Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την Ελλάδα από το τρίτο μνημόνιο είναι οι ιδιωτικοποιήσεις σε ξένους, οι οποίες καθιστούν μία χώρα όμηρο των διεθνών ροών κεφαλαίου, καθώς επίσης των ελλειμμάτων στο ισοζύγιο της – η Κίνα και η Βραζιλία
Το βασικό χαρακτηριστικό των εξελίξεων στις αναπτυσσόμενες οικονομίες είναι οι ροές των ξένων κεφαλαίων – με τις αυξημένες εισροές να σηματοδοτούν την ανάπτυξη τους, ενώ με τις εκροές τις κρίσεις, στις οποίες βυθίζονται. Εν προκειμένω δεν πρόκειται για επενδυτικά κεφάλαια, όπως συνήθως περιγράφονται από τα ΜΜΕ, αλλά για κερδοσκοπικά – τα οποία τοποθετούνται βραχυπρόθεσμα σε αξιόγραφα κάθε είδους (μετοχές, ομόλογα κλπ.), έτοιμα ανά πάσα στιγμή να αποσυρθούν πανικοβλημένα, εάν υποθέσουν ή/και διαπιστώσουν κινδύνους.
Υπενθυμίζοντας πως η Ευρωζώνη, άτυπα βέβαια, είναι ανάλογα χωρισμένη σε αναπτυσσόμενες και ανεπτυγμένες χώρες, όπως ο υπόλοιπος πλανήτης, γεγονός που προκάλεσε τόσο τις ανισορροπίες στο εσωτερικό της, όσο και την κρίση χρέους, με βασική αιτία τις ροές των ξένων κεφαλαίων (ανάλυση), θεωρούμε πως η Κίνα, καθώς επίσης η Βραζιλία, δεν θα πάψουν να απασχολούν την παγκόσμια οικονομία το επόμενο χρονικό διάστημα.
Αυτό δεν σημαίνει πως οι υπόλοιπες BRICS (Ρωσία, Ινδία, Νότια Αφρική) δεν αντιμετωπίζουν αντιστοίχου μεγέθους προβλήματα, όπως επίσης όλες εκείνες οι χώρες όπως, για παράδειγμα, η Τουρκία, οι οποίες εγγράφουν ελλείμματα στα ισοζύγια εξωτερικών συναλλαγών τους – λόγω του ότι δεν αναπληρώνονται πλέον με πλεονάσματα στα κεφαλαιακά τους ισοζύγια (εισροές ξένων κεφαλαίων).
Πόσο μάλλον οι υπερχρεωμένες σε δολάρια, για τις οποίες η ημέρα της κρίσης πλησιάζει – όταν η Fed αποφασίσει να αυξήσει τα βασικά της επιτόκια, οδηγώντας σε ανοδική πορεία την ισοτιμία του αμερικανικού νομίσματος, με επί πλέον αποτέλεσμα την επιτάχυνση της επιστροφής των κεφαλαίων στις Η.Π.Α.
.
Η Κίνα
Ειδικά όσον αφορά την Κίνα, στην κρίση της οποίας έχουμε αναφερθεί πολλές φορές, το μεγάλο της πρόβλημα είναι τα χρέη. Εν τούτοις, όχι εκείνα τα χρέη που αναφέρονται στους τίτλους των περισσοτέρων ΜΜΕ, τα δημόσια δηλαδή – όπως στην περίπτωση της Ελλάδας, της Ιταλίας, των Η.Π.Α. κοκ.
Αντίθετα, τα αρκετά πιο επικίνδυνα, τα ιδιωτικά, στα οποία δεν δίνεται η απαιτούμενη σημασία – παρά το ότι αποτελούν έναν πολύ αξιόπιστο δείκτη πρόβλεψης των κρίσεων που ακολουθούν. Στο επόμενο γράφημα, οι καμπύλες αναφέρονται στον όγκο των ιδιωτικών χρεών (νοικοκυριά και επιχειρήσεις, χωρίς το χρηματοπιστωτικό κλάδο), σε σχέση με το ΑΕΠ της κάθε χώρας.
.
.
Η πορτοκαλί καμπύλη στο γράφημα απεικονίζει το ιδιωτικό χρέος της Ιαπωνίας – στην οποία, τη δεκαετία του 1980, αυξήθηκε από το 140% του ΑΕΠ της στο 220%. Το γεγονός αυτό συνέβη όταν η χώρα ευρισκόταν στο δρόμο προς την κορυφή της παγκόσμιας οικονομίας – ενώ ολόκληρος ο πλανήτης πίστευε πως θα εκτοπίσει τις Η.Π.Α. από την πρώτη θέση, όπως πιστεύει για την Κίνα σήμερα.
Αντί όμως να συμβεί κάτι τέτοιο, η Ιαπωνία βίωσε μία γιγαντιαία επενδυτική φούσκα, χρηματοδοτούμενη με μεγάλες πιστώσεις – η οποία ουσιαστικά έσπασε το 1989 βίαια, όταν οι Η.Π.Α. την ανάγκασαν να ανατιμήσει το νόμισμα της.
Κάτι ανάλογο συνέβη με τις Η.Π.Α. (σκούρα μπλε καμπύλη), με τη Μ. Βρετανία (πράσινη) και με την Ισπανία (γκρίζα), στις οποίες το ιδιωτικό χρέος αυξήθηκε κατακόρυφα μετά το 2000 – όπου δημιουργήθηκε μία τεράστια φούσκα στην αγορά ακινήτων, χρηματοδοτούμενη από πιστώσεις. Η φούσκα έσπασε τελικά το 2007, με την οικονομία να ανακάμπτει μετά το 2009 – με τη βοήθεια όμως του μηδενισμού των βασικών επιτοκίων, καθώς επίσης του μη συμβατικού, εξαιρετικά επικίνδυνου «φαρμάκου» των πακέτων ποσοτικής διευκόλυνσης (QE, συνολικά 375 δις λίρες στην Αγγλία).
Η διακεκομμένη καμπύλη αφορά τη Ν. Κορέα, η οποία βίωσε ήδη μία τεράστια περιπέτεια λόγω του ιδιωτικού χρέους της το 1997/98 (ασιατική κρίση), ενώ η κόκκινη την Κίνα – στην οποία το ιδιωτικό χρέος εκτοξεύθηκε στα ύψη μετά το 2008. Το μέγεθος του είναι της τάξης του 200% του ΑΕΠ – γεγονός που σημαίνει πως είναι υψηλότερο από αυτό των Η.Π.Α. το 2007, ενώ πλησιάζει το αντίστοιχο της Ιαπωνίας του 1989.
Εύλογα λοιπόν υποθέτει κανείς πως κάποια στιγμή θα εκραγεί η φούσκα που έχει δημιουργηθεί στην Κίνα, παρά το ότι το σύνολο σχεδόν των επενδυτών πιστεύει πως η κυβέρνηση της χώρας είναι σε θέση να την ελέγξει – κάτι που θα ακολουθήσει είτε με τη «βοήθεια» των Η.Π.Α., όπως συνέβη με την Ιαπωνία το 1989, αφού μάλλον δεν θα επιτρέψουν σε καμία χώρα να αμφισβητήσει την παγκόσμια ηγεμονία τους, είτε χωρίς.
.
Η Βραζιλία
Η εταιρεία αξιολόγησης S&P υποβάθμισε τα ομόλογα του δημοσίου της Βραζιλίας σε επίπεδο σκουπιδιών (ΒΒ+ με αρνητικές προοπτικές, χωρίς να αποκλείει μία επόμενη υποβάθμιση) – με αιτιολογία την επιδείνωση των προοπτικών ανάπτυξης της χώρας, το έλλειμμα του εμπορικού της ισοζυγίου, το οποίο αποτελεί το βασικό χαρακτηριστικό όλων εκείνων των χωρών που έχει δραστηριοποιηθεί στο παρελθόν το ΔΝΤ, επιβάλλοντας τους τις ιδιωτικοποιήσεις σε ξένους, καθώς επίσης την πολιτική αστάθεια.
Το γεγονός αυτό σημαίνει πως η Βραζιλία θα συνεχίσει να υποφέρει από τις εκροές των ξένων κεφαλαίων, ότι θα δανείζεται με πολύ υψηλότερα επιτόκια, πως το νόμισμα της θα συνεχίσει να υποτιμάται, ενώ τα συναλλαγματικά της αποθέματα θα μειώνονται.
Αμέσως μετά την υποτίμηση, το νόμισμα της σημείωσε μία νέα πτώση κατά 2,3% στα 3,87 σε σχέση με το δολάριο – ενώ προβλέπεται η διολίσθηση του στο 4,40 ή κατά 15% εντός δύο μόλις μηνών, επί πλέον στο 31% που έχασε από τις αρχές του έτους.
Η επόμενη συνέπεια ήταν η πτώση του δείκτη του χρηματιστηρίου της κατά 2,1% – όταν στη διάρκεια του έτους έχει χάσει το 37% της αξίας του. Επίσης η άνοδος των CDS (ασφαλιστήρια κινδύνου), η οποία έφτασε στα ανώτατα επίπεδα της μετά το 2009 (γράφημα).
.
.
Περαιτέρω, η Παγκόσμια Τράπεζα προβλέπει ότι, πιθανότατα η Βραζιλία θα αντιμετωπίσει τη μεγαλύτερη ύφεση στην ιστορία της, μετά το 1930 – υπολογίζοντας πως το ΑΕΠ της θα μειωθεί κατά 1,3% το 2015. Στον προϋπολογισμό της δε το πρωτογενές έλλειμμα τοποθετείται στα 7,2 δις € (30,5 δις Ρέαλ) – γεγονός που σημαίνει πως το δημόσιο θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί από τις διεθνείς αγορές.
Η χρηματοδότηση της Βραζιλίας όμως δεν θα είναι καθόλου εύκολη – κρίνοντας από τη ματαίωση μίας προγραμματισμένης δημοπρασίας ομολόγων, λόγω της εκρηκτικής ανόδου των επιτοκίων (το επιτόκιο των ομολόγων λήξης 2017 αυξήθηκε στο 15,29%). Για τα δεκαετή το επιτόκιο διαμορφώνεται στο 5,6%, ενώ η παραπάνω ματαίωση της δημοπρασίας είναι η δεύτερη κατά σειρά, εντός μίας εβδομάδας (πηγή).
Ολοκληρώνοντας η πολιτική κρίση στη χώρα, η πρόεδρος της οποίας στηρίζεται μόλις από το 8% του πληθυσμού με βάση τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, ενοχοποιούμενη για διαφθορά σε σχέση με την κρατική πετρελαϊκή επιχείρηση (Petrobras), επιδεινώνει τις προοπτικές της – αν και οι βασική αιτία της προβλεπόμενης κατάρρευσης της οικονομίας της είναι οι χαμηλές τιμές της ενέργειας, οι οποίες αυξάνουν τα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της, επί πλέον στα άλλα της προβλήματα.
.
Επίλογος
Κλείνοντας, θεωρούμε απαραίτητο να αναφέρουμε πως ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την Ελλάδα από το τρίτο μνημόνιο (για το οποίο η προηγούμενη κυβέρνηση συνεχίζει να ψεύδεται ισχυριζόμενη πως θα το διαπραγματευτεί ξανά, παρά το ότι οι δανειστές το αρνήθηκαν (πηγή) μέσω του προέδρου του Euro Group), είναι οι ιδιωτικοποιήσεις – ειδικότερα σε ξένους, με τις σημερινές εξευτελιστικές τιμές.
Οι ιδιωτικοποιήσεις σε ξένους καθιστούν μία χώρα όμηρο των ροών κεφαλαίου, ενώ επιδεινώνουν το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών της σε μεγάλο βαθμό – όπως συμβαίνει σήμερα στην Τουρκία, το νόμισμα της οποίας έχει καταρρεύσει στο 3,46 σε σχέση με το ευρώ (άρθρο), από 2,95 πρόσφατα.
Ο προβληματισμός αυτός συναντάται σε όλες εκείνες τις αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες οικονομίες, οι οποίες έχουν δεχθεί στο παρελθόν τη «βοήθεια» του ΔΝΤ – με αποτέλεσμα να βυθίζονται ξανά και ξανά σε κρίσεις, όπως φαίνεται καθαρά στην περίπτωση της Βραζιλίας.
Οφείλουμε λοιπόν να δίνουμε μεγαλύτερη σημασία στις ιδιωτικοποιήσεις, καθώς επίσης στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών μας, από ότι στο δημόσιο χρέος και στα ελλείμματα του προϋπολογισμού – γεγονός που δυστυχώς φαίνεται πως δεν είναι κατανοητό από τα πολιτικά κόμματα της πατρίδας μας, με αποτέλεσμα να μην παίρνουν τις σωστές αποφάσεις για το μέλλον.