Κοινωνιολόγος –Πολιτικός Επιστήμονας
Όπως δείχνουν οι τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις τελικά το πρόβλημα αντιμετώπισης της ελληνικής κρίσης χρέους αποδεικνύεται καθαρά διαχειριστικό και επομένως αναφέρεται σε συγκεκριμένες δεξιότητες σύλληψης των πραγμτολογιικών συντεταγμένων και δεδομένων εντός των οποίων υπάρχουν συγκεκριμένα περιθώρια κινήσεων και οριοθετημένα περιθώρια δράσης. Εντούτοις θα μπορούσε να παραχωρηθεί στην κοινωνική διάσταση εντός της συγκεκριμένης διαχειριστικής διαδικασίας πολύ περισσότερο έδαφος, εάν υπήρχε προοπτική διακυβέρνησης από μια ισχυρή σοσιαλδημοκρατία. Δυστυχώς τέτοιες δυνατότητες δεν διαφαίνονται ακόμα στον ορίζοντα. Ο ΣΥΡΙΖΑ φαινεται εξαιρετικά ανίκανος να φορέσει ένα αντίστοιχο κουστούμι, ενώ το ΠΑΣΟΚ παραμένει ακόμα εγκλωβισμένο σε έναν άδοξο αγώνα επιβίωσης και υπεράσπισης του παρελθόντος. Η δε ελληνική δεξιά δεν φαίνεται ακόμα να έχει αφομοιώσει τις πρόσφατες εξελίξεις εντός του κόλπου της και δεν έχει ακόμα σαφή πυξίδα προσανατολισμού πόσο μάλλον που η νυν ηγεσία της δεν έχει αφομοιώσει ακόμα την ευρωπαϊκή στρατηγική των νεοσυντηρητικών η οποία καταφανώς στρέφεται εναντίον απείθαρχων χωρών τύπου Ελλάδος. Είναι προφανές ότι οι επικείμενες εκλογές διεξάγονται στον απόηχο μιας έντονης περιόδου αμφισβήτησης της ευρωπαϊκής προοπτικής της Ελλάδος. Στο ερώτημα ποιος ευθύνεται για αυτό , η απάντηση φαντάζει απλή δεδομένου ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έκανε τα πάντα ώστε να κερδίσει έδαφος η άποψη που επιζητούσε την προσωρινή ή μόνιμη έξοδο της χώρας μας από το ευρώ. Μόνο όταν έφτασε ο κόμπος στο χτένι και η Ελλάδα βρέθηκε στα πρόθυρα της ολικής κατάρρευσης με μία κοινωνία σε αναβρασμό, με μια οικονομία σε τραγική ύφεση και με τις τράπεζες κλειστές η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ άλλαξε ρότα και στράφηκε προς τον ολικό συμβιβασμό με θετική ανταπόκριση ακόμα και από τους Μέρκελ και Σοιμπλε. Τον τελευταίο καιρό βέβαια, εμφανίζεται ο Τσίπρας με ώριμη διάθεση κριτικής και αυτοκριτικής. Επιτίθεται λοιπόν στους δραχμιστές που φιλοξενούσε και εξακολουθεί να φιλοξενεί στο κόμμα του και παραδέχεται ότι παρασύρθηκε από αυτούς σε ποικίλες κινήσεις. Είναι σαφές ότι η νέα διάθεση του Τσίπρα είναι ευπρόσδεκτη .Ωστόσο μπαίνει επιτακτικά το ερώτημα εάν είναι κατάλληλος πρωθυπουργός κάποιος που παρασύρεται κάθε τόσο στην βάση παράδοξων αντιλήψεων. Από την άλλη πλευρά τίθεται επίσης το ερώτημα γιατί να τον απαλλάξει το εκλογικό σώμα από ένα μνημόνιο που ο ίδιος έφερε; Δεν είναι λίγοι άλλωστε αυτοί που πιστεύουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να πληρώσει εφαρμόζοντας κατά κόρον τα μέτρα του μνημονίου . Άλλοι πάλι πιστεύουν με απίστευτη ελαφρότητα και αφέλεια η οποία κρύβει και αυτοκριτική διάθεση, ότι πρέπει να ψηφίζουν Τσίπρα μέχρι να μάθει να κυβερνά.
Οι προηγηθείσες διαπιστώσεις είναι μεν εύλογες και αποτελούν το καταστάλαγμα της κοινής γνώμης. Εντούτοις όμως η ρίζα του προβλήματος δεν είναι αποκλειστικά η διαχειριστική και κυβερνητική αδυναμία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ αλλά και η εξαιρετική ένδεια που παρουσιάζουν τα πολιτικά κόμματα στην χώρα μας συνολικά όσον μια ελληνική στρατηγική ενός της Ευρώπης .
Ασφαλώς η ρίζα του προβλήματος εντοπίζεται στο ζήτημα του χρέους που έχει θέσει την χώρα στο μάτι του κυκλώνα καθιστώντας την ευάλωτη απέναντι στις αιτιάσεις και απαιτήσεις των ισχυρών της Ευρώπης. Το ελληνικό χρέος ωστόσο κατέδειξε ταυτόχρονα πόσο ευάλωτη είναι η Ευρώπη απέναντι στην πίεση μιας μεμονομένης χώρας όπως η Ελλάδα. Ειδικότερα δε αποδείχτηκε ότι μία μονομερή ενέργεια αποπομπής της Ελλάδος από το ευρώ θα αποτελούσε πολιτική αυτοκτονία της Ευρωζώνης, ευρωζώνης ενώ οι αντίστοιχες συμβάσεις δεν προβλέπουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο.. Το πείραμα αποπομπής μιας χώρας θα μπορούσε να σηματοδοτήσει ένα απρόβλεπτο μήνυμα για την σταθερότητα στης ΕΕ αυξάνοντας ταυτόχρονα το κόστος διάσωσης μιας χώρας Ακόμα μια εθελοντική έξοδο της Ελλάδος φέρνει σε κίνδυνο την ευρωπαϊκή και σταθερότητα και θα έχει επιπρόσθετο κόστος πολλών δισεκατομμυρίων για το σύστημα των κεντρικών τραπεζών .
Υπό αυτές τις συνθήκες η Ελλάδα όχι μόνο δεν εκδιώχτηκε από το ευρώ αλλά έλαβε ένα νέο μεγάλο δάνειο ενώ συζητιέται πλέον ανοικτά η πάγια ελληνική έκκληση για απομείωση του χρέους .
Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί και οι αντίστοιχες ελίτ που τους στηρίζουν έφτασαν μάλιστα στο σημείο να επιχειρήσουν μια ανακατασκευή των πακέτων και των θεσμών διάσωσης ώστε να αποτρέψουν στο μέλλον καταστάσεις τύπου Ελλάδος. Δυστυχώς όμως τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα δεν διαβλέπουν την αναδυόμενη ευκαιρία συγκρότησης μιας ενιαίας στρατηγικής επαναδιαπραγμάτευσης του χρέους θέτοντας το συγκεκριμένο διακύβευμα στο επίκεντρο της εκλογικής διαμάχης.
Αντί λοιπόν τα συστημικά κόμματα να διαγνώσουν τις ευοίωνες ευκαιρίες που προέκυψαν μέσα από την διαπραγματευτική διαδικασία που προηγήθηκε η οποία σίγουρα οδήγησε σε έναν επώδυνο μνημονιακό συμβιβασμό του Αλέξη Τσίπρα, διαπληκτίζονται γύρω από επιμέρους κατηγορίες που αφορά λιγότερο ή περισσότερο τον βαθμό της μνημονιακής δέσμευσης του καθενός. Στην ουσία ωστόσο όλα τα αστικά κόμματα συμπεριλαμβανομένου και του ΣΥΡΙΖΑ επιθυμούν την παραμονή της χώρας στο ευρώ και ταυτόχρονα ένα κούρεμα του χρέους.
Με βάση αυτά τα δεδομένα, η Ελλάδα αντί να επιδιώξει τον εκβιασμό της Ευρώπης μέσα από απειλές μονομερούς στάσης πληρωμών πρέπει να θέσει στο επίκεντρο την απομείωση του χρέους προσφέροντας ως αντάλλαγμα την γρήγορη και αποτελεσματική εφαρμογή μεταρρυθμιστικών μέτρων διαρθρωτικού χαρακτήρα πέραν του μνημονίου που μακροπρόθεσμα έχουν και θετικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα. Τέτοια μέτρα είναι για παράδειγμα η ποιοτική εμβάθυνση του Καλλικράτη , η αύξηση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης μέσα από μεθόδους σύγχρονου μάνατζμεντ, την συνεχή αναβάθμιση του προσωπικού και την πλήρη μηχανοργάνωση. Παράλληλα απαιτείται ένας στρατηγικός επενδυτικός χάρτης μέσα από ένα χωροταξικό επενδύσεων που θα δίνει έμφαση σε φορολογικά και άλλα κρατικά κίνητρα έναντι της προσφοράς ποιοτικών θέσεων εργασίας και την εισαγωγή καινοτομίας . Το νέο ελληνικό παραγωγικό μοντέλο δεν είναι απαραίτητο να στηριχτεί στην φτηνή εργασία αλλά μπορεί κάλλιστα να επενδύσει στο υψηλό κοινωνικό κεφάλαιο που διαθέτει η χώρα. Εάν οι προτάσεις για ένα προσαρμοσμένο ελληνικό παραγωγικό μοντέλο δεν έρθουν από την ελληνική πλευρά κάποια στιγμή θα έρθουν ετοιμοπαράδοτες από το ΔΝΤ ή άλλους αποξενωμένους θεσμούς με τα ελληνικά δεδομένα. Που είναι οι προτάσεις των ελληνικών κομμάτων που θα συνδέουν το ζήτημα του χρέους με ένα νέο παραγωγικό μοντέλο;
Οι συζητήσεις του προοδευτικού χώρου που περιστρέφονται μονομερώς γύρω από τον σκληρό χαρακτήρα της Ευρώπης, είναι άτοπες εάν λάβουμε υπόψη ότι κατά τα περασμένα 5 χρόνια η χώρα μας δεσμεύτηκε σε έναν σωρό μέτρων τον οποίο τήρησε πλημμελώς και όμως λαμβάνει συνεχώς νέες παρατάσεις και νέα δάνεια . Το νέο μνημόνιο Τσίπρα στην ουσία δεν είναι τίποτα άλλο από ένας κατάλογος των σωρευμένων παραλήψεων του παρελθόντος. Αυτό δείχνει ωστόσο ότι η Ευρωζώνη δεν διαθέτει μέχρι τώρα αποτελεσματικές δυνατότητες αυστηρής κύρωσης παραβάσεων. Αυτό το ελάττωμα έχει γίνει πλέον αντιληπτό και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί ετοιμάζουν ένα πολύ πιο ασφυκτικό πλαίσιο που στην ουσία θα εμπνέεται από το ελληνικό παράδειγμα και θα ανταποκρίνεται μελλοντικά στην παραβατική συμπεριφορά της Ελλάδος . Η χώρα μας μπορεί ακόμα να προλάβει τις εξελίξεις πριν είναι αργά και αρχίσουν και οι άλλες χώρες όπως η Ιρλανδία , η Πορτογαλία , η Ισπανία και η Κύπρο να θέτουν εντατικά ζήτημα χρέους παρουσιάζοντας παράλληλα και δελεαστικά μεταρρυθμιστικά σχέδια.
Μακροπρόθεσμα η ΕΕ θα επιδιώξει σταθερές μη βρχυπρόθεσμες λύσεις . Η ΕΕ θα αξιοποιήσει μελλοντικά όλα τα πολιτικά μέσα που βρίσκονται στην διάθεση της ώστε να δεσμεύσει την χώρα μας ως οφειλέτη. Αυτό σημαίνει ότι η χώρα μας θα υπόκειται συστηματικά σε σκληρές υποχρεώσεις αποστέλλοντας έτσι ένα μήνυμα αποφυγής παραβάσεων στις υπόλοιπες χώρες. Σε τελική ανάλυση το ερώτημα κατά πόσον η αρχιτεκτονική της ευρωζώνης είναι προετοιμασμένη για μελλοντικές κρίσεις είναι σημαντικότερο από το ερώτημα του κατά πόσο η Ελλάδα είναι σε θέση να αποπληρώσει μακροπρόθεσμα το χρέος της.
Τα τελευταία διαπραγματευτικά επεισόδια άλλωστε με την χώρα μας έδειξαν πόσο δύσκολη είναι η διαχείριση δανείων που χορηγήθηκαν σε κυρίαρχα κράτη όπως η Ελλάδα . Στην εξελισσόμενη κρίση χρέους οι ομπρέλες διάσωσης οι οποίες κανονικά αποσκοπούσαν στην σταθερότητα του νομίσματος αναγκάστηκαν να ακολουθήσουν την παρακαμπτήριο των κρατικών προϋπολογισμών οι οποίοι από την πλευρά τους ικανοποιούσαν αιτήματα των τραπεζών, απαιτήσεις του ασφαλιστικού συστήματος και ποικίλων εταιρειών. Σήμερα πλέον πολλές κυβερνήσεις ζητούν μεσοπρόθεσμα την ολοκληρωτική αναδιάρθρωση των θεσμών διάσωσης ώστε να μην εξυπηρετούν πλέον τα κρατικά χρέη αλλά την σταθεροποίηση του νομίσματος και κατά συνέπεια να αφορά στην λειτουγικότητα και σθεναρότητα του τραπεζικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η ένωση τραπεζών αποτελεί ήδη ένα σημαντικό βήμα σε αυτή την κατεύθυνση. Μεταξύ των άλλων προτάσεων που έχουν κατατεθεί είναι η αποκλειστική ενασχόληση του ESM με την χρηματοδότηση αναδιαρθρώσεων στον τραπεζικό τομέα υπό την παράλληλη λήψη σταθεροποιητικών μέτρων για την αποφυγή διασώσεων τραπεζών. Πολλοί ειδικοί θεωρούν άλλωστε ότι από την στιγμή που θα εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα και η σταθερότητα του τραπεζικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος το ενδεχόμενο μιας κρατικής χρεοκοπίας σχετικοποιείται κατά πολύ χάνοντας την φοβική φόρτιση του.
Υπό την παραπάνω έννοια είναι σημαντικό να υπάρξει ένα συναινετικό ελληνικό σχέδιο για το χρέος πριν αρχίσουν οι εξελίξεις στην Ευρώπη να τρέχουν συμπυκνωμένα για άλλη μια φορά αρνητικά για την χώρα μας . Αυτό το σχέδιο για το χρέος θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πραγματικό κριτήριο επιλογής στις επικείμενες εκλογές . Είναι λυπηρό ωστόσο ότι κάποιοι στον ΣΥΡΙΖΑ ποντάρουν κυριολεκτικά στην εκλογική ήττα με την ελπίδα ότι το κόμμα τους θα δραπετεύσει έξυπνα από την εφαρμογή των μνημνονιακών μέτρων και ως εκ τούτου από το βαρύ και καταστρεπτικό πολιτικό κόστος που ενδέχεται να οδηγήσει ακόμα και στον αφανισμό ενός ούτως η άλλως δομικά αδύναμου πολιτικού φορέα. Η επένδυση ωστόσο στην διαχείριση του μνημονίου από μια δεκτική απέναντι στην εξουσία δεξιά, δεν μπορεί στα σοβαρά να θεωρηθεί σοβαρή πυξίδα προσανατολισμού και αυτοπροσδιορισμού της αριστεράς . Αυτό το γεγονός δείχνει από μόνο του πόσο ρηχό , υπερφίαλο και τρωτό είναι το εποικοδόμημα πάνω στο οποίο στηρίζεται μια μερίδα της αριστεράς στην Ελλάδα.