Ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης
Η Ευρώπη του ελληνολάτρη Γκαίτε έγινε η Ευρώπη ενός ανελέητου εμπορικού ανταγωνισμού (αμερικάνικου τύπου) μεταξύ Άπω Ανατολής και Δύσης συνθλίβοντας ανθρώπους του καθημερινού μόχθου και της πενιχρής σύνταξης.
Δεν συγκινείται καθόλου από την εξαθλίωσή τους, την κοινωνική αδικία και εν τέλει τον ευτελισμό της ανθρώπινης ζωής. Έγινε αγνώριστη στα χέρια τεχνοκρατών και κάθε είδους αρπακτικών που δεν ορρωδούν μπροστά σε τίποτα, ούτε σε ό, τι θεωρείται ακόμα ιερό και όσιο.
Η αχαλίνωτη κερδοσκοπία έχει δημιουργήσει αξεπέραστα κοινωνικά αδιέξοδα, αν δεν έχει ναρκοθετήσει τα θεμέλια κρατών. Σίγουρα δεν πρόκειται για απλή επιδίωξη τού ατομικού συμφέροντος που ο Adam Smith, πατέρας της οικονομικής θεωρίας, επικροτεί αφού ωφελεί την κοινωνία, αλλά για εξουθενωτική αφαίμαξη των λαών της. Κανένας δεν αρνείται την αξιοποίηση των δυνατοτήτων και ικανοτήτων του ανθρώπου για νόμιμη και δίκαιη απόκτηση αγαθών, ούτε ο σοφός τού «εν οίδα ότι ουδέν οίδα». Όμως: «ουκ εκ χρημάτων αρετή γίγνεται, αλλ’ εξ αρετής χρήματα και τα άλλα αγαθά τοις ανθρώποις άπαντα και ιδία και δημοσία» (Πλάτων, «Απολογία», 30b). Η αρετή δηλ. δεν αποκτάται με τα χρήματα, αλλά τα χρήματα με την αρετή καθώς και όλα τα άλλα αγαθά στην ιδιωτική ζωή και στη δημόσια.
Μπήκαμε στην ΟΝΕ για το ισχυρό νόμισμα και για εθνικούς (υποτίθεται) λόγους, αλλά στην πραγματικότητα μας έσπρωξαν μέσα με (σατανικό) σχέδιο όπως αποκαλύπτεται σήμερα. Μας άφησαν να χρεωθούμε μέχρι τα μπούνια (ως χώρα, επιχειρήσεις και νοικοκυριά) και να ζήσουμε την ψευδαίσθηση της ευημερίας. Τα υπόλοιπα ήταν εύκολη υπόθεση για τους διορατικούς τοκογλύφους. Καταντήσαμε να προσκυνάμε στο ναό του χρηματιστηρίου σαν να μην ήπιε ο Σωκράτης το κώνειο για να μας διδάξει (Ευρωπαίους και μη) τι αξίζει περισσότερο στη ζωή. Δυστυχώς, η μεγαλοσύνη ενός έθνους μετριέται σήμερα, περισσότερο από ποτέ, με την οικονομική του ισχύ, όχι με το επίπεδο πολιτισμού και τα ιδεώδη του.
Μάταια περιμένουμε λοιπόν από τους δανειστές-εταίρους να λειτουργήσουν ως άνθρωποι εμφορούμενοι από πνεύμα αλληλεγγύης. Πίσω από λαμπερά χαμόγελα και θερμές χειραψίες κρύβεται η ψυχρή λογική του κέρδους. Δεν γνοιάζονται αν συμπολίτες λιμοκτονούν ή αν άνθρωποι άλλων εθνικοτήτων σκυλοπνίγονται στη Μεσόγειο κάθε μέρα ή επιβιώνουν στις χώρες του νότου σαν τα αδέσποτα, με τους δουλεμπόρους να θησαυρίζουν. Ενδιαφέρονται μόνο για τις εισπράξεις της ημέρας, για τα νούμερα.
Το μότο «another day another dollar» (άλλη μια μέρα, άλλο ένα δολάριο) πέρασε εύκολα από την Αμερική της παρακμής στην παραπαίουσα Ευρώπη, και έτσι περάσαμε από τη δημοκρατία στη δολαροκρατία και ευρωκρατία. Τίποτα άλλο πέρα από το «another day, another euro» δεν φαίνεται να έχει ιδιαίτερη σημασία. Ούτε ιδανικά, ούτε οράματα, ούτε πατροπαράδοτες αξίες. Πρωταρχική επιδίωξη να εισπραχθεί το ευρώ με οποιοδήποτε κόστος για τους άλλους.
Οι παλαιότεροι θα ενθυμούνται ασφαλώς πόσο σεβαστή ήταν π.χ. η μορφή του δημοδιδάσκαλου. Σήμερα έχει υποβαθμιστεί ο άνθρωπος ως φορέας αξιών και θεοποιηθεί η δύναμη τού μαμωνά. Έτσι αποτιμώνται τα πάντα με μέτρο την αξία τους σε χρήμα. Θέση περίοπτη καταλαμβάνει ο ισχυρός, όχι όποιος έχει παιδεία, που έτσι κι αλλιώς τείνει να εκλείψει και να αντικατασταθεί από την εκπαίδευση που επιβάλλουν οι αδηφάγες και ανθρωποφάγες αγορές.
Δεν αρκεί να λέμε με τον μεγάλο Αμερικανό συγγραφέα Norman Mailer ότι «το χρήμα κατατρώει όλες τις αξίες μας», πρέπει να κάνουμε και κάτι για να σταματήσει η κατρακύλα. Ούτε πάλι να λέμε μόνο «Το μεγαλύτερο μυστήριο του 21ου αιώνα θα είναι να δούμε αν τελικά μείνουν πολιτιστικές ρίζες». Έτσι που πάμε δεν θα μείνει ούτε χώμα να τις θρέψει.
Αν η ΕΕ δεν αγκαλιάσει το μέσο πολίτη με κατανόηση και όραμα δεν θα υπάρξει Ευρώπη του αύριο. Καλά κάνει ο Έλληνας πρωθυπουργός και υψώνει φωνή διαμαρτυρίας, ακόμη και αν η φωνή του παραμένει (προς το παρόν) «φωνή βοώντος εν τη ερήμω». Πάντα υπάρχει ελπίδα να ενώσουν και άλλοι τις φωνές τους και να διεκδικήσουν μια Ευρώπη για τους λαούς της.