φιλόλογος – Μ.Α. Πολιτικής Φιλοσοφίας Α.Π.Θ.
Στα Γρεβενά, όπως και στο Μοναστήρι των Βαλκανίων, η κοινωνικο – πολιτική κατάσταση ήταν οξυμμένη. Κυριαρχούσε η βουλγαρική και η ρουμανική προπαγάνδα και η τουρκική στρατιωτική και παραστρατιωτική δράση που τρομοκρατούσε τον πληθυσμό. Το 1907 δολοφονήθηκε ο επίσκοπος Κορυτσάς Φώτιος από Αλβανούς και Ρουμάνους συνωμότες. Αυτό πάγωσε το αίμα στις φλέβες των χριστιανών της περιοχής. Οι Βλάχοι της Σαμαρίνας έκοψαν παρτίδες με τους ρομανίζοντες συμπατριώτες τους. Τον ίδιο χρόνο ο Μητροπολίτης Μοναστηρίου Ιωακείμ Φορόπουλος έγινε στόχος των κομιτατζήδων Βουλγάρων. Δύο δολοφονικές απόπειρες έγιναν εναντίον του όταν δημοσιοποίησε τις άθλιες συνθήκες των Ελλήνων στο Μορίχοβο.
Στις 10 Ιουλίου 1908 το κίνημα των Νεοτούρκων με αρχηγό τον αξιωματικό Νιαζί μπέη (Niazi Bey) πήρε την εξουσία στο βιλαέτι του Μοναστηρίου, κήρυξε γενική αμνηστία, κατάπαυση των εχθροπραξιών και απελευθέρωσε τους πολιτικούς κρατούμενους, οι οποίοι ήταν κυρίως Έλληνες Μακεδονομάχοι. Η επανάσταση των Νεοτούρκων, που ξεκίνησε ταυτόχρονα στο Μοναστήρι και στο Κρούσοβο, εξαπλώθηκε σε όλη την Οθωμανική Αυτοκρατορία με το σύνθημα Yasasin Hurriyet. Ελευθερία και Σύνταγμα, αυτά ήταν τα ζητούμενα από το νέο καθεστώς που φυλάκισε τον αιμοσταγή σουλτάνο Αβδούλ Χαμίτ ΙΙ στη Βίλα Αλλατίνη, που ήταν το αρχηγείο των Νεότουρκων στη Θεσσαλονίκη. Στη θέση του εκθρονισμένου σουλτάνου ήρθε ως συνταγματικός μονάρχης ο αδελφός του, Μεχμέτ Ρεσήντ. Ο πρώτος Χριστιανός κληρικός που καλωσόρισε το νέο σύνταγμα – πολίτευμα ήταν ο επίσκοπος Πέτρας Αιμιλιανός, όπως αναφέρει η εφημερίδα της εποχής «Νέα Αλήθεια» Θεσσαλονίκης. Ο Αιμιλιανός μιλούσε άψογα τουρκικά γιατί καταγόταν από τη Μ. Ασία.
Όμως το σύνθημα «Ισότητα, Ελευθερία, Αδελφοσύνη» που υιοθέτησαν οι Νεότουρκοι από τη Γαλλική Επανάσταση, αποδείχθηκε σχεδόν αμέσως κενό γράμμα. Η στάση τους άλλαξε άρδην απέναντι στους Έλληνες χριστιανούς υπηκόους και όλοι γνωρίζουμε τον μετέπειτα ρόλο τους στις εκκαθαρίσεις των χριστιανικών και άλλων πληθυσμών στην Ανατολία. Το 1911 το τοπικό τμήμα των Νεότουρκων «Ένωση και Πρόοδος» εφοδίασε τους μουσουλμάνους κατοίκους της Μακεδονίας με όπλα και ίδρυσε «εθνικά σώματα» μιμούμενο τα αντάρτικά σώματα του Μακεδονικού Αγώνα. Τα στοιχεία που υπηρέτησαν σε αυτά τα παραστρατιωτικά σώματα ήταν εγκληματίες του ποινικού δικαίου που εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα της οθωμανικής και ρουμανικής προπαγάνδας. Αυτά τα σώματα στα Γρεβενά, οργανώθηκαν από τον φανατικό ανθέλληνα κυβερνήτη Γρεβενών Μπεκίρ Εφέντη. Αυτές οι ένοπλες ομάδες πήγαιναν στα χωριά και καταπίεζαν ποικιλοτρόπως τον πληθυσμό. Ο Μητροπολίτης διαμαρτυρήθηκε στις τουρκικές αρχές και έστειλε επιστολές και στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ο Μπεκίρ του απάντησε πως οι ενέργειες που κάνει με την πένα του είναι ανώφελες γιατί αυτός έχει το σπαθί του! Τα λόγια αυτά ήταν κακός οιωνός για την τύχη του Αιμιλιανού.
Στις αρχές Οκτωβρίου 1911, στο δρόμο από το χωριό Σινίχοβο (σημερινή ονομασία Δεσπότης) στο χωριό Γκριντάδες (σημ. Αιμιλιανός), ο Μητροπολίτης Αιμιλιανός, ο διάκονος Δημήτριος Αναγνώστου και ο αγωγιάτης Αθανάσιος δολοφονούνται. Τα σώματά τους βρέθηκαν έξι μέρες μετά το φονικό κοντά στην Πηγαδίτσα, τότε μουσουλμανικό χωριό. Συγκλονισμένη η δημογεροντία Γρεβενών έγραψε στον Πατριάρχη ότι ο Μητροπολίτης τους δολοφονήθηκε με σφαίρα, αφού πρώτα είχε βασανιστεί. Επίσης ο διάκονος Δημήτριος υπέφερε πριν το θάνατό του. Την κηδεία του Αιμιλιανού παρακολούθησαν οι Μητροπολίτες Καστοριάς, Σισανίου και Κοζάνης και όλος ο κλήρος της περιοχής Γρεβενών. Απαγορεύθηκε όμως στον λαό να πάει για τον φόβο επεισοδίων. Οι φωτογραφίες που τραβήχτηκαν τότε ήταν των Αδελφών Μανάκια, από την Αβδέλα Γρεβενών, οι οποίοι, λέγεται πως, προσπάθησαν να προειδοποιήσουν τον άτυχο Μητροπολίτη μέσω ενός Βλάχου Μακεδονομάχου από την Αβδέλα, τον Ζήση Βέρρο.
Οι Μανάκια, εκτός από φωτογραφίες τράβηξαν και 100 μέτρα φιλμ που προβλήθηκε στην Ευρώπη και στους ομογενείς της Αμερικής! Η ελληνοαμερικανική εφημερίδα Atlantis Illoustrated Monthly στο τεύχος του Νοεμβρίου 1911 δημοσίευσε φωτογραφίες δικές τους για το τραγικό γεγονός και έγραψε: «….χιλιάδες καμπάνες χτυπούν πένθιμα εκφράζοντας τη βαθιά θλίψη του ελληνικού έθνους. Στο γενικό πένθος η Θεσσαλονίκη γίνεται ένα με την Κωνσταντινούπολη, το Μοναστήρι, τα Γρεβενά και την Καβάλα…» Επίσης η εφημερίδα «Μακεδονία» του εκδότη Κ. Βελλίδη δημοσίευσε άρθρο του Βασίλη Μεσολογγίτη για το θέμα αυτό στην πόλη που ήταν το αρχηγείο των Νεοτούρκων, στη Θεσσαλονίκη. Η τουρκική εφημερίδα Yeni Ashr έπνεε τα μένεα κατά των Ελλήνων και αποδεχόταν κάθε καταπιεστικό μέτρο εναντίον τους. Ο Πατριάρχης άλλαξε τη Φαναριωτική στάση του και άρχισε να ασκεί κριτική στις αυθαιρεσίες των Τούρκων. Η τελική λύση δεν άργησε να έρθει… Ο Α’ Βαλκανικός πόλεμος ξεκίνησε τον Οκτώβριου 1912.
Πρώτη δημοσίευση στην εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΩΡΑ 7/10/2015