φιλόλογος Μ.Α. Πολιτικής Φιλοσοφίας Α.Π.Θ.
Η Ελληνική Δύναμη Κύπρου (ΕΛΔΥΚ) αριθμούσε 950 αξιωματικούς και οπλίτες στην Κύπρο (δύο Τάγματα Πεζικού των 450 ανδρών, Λόχο Διοικήσεως και Λόχο Υποστηρίξεως). Κατά την τουρκική εισβολή στις 20 Ιουλίου 1974 οι μαχητές του Στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ στη Λευκωσία ήταν 300 στρατιώτες, ένας πραγματικά συμβολικός αριθμός! Από αυτούς θυσιάστηκε το ένα τρίτο, ηρωικά μαχόμενο σε έναν άνισο, καταδικασμένο από πριν αγώνα, που εξαπέλυσε ο δεύτερος «Αττίλας» στις 14 – 16 Αυγούστου 1974.
Ο κύριος όγκος των δυνάμεων της ΕΛΔΥΚ ήταν ταγμένος πίσω από τον λόφο της Μακεδονίτισσας, εκεί όπου είναι σήμερα ο Τύμβος με τα κενοτάφια των πεσόντων Ελλήνων στρατιωτικών. Ο έντιμος και ευσυνείδητος Υποδιοικητής της ΕΛΔΥΚ Παπαγιάννης είχε δώσει εντολή να αναπτυχθεί όλη η Μονάδα σε χώρους διασποράς εντός και εγγύς του Στρατοπέδου. Έτσι δεν τους βρήκε στα καταλύματά τους η πρώτη επίθεση των τουρκικών βομβαρδιστικών με βόμβες ναπάλμ! Ενώ στις 22 Ιουλίου υπήρξε συμφωνία για κατάπαυση του πυρός (συνομιλίες Γενεύης), οι Τούρκοι προωθήθηκαν στο αεροδρόμιο Λευκωσίας, εκεί όμως ανακόπηκαν από την περιβόητη Α’ Μοίρα Καταδρομών που ήρθε με τα «Νοράτλας» από το Μάλεμε της Κρήτης με την αποστολή «ΝΙΚΗ» (άλλη περίπτωση αποστολής αυτοκτονίας που στοίχισε τις ζωές 35 παλληκαριών όταν ένα αεροπλάνο χτυπήθηκε από φίλια(!) πυρά γιατί δεν είχε δοθεί εγκαίρως από το ΓΕΕΦ και από το Α/ΕΔ Αθηνών η εντολή «όπλα δεσμευμένα»)!
 |
| Αντισυνταγματάρχης Παναγιώτης Σταυρουλόπουλος |
Στις 14 Αυγούστου 1974 στην άμυνα του στρατοπέδου ήταν όσοι είχαν μείνει από τις μάχες του Καραβά (από τον ηρωικό 1ο λόχο που στην ουσία δεν υπήρχε πια) μαζί με τον 2ο λόχο, τον 4ο λόχο, τον λόχο διοικήσεως, τη διμοιρία Μηχανικού με διοικητή τον ήρωα – πεσόντα στη μάχη Λοχαγό Σωτήρη Σταυριανάκο και άλλα τμήματα εφέδρων Κυπρίων. Διοικητής όλου αυτού του «μωσαϊκού» των αμυνομένων δυνάμεων ήταν ο Αντισυνταγματάρχης Παναγιώτης Σταυρουλόπουλος. Όταν ξεκίνησε ο «Αττίλας 2» οι Τούρκοι άρχισαν να χτυπούν με πυρά βαρέος πυροβολικού και αεροπορίας (βόμβες ναπάλμ)! Επί δύο ημέρες σφυροκοπούσαν ανηλεώς τις ελληνικές θέσεις. Δυστυχώς «άσχημο παιχνίδι» έπαιξαν οι εκπρόσωποι του ΟΗΕ , οι οποίοι δεν δίσταζαν να υποδεικνύουν στα τουρκικά άρματα τα σημεία διέλευσης που δεν είχαν νάρκες και να προδίδουν τις θέσεις ενέδρας ή παραλλαγής των ελληνικών δυνάμεων. Στις 16 Αυγούστου έγινε η νέα επίθεση των Τούρκων, η πιο σφοδρή αλλά και η τελευταία. Τα τουρκικά άρματα και το πεζικό προχώρησε και αποκρούστηκε προσωρινά μέχρι το μεσημέρι της 16ης Αυγούστου, οπότε και διατάχθηκε απαγκίστρωση. Όμως η διαταγή για οπισθοχώρηση δόθηκε από το ΓΕΕΦ μέρα μεσημέρι και ήταν άτακτη, χωρίς τις απαραίτητες δυνάμεις κάλυψης! Επρόκειτο για καθαρή αυτοκτονία. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του στρατιώτη και πρωταγωνιστή της Μάχης της ΕΛΔΥΚ Μ. Χαζάπη, που παραθέτει ο συγγραφέας Κ. Αλ. Δημητριάδης στο βιβλίο του «Κύπρος 1974, η μεγάλη Προδοσία», εκδ. Πελασγός, πολλοί παγιδεύτηκαν και φονεύθηκαν στην τάφρο που υπήρχε μεταξύ β’ υψώματος και Grammar School . Εκεί βρίσκονται τα οστά πολλών από τους 85 Ελλαδίτες αγνοουμένους και θα έπρεπε να γίνει έρευνα σε εκείνο το σημείο. Απαράμιλλο ηρωισμό στο πεδίο της μάχης, όπου και σκοτώθηκαν, έδειξαν οι λοχαγοί Σωτήρης Σταυριανάκος και Βασίλης Σταμπουλής. Ο Σταυριανάκος είχε διατάξει να μείνουν στα ορύγματά τους κι αν χρειαστεί να περάσουν τα εχθρικά άρματα από πάνω τους! «Το Στρατόπεδο είναι Ελλάδα και θα το υπερασπιστούμε μέχρι ενός» είχε πει πριν σκοτωθεί. Ο άξιος, επιζών, Αντισυνταγματάρχης Π. Σταυρουλόπουλος κατόρθωσε με υπεράνθρωπες προσπάθειες και έπειτα από καβγά με τον Διοικητή Νικολαϊδη, ο οποίος ήθελε να θυσιάσει όλους τους Ελδυκάριους(!) να σώσει πάνω από 170 στρατιώτες. Επίσης με το τζιπάκι που είχε ο Σταυρουλόπουλος μάζευε τους χτυπημένους στρατιώτες και τους πήγαινε πίσω.
Η Μάχη της ΕΛΔΥΚ διδάσκεται στις Στρατιωτικές Σχολές των Η.Π.Α. και της Βρετανίας ως η πιο άνιση μάχη του 20ου αιώνα. Οι τουρκικές δυνάμεις ήταν δεκαπλάσιες των ελληνικών και με εξοπλισμό σε άρματα, αεροπορία, τηλεκατευθυνόμενα. Οι Ελληνες είχαν λίγα FN τα οποία δεν ήξεραν πώς λειτουργούσαν γιατί ποτέ δεν τους είχαν δείξει! Βρισκόντουσαν στις αποθήκες κλεισμένα, τα πήραν τα παιδιά και μάθανε το χειρισμό μόνοι τους! Είναι χαρακτηριστικό ότι στη μάχη της ΕΛΔΥΚ είχαμε και συμπλοκές εκ του συστάδην! Επικρατούσε σύγχυση γιατί Τούρκοι και Έλληνες στρατιώτες φορούσαν ίδιου χρώματος στολή εκστρατείας λόγω ΝΑΤΟ! Στις 13.35 την 16η Αυγούστου τα τουρκικά άρματα έμπαιναν από όλες τις πλευρές στο Στρατόπεδο. Οι Ανθυπασπιστές Κ. Κέντρας και Β. Παπαλάμπρου, με λιγοστούς άνδρες από τη Διμοιρία Πολυβόλων, έμειναν εκεί να καλύψουν τους υποχωρούντες συναδέλφους τους και έκτοτε θεωρούνται και οι δύο αγνοούμενοι. Ο συγγραφέας Κ. Αλ. Δημητριάδης δημοσιεύει στο βιβλίο του «Κύπρος 1974, η Μεγάλη Προδοσία» (εκδόσεις Πελασγός) πολλά περιστατικά αυτοθυσίας των πρωταγωνιστών της Μάχης των Μαχών. Ένα από αυτά είναι η αυτοθυσία του τελευταίου «Αλφαμίτη» της Πύλης του Στρατοπέδου Αναστάσιου Κρατημένου, ο οποίος έκατσε για να μην αφήσει μόνο του τον συναγωνιστή του Θωμά Λύγκο, που είχε τραυματιστεί στα πόδια και δεν μπορούσε να μετακινηθεί. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του επιζήσαντος στρατιώτη Μουλακάκη, ο Κρατημένος έριχνε από το όρυγμά του με το τόμσον ριπές κατά των Τούρκων, καθυστερώντας όσο μπορούσε τη διείσδυσή τους, έτσι ώστε να καλύψει την υποχώρηση των συντρόφων του! Οι δύο φίλοι σκοτώθηκαν στο πεδίο της μάχης. Ο τραγικός απολογισμός της Μάχης της ΕΛΔΥΚ, 14- 16 Αυγούστου 1974, είναι 120 νεκροί Έλληνες και 900 – 1200 νεκροί Τούρκοι.
 |
| Ταγματάρχης (ΠΖ) Δημήτρης Αλευρομάγειρος |
Η Μάχη της Λευκωσίας στις 14 – 16 Αυγούστου 1974:
Ο άξονας των προαστείων Αγίου Παύλου – Αγίου Δομετίου στη Λευκωσία ήταν η ζώνη ευθύνης του 336 ΤΕ (Τάγμα Επίστρατων) με Διοικητή τον Ταγματάρχη (ΠΖ) Δημήτρη Αλευρομάγειρο, μετέπειτα Αντιστράτηγο και Γενικό Επιθεωρητή Στρατού. Η δύναμη του τάγματος ξεπερνούσε τους 850 άνδρες εφέδρους εξ Αμμοχώστου, οι οποίοι διαπνέονταν από ενωτικά αισθήματα, δηλαδή από την ιδέα της Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα, όπως και οι περισσότεροι Αμμοχωστιανοί. Το 336 ΤΕ και το 211 Τ.Π. ,που το συνεπικουρούσε στην περιοχή Παλούκια, καθώς και η Α΄Μ.Κ. και η Γ΄ΜΑΚ, πολέμησαν με αυταπάρνηση και με ελλιπέστατο οπλισμό εναντίον υπεράριθμων Τούρκων που επιτέθηκαν με όλμους, πυροβολικό και αεροπορία και κατόρθωσαν να κρατήσουν την Λευκωσία ανέπαφη, ουσιαστικά στα όρια της Πράσινης γραμμής που προϋπήρχαν της εισβολής.
Ο Τχης Αλευρομάγειρος περιόδευσε όλο το μέτωπο του τάγματος και έδωσε εντολές για άμυνα μέχρις εσχάτων. Στις 15 Αυγούστου οι Τούρκοι έκαναν επέλαση με άρματα Μ-48 προσπαθώντας να δημιουργήσουν ρήγμα ανάμεσα στο 336 ΤΕ και την ΕΛΔΥΚ. Η κατάσταση ήταν κρίσιμη. Η περιοχή καλυπτόταν από λόχο 100 ανδρών υπό τον Κύπριο Ανθυπολοχαγό Α. Καρρά, ο οποίος ανέφερε στον Αλευρομάγειρο ότι τα τουρκικά Μ-48 πλησίασαν στα 200 μέτρα και κατευθύνονταν εναντίον τους, ενώ οι ίδιοι στερούνταν αντιαρματικών. Η απάντηση- διαταγή του Ταγματάρχη ήταν λακωνική: «Μείνατε στις θέσεις σας. Σταματήστε τα άρματα με ο,τιδήποτε. Με τα σώματά σας. Φτάνει να σταματήσουν». Ο Ανθγός Καρράς έδωσε συντεταγμένες στο πυροβολικό και με την πρώτη βολή κατόρθωσε να προσβάλει και να καταστρέψει ένα από τα άρματα των Τούρκων, οι οποίοι υποχώρησαν. Το πυροβολικό της Εθνικής Φρουράς, με τα εύστοχα πυρά του, συνέβαλε στο να παραμείνει η Λευκωσία ελεύθερη.
Στις 16 Αυγούστου, οι Τούρκοι εξαπέλυσαν γενική σφοδρή επίθεση με στόχο και την παλαιά πόλη, εντός των μεσαιωνικών τειχών, της Λευκωσίας. Οι Έλληνες αμύνθηκαν σθεναρά και με αυτοθυσία. Εκεί πολέμησαν οι έφεδροι Ανθγοί Ν. Κουτσού και Γ. Μαυρής, οι οποίοι, αν και σοβαρά τραυματισμένοι, αρνήθηκαν να διακομισθούν στο νοσοκομείο. Με τον ίδιο τρόπο πολέμησαν όλοι οι διοικητές και υποδιοικητές των λόχων, στο σύνολό τους Κύπριοι έφεδροι ανθυπολοχαγοί. Στο κέντρο του μετώπου αμύνθηκε σθεναρά ο 2ος λόχος τους 336 ΤΕ με επικεφαλής τον Κύπριο έφεδρο Ανθγό Χ. Σολομή. Το τμήμα αυτό του μετώπου είναι τόπος ιερός γιατί εντός των Κεντρικών Φυλακών Λευκωσίας βρίσκονται τα μνήματα των Αγωνιστών της ΕΟΚΑ κατά της αποικιοκρατίας των Άγγλων. Στα «Φυλακισμένα Μνήματα βρίσκονται θαμμένοι οι ήρωες: Γρηγόρης Αυξεντίου, Ευαγόρας Παλληκαρίδης, Μιχαήλ Καραολής, Αντρέας Δημητρίου κ.ά. Είναι αξιοσημείωτο πως ο Δ. Αλευρομάγειρος είχε εντολή από την …Κυβέρνηση να εγκαταλείψει τις θέσεις μάχης για να μην υπάρξει άσκοπη αιματοχυσία. Ο Αλευρομάγειρος έδωσε την εξής απάντηση: «Κύριε Αντωνίου (ο Αντωνίου ήταν διευθυντής των Κεντρικών Φυλακών) , εγώ είμαι αξιωματικός του τιμημένου Ελληνικού Στρατού, ανηψιός του ηρωικού συνταγματάρχη Βουδικλάρη, και θεωρώ ατιμωτική ενέργεια την εγκατάλειψη εδαφών μας στον εχθρό. Θα μεταφέρω τις οδηγίες της Κυβέρνησης στους αξιωματικούς και άνδρες μου και θα τους εξηγήσω και τη δική μου απόφαση να παραμείνω εδώ , έστω και μόνος, για να φυλάξω εθνικές Θερμοπύλες»! Πράγματι στις σκληρές μάχες την 15η και 16η Αυγούστου οι άνδρες του φυλακίου «Παλούκια» (μεταξύ Ιπποδρόμου Λευκωσίας και στρατοπέδου ΤΟΥΡΔΥΚ) με τον ήρωα πολυβολητή Πανίκο Αθανασίου, έκαναν να ξαναζήσουν στην εποχή μας οι Θερμοπύλες. Μπροστά στον υπεράριθμο, πάνοπλο εχθρό, έμειναν αμετακίνητοι στις θέσεις τους. Έπεφταν ο ένας μετά τον άλλον στο πεδίο της τιμής. Ο Πανίκος κάλεσε τους εναπομείναντες συντρόφους του να υποχωρήσουν για να σωθούν: «Φύγετε και θα μείνω εγώ στο πολυβόλο για να σας καλύψω»! Μετά την εκεχειρία ο Π. Αθανασίου δεν έδωσε σημεία ζωής. Τριάντα πέντε χρόνια μετά το θάνατό του ταυτοποιήθηκαν τα οστα΄του με την μέθοδο του DNA .
Στις 12.00 της 17ης Αυγούστου πραγματοποιήθηκε συνάντηση του Αλευρομάγειρου με τον διοικητή του τουρκικού επιτιθέμενου τάγματος στο ύψωμα του Σχολείου του Κύκκου, ύστερα από προτροπή των Καναδών αξιωματικών της Ειρηνευτικής Δύναμης του ΟΗΕ. Ο Τούρκος ταγματάρχης ζήτησε να μετακινηθεί η ελληνική πλευρά 500μ. προς τα πίσω, με αντίστοιχη δική τους ενέργεια προς τα πίσω, ώστε να δημιουργηθεί κάποια «νεκρή ζώνη» . Η απάντηση του Αλευρομάγειρα ήταν: «δεν μετακινούμεθα ούτε ένα χιλιοστό προς τα πίσω»! Στη Μάχη της Λευκωσίας οι Τούρκοι πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος χωρίς να εξασφαλίσουν σε αντιστάθμισμα εδαφικά οφέλη.