Οι ατέλειωτης διάρκειας οιονεί διαπραγματεύσεις, ανάμεσα στην Ελλάδα και τους θεσμούς, πιστεύω ότι έκαναν ξεκάθαρες κάποιες οδυνηρές αλήθειες, όπως:
Ι. Το στυγνό εκβιασμό
Οι δανειστές αδιαφορούν, με προκλητικό τρόπο, για τη δραματική εξαθλίωση στην οποίαν οδηγήθηκε η Ελλάδα, ακριβώς εξαιτίας αυτού του αδιέξοδου προγράμματος που της επέβαλαν οι θεσμοί. Ωστόσο, παρότι η αποτυχία του είναι πια μια πραγματικότητα, που ουδείς μπορεί, σοβαρά, να αμφισβητήσει, οι θεσμοί εμμένουν στην επιβολή πρόσθετων μέτρων προς την ίδια κατεύθυνση, που είναι βέβαιο ότι θα καταστήσουν μη αντιστρέψιμη την καταστροφή της ελληνικής οικονομίας. Το συμπέρασμα, συνεπώς, που αβίαστα απορρέει από τη διαπίστωση αυτή, είναι ότι η εμμονή των θεσμών στις παράλογες θέσεις τους σε καμιά περίπτωση δεν δικαιολογείται από την επιθυμία τους να «σώσουν την Ελλάδα». Ας δούμε, λοιπόν, για ποιόν ή για ποιους λόγους, οι θεσμοί και «εταίροι» μας κατέρχονται σε επίπεδα απαράδεκτης αναλγησίας και σκληρότητας, απέναντι στην Ελλάδα, με σαφέστατη πρόθεση να κάνουν τους Έλληνες να πονέσουν και να ματώσουν ακόμη περισσότερο από όσο ήδη έχουν βασανιστεί τα τελευταία έξη χρόνια. Και το σπουδαιότερο: η επιβολή συνεχών και εντεινόμενων μαρτυρίων στον ελληνικό λαό, ουδόλως διευκολύνει την αποπληρωμή του δανείου, ούτε το καθιστά από μη βιώσιμο-βιώσιμο. Αντιθέτως, η επιμονή λήψης και νέων ακραίως υφεσιακών μέτρων αποκλείει, ολοένα και περισσότερο τη δυνατότητα πληρωμής του ελληνικού χρέους.
Πως αλήθεια θα μπορούσε να εξηγηθεί αυτή η, όντως, παρανοϊκή πολιτική της Ευρώπης, που δεν στρέφεται αποκλειστικά και μόνον εναντίον της Ελλάδας, αλλά και εναντίον ολόκληρης της ΕΕ, που αδυνατεί να εξέλθει από την κρίση του 2007; Οι πιθανές εξηγήσεις είναι πολλές και δεν είναι μόνο μία. Η σπουδαιότερη, κατά τη γνώμη μου, είναι η άρνηση των ακραιφνών νεοφιλελεύθερων, που βρίθουν μεταξύ των αξιωματούχων της ΕΕ, να παραδεχτούν ότι το πρόγραμμα της λιτότητας χωρίς ημερομηνία λήξης, έχει παταγωδώς αποτύχει. Και η Ελλάδα ήταν η τελευταία τους ευκαιρία. Άλλες ερμηνείες αυτής της εμμονής των θεσμών, για την ολοκλήρωση της καταστροφής της Ελλάδας, είναι η απόφαση τιμωρίας της, επειδή αμφισβήτησε την ορθότητα της συνταγής λιτότητας, και μάλιστα με τη βοήθεια κυβέρνησης, που είναι «κόκκινο πανί» για την Ευρωζώνη. Στα πλαίσια της τιμωρίας περιλαμβάνεται πιθανότατα και ο παραδειγματισμός, προκειμένου να προληφθούν και άλλοι «αντάρτες», που θα τολμήσουν να απορρίψουν το «ευαγγέλιο της λιτότητας», και να προτιμήσουν μη νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις. Στη γερμανοκρατούμενη, εξάλλου, Ευρώπη, η επιλογή των μέτρων, που επιβάλλονται στους ασθενέστερους κρίκους της Ένωσης, οφείλουν να περιλαμβάνουν και επίδειξη δύναμης της Γερμανίας, ώστε να υπενθυμίζεται το καθήκον να αγωνίζονται οι πάντες για να εξελιχθούν κατ’εικόνα και ομοίωσή της. Συμπληρωματικές, αλλά πιθανότατα σοβαρότερες ερμηνείες, που όμως, κινδυνεύουν να θεωρηθούν ως συνωμοσιακές, είναι και αυτές (που εγώ θεωρώ πολύ σοβαρές) που προετοιμάζουν μια νέα Ευρώπη, με δικτάτορα τη Γερμανία να συνεπικουρείται ίσως από κάποιες άλλες βόρειες χώρες, και τις υπόλοιπες υποτελείς και εξαθλιωμένες, χωρίς ίχνος δημοκρατικών ελευθεριών, να εξασφαλίζουν φθηνά εργατικά χέρια στη μητροπολιτική Γερμανία.
ΙΙ. Τις ολέθριες συνέπειες μιας πιθανής υποχώρησης της Ελλάδας στις παράλογες αξιώσεις των δανειστών
Ο Έλληνας πρωθυπουργός έστειλε μια, πραγματικά, εξαιρετική επιστολή στην εφημερίδα Le Monde, της 31ης Μαίου, στην οποίαν θα έλεγα ότι περιλαμβάνεται ότι είναι ουσιώδες. Δηλαδή, η εξήγηση του γιατί πασκίζουν να μας προσθέσουν και άλλα δεινά, τι σημαίνει η συνεχής αναφορά των θεσμών στην ανάγκη να προχωρήσουμε σε μεταρρυθμίσεις, οι οποίες αναδύονται μέσα από την πιο φανατική έκδοση του νεοφιλελευθερισμού, ξεριζώνουν τα θεμέλια του κράτους Πρόνοιας και εγκαθιστούν ανθρωπιστική εξαθλίωση διαρκείας.
Το εύλογο, ωστόσο, ερώτημα που τίθεται είναι το σε ποιους απευθύνεται η, κατά τα άλλα, ορθότατου περιεχομένου, πρωθυπουργική επιστολή και τι είναι λογικό να ελπίζεται μέσω αυτής. Και η απάντηση είναι: ΤΙΠΟΤΕ! ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΤΙΠΟΤΕ! Τούτο, διότι οι πολυάριθμες εβδομάδες αυτών των τόσο τραυματικών διαπραγματεύσεων, απέδειξαν περίτρανα και χωρίς ίχνος αμφιβολίας, ότι οι «εταίροι» μας, κατάρτισαν εν ψυχρώ κατάλογο ακόμη οδυνηρότερων μέτρων από τα ήδη σε ισχύ, και δεν είναι διατεθειμένοι να υποχωρήσουν ούτε χιλιοστό. Παράλληλα, είναι βέβαιο ότι θέλουν να μας κρατήσουν εντός της Ευρωζώνης, αλλά φυσικά όχι γιατί νοιάζονται για την τύχη μας εκτός Ευρωζώνης, αλλά γιατί φοβούνται τις περιπέτειες που τους επιφυλάσσει η αποχώρησή μας. Ειδικά, τώρα, επειδή επίκειται νέα χρηματοπιστωτική κρίση, την οποίαν δεν θα αντέξει πιθανότατα το βαρύτατα άρρωστο ευρώ, επειδή αναμένεται το εξαιρετικά απειλητικό βρετανικό δημοψήφισμα, αλλά και επειδή φουντώνει με ετικέτες αριστερές ή και δεξιές ο ευρωσκεπτικισμός από άκρου σε άκρο της Ευρώπης. Ο φόβος των Ευρωπαίων ιθυνόντων δεν κρύβεται: εξ ού και οι συνεχείς προτροπές «να τελειώνει η συμφωνία», εξ ού και οι ατέλειωτες ώρες συνεύρεσης των επικεφαλής των θεσμών με τους Έλληνες διαπραγματευτές, εξ ού και οι απειλές για το τι δήθεν μας περιμένει αν δεν υποκύψουμε. Όλο το οπλοστάσιο, ταυτόχρονα, σε ενέργεια!
Είναι ξεκάθαρο ότι η Ευρωζώνη δεν μπορεί και δεν θέλει να διακινδυνεύσει ένα GREXIT. Αλλά, τότε, γιατί αυτό το GREXIT, που συστηματικά εμφανίζεται ως απειλητικός Αρμαγεδδών, στρέφεται μόνον εναντίον της Ελλάδας, και όχι και εναντίον του συνόλου της ΕΕ; Είναι, ίσως, καιρός να συνειδητοποιήσουμε, ότι το GREXIT χρησιμοποιείται κατά κόρο από τους «εταίρους» μας, εναντίον μας, ως όπλο αποτροπής της. Ακριβώς, για να μην αναλογιστούμε ότι το GREXIT, κάτω από κάποιες προϋποθέσεις, μπορεί να σημάνει επανεκκίνηση της χειμαζόμενης οικονομίας μας. Ακριβώς, για να είμαστε μονίμως τρομοκρατημένοι με την ιδέα ότι μπορεί να ζήσουμε χωρίς την ομπρέλα του ευρώ. Αλλά, και ακριβώς, για να μη διερωτηθούμε τι άλλο εκτός από αίμα και δάκρυα μας έχει προσφέρει, ως τώρα, το ευρώ. Οι «εταίροι» μας πιστεύουν ότι θα γίνουμε και για τρίτη φορά Ιφιγένεια στο βωμό του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος, εφόσον η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων «πίνει νερό στο όνομά του», φορτισμένοι επί χρόνια με την τρομοκρατία των ΜΜΕ, απέναντι στη δραχμή. Αλλά, και επιπλέον, σε πείσμα της προσβλητικής στάσης των θεσμών, απέναντί μας, σε όλο το μακροχρόνιο διάστημα αυτών των οιονεί διαπραγματεύσεων, εμείς εμφανιζόμαστε άρρηκτα προσκολλημένοι στο ευρώ, ατενίζοντας με τρόμο την πιθανότητα εξόδου μας και το χειρότερο χωρίς προσπάθεια να το αποκρύψουμε (ακριβώς, δηλαδή, όπως προσπαθούν να μας το υποβάλλουν οι «εταίροι» μας). Έτσι, όμως, δίνουμε την εντύπωση ότι είμαστε έτοιμοι να « δεχθούμε τα πάντα» φθάνει να μείνουμε εντός Ευρωζώνης. Επιβάλλεται, λοιπόν, να απαντηθεί το ακόλουθο βασανιστικό ερώτημα:: «γιατί και πως ο Έλληνας πρωθυπουργός, που προεκλογικά έκανε τόσο σωστές διαπιστώσεις αναφορικά με τις δραματικές συνέπειες της λιτότητας και της αδυναμίας ανάπτυξης εντός αυτής, δέχεται να συνομιλεί επί εβδομάδες, με τους δανειστές, έχοντας ως φόντο την ίδια πάντα στραγγαλιστική λιτότητα; Γιατί δεν το ξεκαθάρισε, από την πρώτη στιγμή, αδιαφορώντας για τις δυσάρεστες εκφράσεις των θεσμών, ότι δεν προτίθεται να συζητήσει σε βάση συνέχισης προγραμμάτων λιτότητας, όχι βέβαια γιατί αρνείται να συνεργαστεί, αλλά γιατί αυτά οδηγούν, αποδεδειγμένα, στην καταστροφή. Ότι, επιπλέον, αδιαφορεί για την ασφυξία της ρευστότητας, που με τέτοια αντιευρωπαϊκή δεοντολογία μας επιβάλλουν, διότι το θέμα είναι πολύ απλό: αν δεν έχουμε την απαιτούμενη ρευστότητα δεν θα πληρώσουμε τις εξωτερικές μας υποχρεώσεις.
Παρότι, πολλές φορές μου δόθηκε η ευκαιρία να περιγράψω και να αναλύσω τις τραγικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της παραμονής μας στα μνημόνια και στο ευρώ, επανέρχομαι με την ευκαιρία των συμπληρωματικών τελευταίων μέτρων. Όπως υποστήριξα σε ένα από τα εντελώς πρόσφατα άρθρα μου, είναι εντελώς λανθασμένη η υπόθεση ότι δήθεν η αύξηση των συντελεστών ΦΠΑ, η διατήρηση του άδικου και παρανοϊκού ΕΝΦΙΑ, η παραδοχή πρωτογενών πλεονασμάτων, που εξάγονται από καταποντισμένη και όχι αναπτυσσόμενη οικονομία είναι δυνατόν να έχουν διαφορετικά αποτελέσματα από τα αντίστοιχα της μείωσης μισθών και συντάξεων. Είναι, επιπλέον, παντελώς αβάσιμη η ελπίδα ότι μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη σε οικονομία της οποίας το ΑΕΠ εξακολουθεί να κατέρχεται, αλλά ωστόσο εξακολουθεί η αφαίμαξη σημαντικών ποσών υπέρ των δανειστών. Τα μέτρα, που αναγγέλλονται ότι θα ληφθούν, είναι βέβαιο ότι θα βυθίσουν ακόμη περισσότερο την ελληνική οικονομία σε κατάσταση αντιπληθωρισμού ή και στασιμοπληθωρισμού, ακυρώνοντας κάθε ελπίδα ανάκαμψης. Τα νέα μέτρα, εφόσον τα αποδεχθούμε, θα είναι εντόνως υφεσιακά. Αλλά, όμως, ο ΣΥΡΙΖΑ, ρητώς υποσχέθηκε στον ελληνικό λαό ότι δεν θα ανεχθεί άλλα υφεσιακά μέτρα!, Ανάμεσα στην υπόσχεση εξυγίανσης της χώρας, και αυτής της οπωσδήποτε παραμονής στην Ευρωζώνη, ήταν, άραγε τόσο εύκολη η επιλογή αθέτησης της πρώτης;
Ας υποθέσουμε, όμως, ότι υπογράφεται η περίφημη πια και με αγωνία αναμενόμενη αυτή συμφωνία, παρότι ολόκληρο το περιεχόμενό της στρέφεται εναντίον μας. Και μετά; Τι μπορεί να περιμένουμε στη συνέχεια, από θεσμούς, δανειστές και εταίρους, που δεν κρύβουν τις δολοφονικές προθέσεις τους, απέναντί μας, αλλά ούτε και την απόφασή τους να μην κάνουν βήμα για να μας σώσουν; Το φθινόπωρο, όπως όλα δείχνουν, θα ξαναρχίσει η ίδια κολασμένη παράσταση. Και στο μεταξύ, ΟΧΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, αλλά ΝΑΙ ΥΦΕΣΗ ολοένα εντονότερη και πιο καταστρεπτική. Φυσικά, είναι πολύ πιθανή η διάλυση της Ευρωζώνης, αλλά η ημερομηνία δεν είναι γνωστή και η ελληνική οικονομία δεν έχει περιθώρια αναμονής.
ΙΙΙ. Την ανάγκη να σταθούμε επιτέλους στα πόδια μας
Επιδεικνύουμε παθολογική, από πολλές πλευρές, συμπεριφορά, το σύνολο των εκφάνσεων της οποίας οδηγεί έμμεσα στην ομολογία ότι « φοβόμαστε, να προσπαθήσουμε, μήπως και αποτύχουμε». Είναι ο λόγος για τον οποίον, εν γνώσει μας, προτιμούμε τον αργό, τον βέβαιο και τον οδυνηρό θάνατο, από του να βγούμε στο ξέφωτο και να αγωνιστούμε για ένα καλύτερο αύριο.
Οι «εταίροι» μας, θα έλεγα ως αποτέλεσμα της έντονης διένεξης ανάμεσα στο ΔΝΤ και την Ευρωζώνη, μας προτείνουν (Πρώτο Θέμα 31.05.2015) βελούδινη έξοδο από την Ευρωζώνη, με συνθήκες και όρους (εκτός του διπλού νομίσματος) που φαίνονται ικανοποιητικοί, εφόσον αποκλείουν πόλεμο εναντίον μας, και οπωσδήποτε με δυνατότητες να βελτιωθούν. Γιατί να μην το σκεφθούμε σοβαρά, και παράλληλα να ετοιμαστούμε για ταχύρυθμη ανάπτυξη, πολύ πιθανή ύστερα από επτά περίπου χρόνια βαθιάς ύφεσης και ανεργίας της τάξης του 28%; Η οικονομία είναι πανέτοιμη να φυτρώσει λουλούδια στους βράχους, αν της εξασφαλίσουμε άνετη ρευστότητα, έστω και με πληθωριστικό άρωμα. Χρειάζεται, απαραιτήτως, ένα λεπτομερές πρόγραμμα ανάπτυξης με σαφείς προτεραιότητες και ακολουθία συγκεκριμένων μέτρων και ενεργειών. Συνέχιση και συντονισμός των προσπαθειών, σχετικά με τους BRICS, οργανισμός που πιθανότατα θα αποδειχθεί πολύ σπουδαίος για την Ελλάδα. Ας σταματήσουν, επιτέλους, οι υστερίες του τύπου ότι η «δραχμή είναι καταστροφή», «δεν θα έχουμε να φάμε και ούτε φάρμακα να γιατρευτούμε» κλπ., και ας αφορίσουμε την καταστροφή που ζούμε εδώ και έξη χρόνια, καθώς και αυτή που μας υπόσχεται η συμφωνία, που είθε να μην πραγματοποιηθεί.
*πρ. πρύτανης και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Τιμήθηκε με πέντε επίτιμα διδακτορικά (DHC)