Οικονομολόγος ΜΑ, PhD
Στον Τάκη Βερέμη
‘Υπάρχουν συντηρητικοί οι οποίοι πιστεύουν ότι υπάρχει ένας φυσικός νόμος ο οποίος απαγορεύει όλοι οι άνθρωποι να εργάζονται. Αν εργαζόντουσαν αυτό θα αποτελούσε παράβαση αυτού του φυσικού νόμου. Δηλαδή πιστεύουν ότι αν θα πρέπει να διατηρείται το ένα δέκατο του πληθυσμού ανενεργό, από δημοσιονομική σκοπιά αυτό είναι συνετό και σωστό… Αυτό βέβαια θα μπορούσε να το πιστέψει κάποιος που είναι υπό διαρκή σύγχυση’ Τζων Μέϋναρντ Κέϋνς
Η οικονομικές θεωρίες είναι άσκηση της λογικής, με άλλα λόγια είναι τρόποι σκέψης. Ο κάθε τρόπος σκέψης έρχεται μέσα από ένα υπόδειγμα, που με βάση αυτό συλλέγονται παρατηρήσεις που αξιολογούνται από το υπόδειγμα, και καταλήγουν σε ερμηνεία της πραγματικότητας.
Υποτίθεται ότι κανένα υπόδειγμα στην επιστήμη δεν είναι και το τελευταίο. Κάποιο άλλο θα έρθει στη θέση του να ερμηνεύσει καλύτερα κάποιο φαινόμενο.
Αυτό οι Έλληνες το ονόμαζαν ‘λόγον διδόναι’ ‘σώζειν τα φαινόμενα’.
Τα υποδείγματα οικοδομούνται σε λιγοστά αξιώματα. Αξίωμα είναι μια πρόταση που είναι αποδεκτή ως παγκόσμια και διαρκής αλήθεια και η οποία δεν έχει ανάγκη από περαιτέρω απόδειξη ή άλλη υποστήριξη. Είναι άρθρο πίστεως.
Τρία είναι τα βασικά άρθρα πίστεως της ΕΕ. Το πρώτο άρθρο πίστεως είναι ότι το μέλλον είναι προβλεπτό ή με άλλα λόγια όλοι οι οικονομικά δρώντες γνωρίζουν τα αποτελέσματα των ενεργειών τους. Το δεύτερο αξίωμα είναι ότι το χρήμα είναι ουδέτερο, με το οποίο θα ασχοληθώ παρακάτω, και το τρίτο αξίωμα είναι ότι ούτως ή άλλως, πάντα το χρήμα επιστρέφει στην παραγωγή.
Με βάση τα παραπάνω δόγματα, το κοινωνικό υπόδειγμα της ΕΕ, αξιώνει να είναι το πρώτο στον κόσμο, που συνέλαβε την πραγματικότητα και κατά συνέπεια να επιτρέπει σε κάθε τραπεζίτη-πολιτικό της, να διατυπώνει προφητείες ιστορικής εμβελείας, που έχουν να κάνουν με την ζωή μας. Είναι απλά ολοκληρωτισμός.
Οίκοθεν νοείται ότι αυτή είναι άρρωστη κατάσταση. Είναι σαν να ρωτάμε ένα μάντη για το τι θα συμβεί στο μέλλον, και να περιμένουμε ότι αυτό που θα πει θα είναι υπεύθυνο. Δείχνει σε τι κατάντια έχει περιέλθει η ΕΕ.
Το δεύτερο άρθρο πίστεως των νεοφιλελευθέρων που πάνω και σε αυτό στηρίζεται το Υπόδειγμα της Ευρωζώνης, είναι ότι το χρήμα, το ευρώ, είναι ουδέτερο. Όταν λέμε ότι το ευρώ είναι ουδέτερο εννοούμε ότι οι μεταβολές στις χρηματαγορές, δηλαδή οι μεταβολές στην ποσότητα του χρήματος, δεν επηρεάζουν ούτε την παραγωγή ούτε την απασχόληση, αλλά δημιουργούν μόνο πληθωρισμό.
Ας αναλύσουμε αυτό το αξίωμα και ας δούμε που μας οδηγεί. Θα το διερευνήσουμε σε αντιπαράθεση με ότι εμείς οι οπαδοί του εθνικού νομίσματος, και κάθε εθνικού νομίσματος, αντιπροτείνουμε.
Αν η οικονομία έχει περιπέσει σε βαθειά ύφεση, τότε μια κυβέρνηση που εκδίδει το δικό της νόμισμα, θα πρέπει να δαπανήσει επιπλέον χρήματα, για να την περιστείλει. Με άλλα λόγια να δημιουργήσει ελλείμματα, που μέρος τους ή και εξ ολοκλήρου, θα χρηματοδοτηθούν από την πώληση κρατικών ομολόγων στη Κεντρική Τράπεζα. Επί της ουσίας αυτό σημαίνει τύπωμα νέου χρήματος.
Πως γίνεται αυτό; Το κράτος θα πρέπει να δαπανήσει περισσότερα χρήματα από ότι εισπράττει από την φορολογία και άρα θα πρέπει να πουλήσει ομόλογα στο Λαό. Αν κανείς δεν επιθυμεί να αγοράσει τα κρατικά ομόλογα, μπορεί αυτά να τα πουλήσει το Κράτος στην Κεντρική Τράπεζα. Δεδομένου αυτού, η Κεντρική Τράπεζα μέσω του τραπεζικού συστήματος της χώρας χορηγεί το χρήμα εκεί που το κράτος επιθυμεί.
Αν η οικονομία της χώρας κάθε χρόνο συρρικνώνεται, και η ανεργία κάθε χρόνο αυξάνεται και το νέο χρήμα διοχετευτεί σε παραγωγικές επενδύσεις, σε ενθάρρυνση του ιδιωτικού τομέα προς την ίδια κατεύθυνση, προς την κατεύθυνση αύξησης της παραγωγής και μείωσης της ανεργίας, τότε πως είναι δυνατόν να έχουμε μόνο αύξηση του πληθωρισμού και κανένα αποτέλεσμα στην πραγματική οικονομία;
Αυτή η τελευταία ιδέα, ότι αν τυπωθεί νέο χρήμα θα προκληθεί μόνο πληθωρισμός, είναι αποτέλεσμα του δεύτερου αξιώματος της νεοκλασικής θεωρίας του ευρώ που θεωρεί τα χρήμα ουδέτερο.
Η αύξηση της ποσότητας του χρήματος προκαλεί αύξηση των τιμών και έτσι η αξία του χρήματος μειώνεται. Με άλλα λόγια, δεδομένου ότι το χρήμα είναι ουδέτερο, όταν η ποσότητας του χρήματος αυξάνεται ταχύτερα από την αύξηση του ΑΕΠ, τότε σύμφωνα με το δόγμα των νεοφιλελευθέρων αυτό θα προκαλέσει μόνο πληθωρισμό.
Αλλά αν η δαπάνη νέου χρήματος προκαλεί πληθωρισμό και μόνον, η ανάπτυξη χωρίς δαπάνη πως μπορεί να γίνει;
Η μείωση του αεπ και η ανεργία έχουν ως κυρίαρχη αιτία το προστατευτικό κράτος και τους σταθερά υψηλούς μισθούς. Αν μέσω ενός σκληρού προγράμματος λιτότητας οι ονομαστικοί μισθοί περικοπούν, τότε η ζήτηση θα μειωθεί, αλλά θα μειωθούν και οι πραγματικοί μισθοί και τότε ο όγκος της απασχόλησης θα αυξηθεί. Οι δαπάνες του κράτους δεν μπορούν σε τίποτα να προσφέρουν. Οι δυνάμεις της αγοράς θα δουλέψουν ανεμπόδιστα και θα αποκαταστήσουν στην ισορροπία. Τόσο απλά!
Φυσικά ένα μέρος του πληθυσμού θα μένει πάντα ανενεργό, γιατί καθώς η ζήτηση για εργασία θα αυξάνεται, θα αυξάνονται και οι πραγματικοί μισθοί πράγμα που θα οδηγήσει στην αύξηση των τιμών. Εκεί θα σταματήσει η ζήτηση για δουλειά, γιατί οι τιμές θα γίνουν ασταθείς. Με άλλα λόγια, ταυτόχρονη σταθερότητα των τιμών και πλήρης απασχόληση του πληθυσμού στην ΕΕ αποκλείεται εξ ορισμού. Θαυμαστός κόσμος!
Ο Karl Popper τόνισε ότι ο καλύτερος τρόπος ελέγχου μιας θεωρίας γίνεται μέσω των εμπειρικών δεδομένων, όπου τα επιβεβαιωτικά δεδομένα δεν αποδεικνύουν την αλήθεια της θεωρίας, αλλά η σύγκρουση της θεωρίας με τα γεγονότα μπορεί να την αποδείξουν εσφαλμένη.
Στην περίπτωση μας, όποτε στην ιστορία το χρήμα θεωρήθηκε ως ουδέτερο, και οι πολιτικές λιτότητας εφαρμόστηκαν για ανάπτυξη, τα αποτελέσματα ήσαν οδυνηρά για τους λαούς, εκτός από αυτούς που κρατούσαν το χρήμα ως χρυσό. Στη περίπτωση μας, στην ΕΕ, η αντίληψη αυτή προστατεύει τις Τράπεζες και κανέναν άλλον. Η φτώχεια με την λιτότητα θα καταστρέψει την χώρα μας ολοκληρωτικά και πλέον είναι θέμα χρόνου.
Παρ’ ολ’ αυτά, ο πληθωρισμός είναι ένα θέμα που παραμένει ανοικτό. Δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί την ύπαρξη του. Βεβαίως είναι υπαρκτός, αλλά σαφώς δεν είναι νομισματικό φαινόμενο, όπως ισχυριζόμενοι μας κοροϊδεύουν οι τραπεζίτες και τα παιδιά τους οι πολιτικοί σε όλη την ΕΕ.
Πρώτα απ όλα ας ξεκαθαρίσουμε κάτι.
Το χρήμα είναι ένας κοινωνικός θεσμός που σκεπτόμενοι άνθρωποι δημιούργησαν, κατά της αβεβαιότητας που έχει το μέλλον. Με το χρήμα ως μονάδα μέτρησης, εκφράζονται μισθοί, ημερομίσθια και χρέη και μέσω του χρήματος η παραγωγή λειτουργεί. Κατά συνέπεια το χρήμα είναι κοινωνικό αγαθό, και ως τέτοιο θα πρέπει να είναι υπό κοινωνικό έλεγχο.
Ο πληθωρισμός είναι πολιτικό-κοινωνικό φαινόμενο. Επί της ουσίας είναι η κοινωνική διαμάχη για την διανομή της παραγωγής. Η καλύτερη λύση σε ένα τέτοιο πρόβλημα, φυσικά δεν είναι η αύξηση της ανεργίας, όπως μας εισηγούνται οι δεξιοί, σοσιαλιστές και οι νεόκοποι αριστεροί νεοφιλελεύθεροι της ευρωζώνης, αλλά ισχυρές πολιτικές διανομής σύμφωνες με την αύξηση της παραγωγικότητας της οικονομίας. Τελεία και παύλα.
Κατά συνέπεια όταν η οικονομία είναι σε ύφεση και ανεργία, το Κράτος έχει την ιερή υποχρέωση μέσω δαπανών, και αδιαφορώντας για οποιοδήποτε έλλειμμα ή πληθωρισμό, να δημιουργεί συνθήκες ‘αγοράς της εργασίας’.
Κανείς πόρος της οικονομίας δεν πρέπει να παραμένει αδρανής και κανείς χωρίς δουλειά και αυτό δεν μπορεί να γίνει αν θα επιστρέψουμε στο Εθνικό μας Νόμισμα, γιατί με αυτό αναπτυχθήκαμε και τώρα ξέρουμε να το κάνουμε ακόμα καλύτερα.