Της Δήμητρας Ρετσινά Φωτεινίδου
Φιλόλογος- Μ.Α. Πολιτικής Φιλοσοφίας
Όταν αναπτύξουμε επαρκώς την ελληνική παιδεία μας και όταν οι Έλληνες πολιτικοί και πολίτες αντλήσουμε επιχειρήματα από την πλούσια παράδοσή μας, τότε πιο εύκολα μπορούμε να πετύχουμε τους στόχους μας. Ένα καλό επιτελείο που διαπραγματεύεται μια ελληνική θέση στο εξωτερικό θα τα καταφέρει καλύτερα όταν έχει αυτογνωσία, δηλαδή όταν ξέρει πού ανήκει πολιτιστικά. Το σύνολο της παιδείας μας πρέπει να εντάσσεται στα σχολεία μας, και μάλιστα, το μάθημα των αρχαίων ελληνικών με απλά κείμενα από την Ε’ και ΣΤ’ τάξη των δημοτικών σχολείων. Έτσι και τα παιδιά θα εξοικειωθούν ευκολότερα με την αρχαία ελληνική γλώσσα, τη μήτρα όλων των γλωσσών, και θα διορισθούν νέοι φιλόλογοι στα δημοτικά σχολεία για το συγκεκριμένο μάθημα. Ας δούμε ένα έργο ενός σπουδαίου συγγραφέα, οι Λόγοι του οποίου θα έπρεπε οπωσδήποτε να διδάσκονται στα σχολεία και σε συνδυασμό με το μάθημα της Ιστορίας και της Πολιτικής Αγωγής.
Ο Δίων Χρυσόστομος ήταν φιλόσοφος και πολιτικός ρήτορας του 1ου μ.Χ αιώνα, εκπρόσωπος της Δεύτερης Σοφιστικής που επηρέασε με τους Έλληνες διανοούμενους όλον τον κόσμο, από τη Ρώμη ως τη Μέση Ανατολή, όλες τις επαρχίες του ρωμαϊκού κράτους που μπορεί να διοικούσε, όμως, πολιτιστικά ,ήταν ελληνότροπο. Η ελληνική γλώσσα ήταν η lingua franca επί τρεις αιώνες για το ρωμαϊκό imperium.
Το έργο του «Βορυσθενιτικός» (Λόγος 36) χρησιμοποιείται από τους ακαδημαϊκούς όλου του κόσμου για να περιγράψουν την ιδανική πόλη, το ιδανικό πολίτευμα. Πρόκειται για την Κοσμόπολη, τον συνοικισμό ανθρώπων με λογική και φρόνηση, που προσομοιάζει στο θεϊκό δημιούργημα, δηλαδή την τάξη και αρμονία του Κόσμου. Η λέξη Cosmopolitanism είναι φυσικά ελληνική και προέρχεται από τους αρχαίους Στωικούς και από τον Δίωνα Χρυσόστομο, ο οποίος ήταν εκφραστής της στωικής φιλοσοφίας. Στο έργο του αναφέρει τη γνώμη του Φωκυλιδη:
ὅτι ἡ σμικρὰ πόλις ἐν τραχεῖ σκοπέλῳκειμένη κρείττων ἐστὶ καὶ εὐτυχεστέρα κατὰ κόσμον οἰκοῦσα ἢμεγάλη ἐν λείῳ καὶ πλατεῖ πεδίῳ, ἐάνπερ ἀκόσμως καὶ ἀνόμωςὑπὸ ἀνθρώπων ἀφρόνων οἰκῆται; (36,14)
Η μικρή πόλη που βρίσκεται σε τραχύ σκόπελο είναι πιο δυνατή και πιο ευδαίμων όταν κατοικείται «κατά κόσμον» παρά μια μεγάλη σε πλατύ και λείο πεδίο, εάν κατοικείται από ανθρώπους άφρονες και παράνομους.
[36,20] οὕτως οὖν καὶ τὴν πόλιν φασὶν εἶναι πλῆθος ἀνθρώπωνἐν ταὐτῷ κατοικούντων ὑπὸ νόμου διοικούμενον. ἤδη οὖν δῆλονὅτι τῆς προσηγορίας ταύτης οὐδεμιᾷ προσήκει τῶν καλουμένωνπόλεων τῶν ἀφρόνων καὶ ἀνόμων. οὔκουν οὐδὲ περὶ Νίνου εἴηἂν ὁ ποιητὴς ὡς περὶ πόλεως εἰρηκώς, ἀφραινούσης γε αὐτῆς.ὥσπερ γὰρ οὐδὲ ἄνθρωπος ἐκεῖνός ἐστιν ᾧ μὴ πρόσεστι τὸλογικόν, οὕτως οὐδὲ πόλις, ᾗ μὴ συμβέβηκε νομίμῳ εἶναι.νόμιμος δὲ οὐκ ἂν εἴη ποτὲ ἄφρων καὶ ἄκοσμος οὖσα. (36,21)ἴσως οὖν ζητήσαι ἄν τις, εἰ ἐπειδὰν οἱ ἄρχοντες καὶ προεστῶτεςὦσι φρόνιμοι καὶ σοφοί, τὸ δὲ λοιπὸν πλῆθος διοικῆται κατὰτὴν τούτων γνώμην νομίμως καὶ σωφρόνως, τὴν τοιαύτην χρὴκαλεῖν σώφρονα καὶ νόμιμον καὶ τῷ ὄντι πόλιν ἀπὸ τῶνδιοικούντων· ὥσπερ χορὸν ἴσως φαίημεν ἂν μουσικόν, τοῦκορυφαίου μουσικοῦ ὄντος, τῶν δὲ ἄλλων ἐκείνῳ συνεπομένωνκαὶ μηδὲν παρὰ μέλος φθεγγομένων ἢ σμικρὰ καὶ ἀδήλως.
Ο νόμος είναι στοιχείο εκείνο που καθιστά κάθε συνοικισμό πολιτεία, κράτος. Η Νινευή είναι μια κοινότητα από άφρονες και ανόμους ανθρώπους, μια τρελή πολιτεία. Η νόμιμη πόλη είναι σαν τον άνθρωπο που έχει λογική. Όπως ο χορός των μουσικών με τον κορυφαίο και τους συνακόλουθους που δεν φθέγγονται παράφωνα.
ὁ δὲ λόγος οὗτος ἔμβραχυ ἐσπούδακε ξυναρμόσαι τῷ θείῳ τὸ ἀνθρώπειονγένος καὶ ἑνὶ λόγῳ περιλαβεῖν πᾶν τὸ λογικόν, κοινωνίας ἀρχὴνκαὶ δικαιοσύνης μόνην ταύτην ἰσχυρὰν καὶ ἄλυτον εὑρίσκων.πόλις μὲν γὰρ δὴ κατὰ τοῦτο ἂν εἴη λεγομένη μὰ Δί´ οὐ φαύλωνοὐδὲ μικρῶν τυχοῦσα ἡγεμόνων οὐδὲ ὑπὸ τυράννων τε καὶδήμων καὶ δεκαρχιῶν δὴ καὶ ὀλιγαρχιῶν καί τινων ἄλλωντοιούτων ἀρρωστημάτων διαφορουμένη καὶ στασιάζουσα τὸνἅπαντα χρόνον, ἀλλὰ τῇ σωφρονεστάτῃ καὶ ἀρίστῃ βασιλείᾳκεκοσμημένη, τῷ ὄντι βασιλευομένη κατὰ νόμον μετὰ πάσηςφιλίας καὶ ὁμονοίας· (36,32) ὅπερ δὴ ὁ σοφώτατος καὶ {ὁ}πρεσβύτατος ἄρχων καὶ νομοθέτης ἅπασι προστάττει θνητοῖςκαὶ ἀθανάτοις, ὁ τοῦ ξύμπαντος ἡγεμὼν οὐρανοῦ καὶ τῆς ὅληςδεσπότης οὐσίας, αὐτὸς οὕτως ἐξηγούμενος καὶ παράδειγμαπαρέχων τὴν αὑτοῦ διοίκησιν τῆς εὐδαίμονος καὶ μακαρίαςκαταστάσεως·
Οι φαύλες πολιτείες είναι οι ολιγαρχίες, οι δεκαρχίες, οι δημοκρατίες, οι τυραννίες. Όλες αυτές οι μορφές των πολιτευμάτων δεν εξυπηρετούν το γενικό καλό. Η μονη διακυβέρνηση που είναι νόμιμη είναι αυτή των αρίστων και σωφρόνων και η διαμόρφωση της κοινωνίας έτσι ώστε να επικρατεί ο νόμος, η φιλία και η ομόνοια. Η πολιτεία προσομοιάζει την civitas dei, την ιδανική θεία πολιτεία, που διέπεται από τον έναν Λόγο. Μονοθεϊστική θρησκεία των Ελλήνων πριν την έλευση του Χριστιανισμού. Είναι γνωστό ότι ο Απόστολος Παύλος, από την Ταρσό της Κιλικίας, επηρεάστηκε στο έργο και τη διδασκαλία του από τη Στωική φιλοσοφία.
Φιλόλογος- Μ.Α. Πολιτικής Φιλοσοφίας
Όταν αναπτύξουμε επαρκώς την ελληνική παιδεία μας και όταν οι Έλληνες πολιτικοί και πολίτες αντλήσουμε επιχειρήματα από την πλούσια παράδοσή μας, τότε πιο εύκολα μπορούμε να πετύχουμε τους στόχους μας. Ένα καλό επιτελείο που διαπραγματεύεται μια ελληνική θέση στο εξωτερικό θα τα καταφέρει καλύτερα όταν έχει αυτογνωσία, δηλαδή όταν ξέρει πού ανήκει πολιτιστικά. Το σύνολο της παιδείας μας πρέπει να εντάσσεται στα σχολεία μας, και μάλιστα, το μάθημα των αρχαίων ελληνικών με απλά κείμενα από την Ε’ και ΣΤ’ τάξη των δημοτικών σχολείων. Έτσι και τα παιδιά θα εξοικειωθούν ευκολότερα με την αρχαία ελληνική γλώσσα, τη μήτρα όλων των γλωσσών, και θα διορισθούν νέοι φιλόλογοι στα δημοτικά σχολεία για το συγκεκριμένο μάθημα. Ας δούμε ένα έργο ενός σπουδαίου συγγραφέα, οι Λόγοι του οποίου θα έπρεπε οπωσδήποτε να διδάσκονται στα σχολεία και σε συνδυασμό με το μάθημα της Ιστορίας και της Πολιτικής Αγωγής.
Ο Δίων Χρυσόστομος ήταν φιλόσοφος και πολιτικός ρήτορας του 1ου μ.Χ αιώνα, εκπρόσωπος της Δεύτερης Σοφιστικής που επηρέασε με τους Έλληνες διανοούμενους όλον τον κόσμο, από τη Ρώμη ως τη Μέση Ανατολή, όλες τις επαρχίες του ρωμαϊκού κράτους που μπορεί να διοικούσε, όμως, πολιτιστικά ,ήταν ελληνότροπο. Η ελληνική γλώσσα ήταν η lingua franca επί τρεις αιώνες για το ρωμαϊκό imperium.
Το έργο του «Βορυσθενιτικός» (Λόγος 36) χρησιμοποιείται από τους ακαδημαϊκούς όλου του κόσμου για να περιγράψουν την ιδανική πόλη, το ιδανικό πολίτευμα. Πρόκειται για την Κοσμόπολη, τον συνοικισμό ανθρώπων με λογική και φρόνηση, που προσομοιάζει στο θεϊκό δημιούργημα, δηλαδή την τάξη και αρμονία του Κόσμου. Η λέξη Cosmopolitanism είναι φυσικά ελληνική και προέρχεται από τους αρχαίους Στωικούς και από τον Δίωνα Χρυσόστομο, ο οποίος ήταν εκφραστής της στωικής φιλοσοφίας. Στο έργο του αναφέρει τη γνώμη του Φωκυλιδη:
ὅτι ἡ σμικρὰ πόλις ἐν τραχεῖ σκοπέλῳκειμένη κρείττων ἐστὶ καὶ εὐτυχεστέρα κατὰ κόσμον οἰκοῦσα ἢμεγάλη ἐν λείῳ καὶ πλατεῖ πεδίῳ, ἐάνπερ ἀκόσμως καὶ ἀνόμωςὑπὸ ἀνθρώπων ἀφρόνων οἰκῆται; (36,14)
Η μικρή πόλη που βρίσκεται σε τραχύ σκόπελο είναι πιο δυνατή και πιο ευδαίμων όταν κατοικείται «κατά κόσμον» παρά μια μεγάλη σε πλατύ και λείο πεδίο, εάν κατοικείται από ανθρώπους άφρονες και παράνομους.
[36,20] οὕτως οὖν καὶ τὴν πόλιν φασὶν εἶναι πλῆθος ἀνθρώπωνἐν ταὐτῷ κατοικούντων ὑπὸ νόμου διοικούμενον. ἤδη οὖν δῆλονὅτι τῆς προσηγορίας ταύτης οὐδεμιᾷ προσήκει τῶν καλουμένωνπόλεων τῶν ἀφρόνων καὶ ἀνόμων. οὔκουν οὐδὲ περὶ Νίνου εἴηἂν ὁ ποιητὴς ὡς περὶ πόλεως εἰρηκώς, ἀφραινούσης γε αὐτῆς.ὥσπερ γὰρ οὐδὲ ἄνθρωπος ἐκεῖνός ἐστιν ᾧ μὴ πρόσεστι τὸλογικόν, οὕτως οὐδὲ πόλις, ᾗ μὴ συμβέβηκε νομίμῳ εἶναι.νόμιμος δὲ οὐκ ἂν εἴη ποτὲ ἄφρων καὶ ἄκοσμος οὖσα. (36,21)ἴσως οὖν ζητήσαι ἄν τις, εἰ ἐπειδὰν οἱ ἄρχοντες καὶ προεστῶτεςὦσι φρόνιμοι καὶ σοφοί, τὸ δὲ λοιπὸν πλῆθος διοικῆται κατὰτὴν τούτων γνώμην νομίμως καὶ σωφρόνως, τὴν τοιαύτην χρὴκαλεῖν σώφρονα καὶ νόμιμον καὶ τῷ ὄντι πόλιν ἀπὸ τῶνδιοικούντων· ὥσπερ χορὸν ἴσως φαίημεν ἂν μουσικόν, τοῦκορυφαίου μουσικοῦ ὄντος, τῶν δὲ ἄλλων ἐκείνῳ συνεπομένωνκαὶ μηδὲν παρὰ μέλος φθεγγομένων ἢ σμικρὰ καὶ ἀδήλως.
Ο νόμος είναι στοιχείο εκείνο που καθιστά κάθε συνοικισμό πολιτεία, κράτος. Η Νινευή είναι μια κοινότητα από άφρονες και ανόμους ανθρώπους, μια τρελή πολιτεία. Η νόμιμη πόλη είναι σαν τον άνθρωπο που έχει λογική. Όπως ο χορός των μουσικών με τον κορυφαίο και τους συνακόλουθους που δεν φθέγγονται παράφωνα.
ὁ δὲ λόγος οὗτος ἔμβραχυ ἐσπούδακε ξυναρμόσαι τῷ θείῳ τὸ ἀνθρώπειονγένος καὶ ἑνὶ λόγῳ περιλαβεῖν πᾶν τὸ λογικόν, κοινωνίας ἀρχὴνκαὶ δικαιοσύνης μόνην ταύτην ἰσχυρὰν καὶ ἄλυτον εὑρίσκων.πόλις μὲν γὰρ δὴ κατὰ τοῦτο ἂν εἴη λεγομένη μὰ Δί´ οὐ φαύλωνοὐδὲ μικρῶν τυχοῦσα ἡγεμόνων οὐδὲ ὑπὸ τυράννων τε καὶδήμων καὶ δεκαρχιῶν δὴ καὶ ὀλιγαρχιῶν καί τινων ἄλλωντοιούτων ἀρρωστημάτων διαφορουμένη καὶ στασιάζουσα τὸνἅπαντα χρόνον, ἀλλὰ τῇ σωφρονεστάτῃ καὶ ἀρίστῃ βασιλείᾳκεκοσμημένη, τῷ ὄντι βασιλευομένη κατὰ νόμον μετὰ πάσηςφιλίας καὶ ὁμονοίας· (36,32) ὅπερ δὴ ὁ σοφώτατος καὶ {ὁ}πρεσβύτατος ἄρχων καὶ νομοθέτης ἅπασι προστάττει θνητοῖςκαὶ ἀθανάτοις, ὁ τοῦ ξύμπαντος ἡγεμὼν οὐρανοῦ καὶ τῆς ὅληςδεσπότης οὐσίας, αὐτὸς οὕτως ἐξηγούμενος καὶ παράδειγμαπαρέχων τὴν αὑτοῦ διοίκησιν τῆς εὐδαίμονος καὶ μακαρίαςκαταστάσεως·
Οι φαύλες πολιτείες είναι οι ολιγαρχίες, οι δεκαρχίες, οι δημοκρατίες, οι τυραννίες. Όλες αυτές οι μορφές των πολιτευμάτων δεν εξυπηρετούν το γενικό καλό. Η μονη διακυβέρνηση που είναι νόμιμη είναι αυτή των αρίστων και σωφρόνων και η διαμόρφωση της κοινωνίας έτσι ώστε να επικρατεί ο νόμος, η φιλία και η ομόνοια. Η πολιτεία προσομοιάζει την civitas dei, την ιδανική θεία πολιτεία, που διέπεται από τον έναν Λόγο. Μονοθεϊστική θρησκεία των Ελλήνων πριν την έλευση του Χριστιανισμού. Είναι γνωστό ότι ο Απόστολος Παύλος, από την Ταρσό της Κιλικίας, επηρεάστηκε στο έργο και τη διδασκαλία του από τη Στωική φιλοσοφία.