την ήδη φρικιαστική κατάσταση στην οποίαν έχουν περιέλθει τα περισσότερα νοσοκομεία, των αυτοκτονιών, των γεννήσεων, αλλά και της βρεφικής θνησιμότητας. Και φυσικά, θα καταποντιστεί, χωρίς την παραμικρή αμφιβολία, και η μοναδική δραστηριότητα που έμεινε ακόμη όρθια στον άμοιρο αυτόν τόπο, ο τουρισμός! Συνεπώς, το επιχείρημα ότι στην Ελλάδα επικρατούν συνθήκες γενοκτονίας δεν απέχει της πραγματικότητας και πάντως δεν αποτελεί υπερβολή. Και, πάντως, δεν είναι πιστευτό να διαφεύγει της προσοχής των «θεσμών».
- Τρίτον, η αφαίμαξη αγοραστικής δύναμης, με οποιονδήποτε τρόπο, από την ήδη ρημαγμένη ελληνική οικονομία, θα έχει δραματικές επιπτώσεις στα δημοσιονομικά της Ελλάδας, μειώνοντας τα έσοδα των φόρων (σε πείσμα των υψηλών, ανήθικων και συχνά παρανοϊκών φόρων που επιβάλλονται και που εξακολουθούν να επιβάλλονται) ενόσω η Κυβέρνηση ονειρεύεται σύλληψη των φοροφυγάδων, ως συνέπεια της πτώσης των εισοδημάτων και της έντασης της οικονομικής δραστηριότητας. Και το όποιο πρωτογενές πλεόνασμα, κάτω από τις νέες αυτές συνθήκες, θα είναι όνειρο θερινής νυκτός. Ακόμη, η συνέχιση της κατακόρυφης πτώσης του ΑΕΠ (έφθασε στο 26% από την αρχή της κρίσης) θα καταστήσει προβληματική τη συνέχιση πληρωμής μισθών και συντάξεων. Διότι, στην οικονομία, δεν υπάρχουν χώροι που μπορεί να απομονωθούν ώστε να αποφύγουν τις θεομηνίες, που οι «θεσμοί», ελαφρά τη καρδία, εξακοντίζουν επί 6 χρόνια εναντίον της κατακαημένης Ελλάδας.
- Τέταρτον, η αφαίμαξη αγοραστικής δύναμης, με οποιονδήποτε τρόπο, από την ήδη ρημαγμένη ελληνική οικονομία, και ειδικότερα με τη βοήθεια μέτρων άκρως υφεσιακών, (όπως αυτά που προγραμματίζουν οι «θεσμοί» για την οικονομία μας), δεν θα αρκεστούν φυσικά στο να αυξήσουν την τιμή εκείνων των ειδών, που θα αποφασιστεί να επιφορτισθούν με συντελεστή ΦΠΑ 23%. Αντιθέτως, και επειδή η κάθε οικονομία αποτελείται από συγκοινωνούντα δοχεία, η αλληλεξάρτηση των τιμών θα συμπαρασύρει προς τα επάνω το γενικό επίπεδο τιμών. Έτσι, θα έχουμε την πρωτιά της πρώτης ευρωπαϊκής οικονομίας, που θα εισέλθει στη θανατηφόρα δίνη ενός αδυσώπητου στασιμοπληθωρισμού.
- Τέλος, πέμπτον, η αφαίμαξη αγοραστικής δύναμης, με οποιονδήποτε τρόπο, από την ήδη ρημαγμένη ελληνική οικονομία, θα έχει επιπτώσεις πολύ πιο μακροχρόνιες από τις άμεσες, οι οποίες θα αποκλείουν για μακροχρόνιο διάστημα κάθε σκέψη επανεκκίνησης της οικονομίας. Αναφέρομαι, ειδικότερα, στους δύο σημαντικούς οικονομικούς μηχανισμούς, τον πολλαπλασιαστή και την επιτάχυνση, το περιεχόμενο των οποίων δεν θα αναλύσω φυσικά εδώ, αλλά θα αρκεστώ να υπενθυμίσω ότι στην ελληνική περίπτωση η αρνητική τους λειτουργία θα εξακολουθήσει να μειώνει το εισόδημα, την απασχόληση, τη ροπή για επένδυση κλπ., και πολύ μετά την αρχική μείωση του εισοδήματος.
Σε πείσμα όλων αυτών, των ορατών και
ξεκάθαρων δεδομένων, υπάρχουν ακόμη
πολλοί, εντός, αλλά και εκτός της Ελλάδας, που τρέμουν τη ΡΗΞΗ και
πανικοβάλλονται στην ιδέα μιας νέας δραχμής. Συνεπώς, αυτοί είναι υπέρ της
συνέχισης μιας ανεξέλεγκτης πια κατρακύλας της ελληνικής οικονομίας, κοινωνίας, παιδείας,
υγείας, δημόσιας διοίκησης, δημόσιας ασφάλειας. Και είναι εναντίον για τη λήψη μέτρων που θα
μπορούσαν να την σταματήσουν. Εκτός, και αν βλέπουν λύσεις, που δεν φαίνονται με γυμνό οφθαλμό.
Αυτοί, λοιπόν, αναφέρονται έντρομοι σε
καταστροφή, που τη βλέπουν να έρχεται με τη δραχμή, και επικαλούνται -με άκρως
αερατζίδικο τρόπο- ότι δεν θα έχουμε να φάμε, δεν θα έχουμε φάρμακα και θα
υποστεί υποτίμηση η νέα δραχμή. Μερικοί, μάλιστα, ανεβάζουν τον πληθωρισμό/υποτίμηση/απώλεια
εισοδήματος σε 50% (αν και δεν γνωρίζω
με τι μέθοδο την υπολογίζουν)!
Από την πλευρά μου, με την ιδιότητα μακροοικονομολόγου, έχω να
παρατηρήσω, σχετικά, τα εξής:
1) Υποτίμηση του νέου νομίσματος θα υπάρξει
οπωσδήποτε. Το πόσο, δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί επακριβώς. Αλλά, όμως,
(όπως θα πρέπει να είναι γνωστό), σε οικονομία με τόσο υψηλή ανεργία όπως η
ελληνική, οι πληθωριστικές πιέσεις (και
συνεπώς η υποτίμηση) θα απορροφηθούν σε σημαντικό βαθμό από τη σταδιακή
απορρόφηση της ανεργίας. Και, ακόμη, με
κυβέρνηση που θα νοιάζεται για τον τρόπο που κατανέμεται το εισόδημα, και που
θα προσπαθεί να περιορίζει τις
ανισότητες, η ύπαρξη εθνικού νομίσματος αποτελεί σημαντικό μέσο αντιμετώπισής τους.
2) Θα
προχωρήσουμε σε κοπή χαρτονομισμάτων σε
ποσότητα που να προκαλείται χαμηλής έντασης πληθωριστική πίεση, έτσι
ώστε η
ζήτηση, σε διαδοχικές φάσεις, να υψώνει στο επίπεδό της την προσφορά που
συνεχώς θα υπολείπεται της ζήτησης, έτσι ώστε κάθε νέο
σημείο ισορροπίας να είναι ανώτερο του αμέσως προηγουμένου. Έτσι, θα επιχειρηθεί ταχύρρυθμη ανάπτυξη.
3) Πόσο θα διαρκέσουν οι δύσκολες συνθήκες;; Δεν είναι δυνατή μια απόλυτη απάντηση.
Θα έλεγα μεταξύ 6-8 μήνες υπό προϋποθέσεις:
-ότι θα υπάρχει έτοιμο ένα
λεπτομερειακό αναπτυξιακό πρόγραμμα, που θα τεθεί σε άμεση εφαρμογή, δίνοντας
απόλυτη προτεραιότητας στη γεωργία
-ότι θα εξασφαλιστεί κάποια βοήθεια
έξωθεν, από ΕΕ (εντός της οποίας θα
παραμείνουμε) από Κίνα, από Ρωσία…. (καταρχήν, είναι σωστή η υπόθεση ότι οι
«εταίροι» μας δεν θα έχουν συμφέρον να μας πολεμήσουν, θέτοντας σε κίνδυνο την
ευρωπαϊκή και διεθνή σταθερότητα)
-ότι θα επιβληθούν περιορισμοί στην
ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων και στις εισαγωγές πολυτελών αγαθών.
-ότι θα συσταθεί ολιγομελής (και μη
αμειβόμενη επιτροπή, εκτός των ξένων) από μακροοικονομολόγους/ αναπτυξιολόγους
(όχι από τραπεζίτες ή λογιστές), που να
παρακολουθούν, βήμα προς βήμα την εκτέλεση του αναπτυξιακού προγράμματος.
Η εξωτερική αξία ενός νομίσματος, και στην
περίπτωσή μας η σφοδρότητα των πιέσεων, που θα δέχεται η δραχμή στις αγορές, αποτελούν σε
αποφασιστικό βαθμό συνάρτηση της κατάστασης που επικρατεί στο εσωτερικό της
περί ης ο λόγος οικονομίας. Δηλαδή, η σταθεροποίηση στο εσωτερικό, θα
συμπαρασύρει και τη σταθεροποίηση της νέας δραχμής.
4) Το εγχείρημα θα είναι δύσκολο και θα
εξαρτηθεί η έκβασή του, από τις προσπάθειες όλων ημών. Το είπα πολλές φορές ότι
δεν θα είναι ευχάριστος περίπατος.
5) Σε πείσμα των δυσκολιών και της
αβεβαιότητας γύρω από την επιστροφή σε εθνικό νόμισμα, η ύπαρξή του
εξασφαλίζει ισχυρότατο όπλο πολλαπλών
χρήσεων σε οποιαδήποτε οικονομία.
Ρωτήστε, λοιπόν, κύριε Πρωθυπουργέ τον ελληνικό λαό τι προτιμάει (αφού τον έχετε αντικειμενικά πληροφορήσει για την αδιέξοδη κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα και αφού τον έχετε πείσει πλήρως ότι διαπραγματευτήκατε μέχρις εσχάτων με τους δανειστές, και ότι αυτοί απέδειξαν πέρα από κάθε αμφιβολία, ότι ουδόλως νοιάζονται για το αν θα ζήσουμε ή θα πεθάνουμε). Ρωτήστε, λοιπόν, κύριε Πρωθυπουργέ, αν ο λαός μας προτιμά να σαπίσει υποτελής και περιφρονημένος για γενιές και γενιές, χωρίς να μπορεί να ξεπληρώσει το τεράστιο χρέος, εφόσον δεν θα έχει πρόσβαση σε ταχύρρυθμη ανάπτυξη, την οποία οι «εταίροι» μας μάς την αρνούνται. Ή αν αντιθέτως ο λαός μας προτιμά να αγωνιστεί για καλύτερες ημέρες. Ειδικότερα, απαιτείστε, κύριε Πρωθυπουργέ, από τους συμπατριώτες μας που ομιλούν (με τόση, αλήθεια, ελαφρότητα) για την καταστροφή της δραχμής, ως εάν ζούσαν τώρα σε παράδεισο!, τι αντιπρόταση έχουν να κάνουν; Μήπως, η αντιπρότασή τους είναι ανάλογη εκείνης, που αν την είχαν ενστερνιστεί οι αγωνιστές του 21, θα ήμασταν ακόμη σκλαβωμένοι;;;
* Πρ.Πρύτανης και Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Πρόεδρος του Ιδρύματος Δημητρίου και Μαρίας Δελιβάνη