Τρία είναι τα σενάρια που προβάλλονται ύστερα από τις τελευταίες εξελίξεις και τη ομιλία του Πρωθυπουργού στην Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ στις 23/5/2015.
Το πρώτο είναι η ρήξη και η έξοδος από το ευρώ. Το δεύτερο η υποταγή στις απαιτήσεις των δανειστών. Και το τρίτο η συνέχιση της αβεβαιότητας με συνεχείς διαπραγματεύσεις και η αναβολή συμφωνίας. Κατά την άποψή μου το πρώτο είναι ένα καλό σενάριο μe την προϋπόθεση ότι η έξοδος θα γίνει συντεταγμένα. Το δεύτερο είναι κακό σενάριο με δυσάρεστες συνέπειες για το ΣΥΡΙΖΑ και τη χώρα.
Το τρίτο, δηλ. η συνεχής αναβολή για την όποια συμφωνία είναι το χειρότερο όλων. Πρόκειται για ένα βέβαιο αργό θάνατο της ελληνικής οικονομίας που θα καταστρέψει τη χώρα εντελώς. Για τους λόγους αυτούς, κυβέρνηση οφείλει να συζητήσει την πρόταση που έκανε πρόσφατα ο κορυφαίος Γερμανός οικονομολόγος Τόμας Μάγερ στον Αλέξη Τσίπρα και που φαίνεται ότι καλοβλέπει και ο Βόλφαγκ Σόϊμπλε.
Με ρεαλισμό και γνώμονα το συμφέρον της χώρας, στα πλαίσια των σημερινών γεωπολιτικών ισορροπιών, μια μέση εφικτή, έξυπνη λύση είναι η συντεταγμένη προσωρινή έξοδος της χώρας από το ευρώ, η καθιέρωση διπλού νομίσματος και η πιθανή επανένταξή της αργότερα, όταν ανακτηθεί η ανταγωνιστικότητα της και υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες. ( Ας το αποκαλέσουμε Greturn). Την ίδια πρόταση έκανε και ο Βόλφαγκ Σόϊμπλε στον Γιάνη Βαρουφάκη, τονίζοντας ότι η Γερμανία θα στηρίξει τη χώρα μας με κλειδωμένη ισοτιμία και υποτίμηση της δραχμής κατά 40% ( 1 ευρώ = 1,6 δραχμές). Αν ερμηνεύω σωστά μια τέτοια πρόταση που φαίνεται ότι τη σκέφτονται σοβαρά στη Γερμανία, αυτό σημαίνει ότι συζητείται κούρεμα του χρέους κατά 40% και επιμήκυνση της αποπληρωμής τους. Η έκδοση εθνικού νομίσματος δε θα πρέπει να ξεπερνά το 15-20% του ΑΕΠ για να αποφευχθεί ο υπερπληθωρισμός, ενώ για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα θα επιβληθούν μέτρα ελέγχου της κίνησης κεφαλαίων.
Η έκδοση εθνικού νομίσματος για εσωτερικές πληρωμές, μισθούς, συντάξεις κλπ., μπορεί να συνυπάρξει με τη χρήση του ευρώ όπως γίνεται στην πράξη σε πολλές χώρες της ΕΕ αλλά και εκτός αυτής, όπως μεταξύ άλλων, η Πολωνία, Τσεχία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Τουρκία, Ισραήλ, κλπ. Τη ρεαλιστική αυτή πρόταση έχει επανειλημμένα αναφέρει ο Χανς Βέρνερ Ζιν, ο μέγιστος των Ευρωπαίων κορυφαίος Γερμανός οικονομολόγος και πρώην σύμβουλος της Αγκέλας Μέρκελ. Με το προσωρινό Grexit, θα αποφευχθεί το φαινόμενο ντόμινο που μπορεί να οδηγήσει στη διάλυση της ευρωζώνης, κάτι που το Βερολίνο δεν πρόκειται να δεχτεί, ενώ οι συμμαχικές κυβερνήσεις του στο νότο και αλλού θα σαρωθούν από τις εσωτερικές τους αντιπολιτεύσεις.
Σήμερα, η αντίσταση στις Βερολινέζικες συνταγές της ακραίας λιτότητας, διογκώνεται παντού, αλλά η ευρωπαϊκή πραγματικότητα δεν έχει ωριμάσει ακόμα για την ανατροπή τους. Αν η πολιτική αυτή ανατραπεί από την Ελλάδα, θα πέσουν τα προκεχωρημένα "φυλάκια" του Βερολίνου σε Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία και αλλού και στο τέλος το ίδιο κεντρικό "κάστρο" των Μερκελ-Σόιμπλε. Στην περίπτωση αυτή, το δάγκωμα του θηρίου στην Ελλάδα πριν ξεψυχήσει θα είναι οδυνηρό. Για τους ίδιους λόγους, χρειαζόμαστε χρόνο. Αλλά η συμφωνία για το διπλό νόμισμα, με κανόνες δημοσιονομικής σταθερότητας και αναπτυξιακής κατεύθυνσης πρέπει να γίνει άμεσα, εδώ και τώρα. Η οικονομία δεν μπορεί να αντέξει άλλο το σφυροκόπημα της αβεβαιότητας και τη γενική παραλυσία που τη συνοδεύει.
Οι διεθνείς γεωπολιτικές ισορροπίες αλλάζουν με τις χώρες των BRICS, να ισχυροποιούνται στη διεθνή σκακιέρα. Οι ΗΠΑ, επιθυμούν μια ισχυρή Ευρώπη ως προμαχώνα απέναντι στη Ρωσία, αλλά όχι μια πανίσχυρη Γερμανία. Και κάθε άλλο παρά αδιαφορούν για την πιθανή απώλεια της χώρας μας από τη δική της σφαίρα επιρροής. Στη σημερινή χρονική συγκυρία, το προσωρινό Grexit και η συντεταγμένη μετάβαση στη δραχμή, με παράλληλη χρήση του ευρώ και έλεγχο στη διακίνηση κεφαλαίων, είναι ένα βελούδινο προσωρινό διαζύγιο, που δε θα τραυματίσει τις δύο πλευρές, εφ' όσον υπάρχει αμοιβαία συνεννόηση και κατανόηση και ληφθούν έγκαιρα τα κατάλληλα μέτρα.
Είναι πολύ προτιμότερο από την όποια "κολοτούμπα" που θα δημιουργήσει πολιτική αναστάτωση και θα καταδικάσει τη χώρα μας σε μόνιμη ύφεση και περαιτέρω φτωχοποίηση. Η διενέργεια δημοψηφίσματος για τον ίδιο σκοπό, εφ’ όσον η πλειοψηφία του ελληνικού λαού εγκρίνει το προσωρινό Grexit όπως πιστεύουμε ότι θα γίνει, θα κατοχυρώσει τη δημοκρατική και πολιτική νομιμότητα του εγχειρήματος.
Στα περιθώρια του παρόντος σύντομου άρθρου δεν μπορεί να γίνει διεξοδική ανάλυση ζητημάτων του χρέους και άλλων πολυποίκιλων θεμάτων που έχουμε παρουσιάσει σε μελέτες, βιβλία και άρθρα μας. Επισημαίνονται εδώ και πάλι, βασικές αρχές όπως η σταδιακή διολίσθηση της δραχμής σε επίπεδα υποτίμησης μέχρι 30-50% σε σχέση με το ευρώ, η προστασία των καταθέσεων και των δανείων σε αναλογία 1: 1, οι ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί, το νοικοκύρεμα της οικονομίας, η στοχευμένη ανάπτυξη, η πάταξη της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς.
Τα μέτρα αυτά με πολλά άλλα, μπορούν να οδηγήσουν σε άμεση ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και τη δημιουργία πάνω από ένα εκατομμύριο θέσεων εργασίας. Επί μέρους ζητήματα που θα προκύψουν μπορεί να αντιμετωπιστούν κατά περίπτωση σύμφωνα με οργανωμένο σχέδιο. Με συνετή κυβερνητική διαχείριση και προβλεψιμότητα, δε θα υπάρξει πρόβλημα έλλειψης βασικών αγαθών πρώτης ανάγκης, τροφίμων, φαρμάκων, καυσίμων. Το Μνημόνιο, ας το εκλάβουμε ως ένα τρανταχτό χαστούκι, ως ένα χρήσιμο μάθημα για να μην επαναλάβουμε τα τραγικά λάθη του παρελθόντος και να βγούμε από την πλαστή ευημερία της εύφορης κοιλάδας των δανεικών που μας οδήγησε στην υποτέλεια.
Απαράβατη προϋπόθεση είναι η χώρα να κυβερνάται, με την αίσθηση του μέτρου και του δικαίου, με αποτελεσματικότητα, ικανότητα και εντιμότητα, από τους άριστους και όχι τους αρεστούς Ίσως κάπου μας χρειαζόταν ο Γερμανός μας. Αλλά όχι οι Γερμανοί με κατοχική προοπτική. Η ανατροπή του μνημονίου με προσωρινή έστω μετάβαση στη δραχμή, με αυτοδύναμη ανάπτυξη και νοικοκύρεμα του κράτους, με εθνική αξιοπρέπεια και κοινωνική δικαιοσύνη, είναι σήμερα η καλύτερη λύση. Το προσωρινό βελούδινο διαζύγιο με προσωρινό Grexit και συνύπαρξη διπλού νομίσματος ευρώ και δραχμής, είναι η σήμερα η καλύτερη δυνατή λύση.
* Ο Θόδωρος Κατσανέβας είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς και επικεφαλής της Κίνησης ΔΡΑΧΜΗ