φιλόλογος - Μ.Α. Πολιτικής Φιλοσοφίας Α.Π.Θ.
Το όνομα Αραουκανοί σίγουρα δεν το συναντούμε στα σχολικά βιβλία, ούτε το ακούμε στα ελληνικά documentaire σχετικά με την ιστορία του τόπου και του λαού του. Αυτό που κυριαρχεί εδώ και χρόνια, δυστυχώς, είναι μια εσωστρεφής κουλτούρα που δεν κάνει γνωστό στον πολύ κόσμο το πνεύμα Κοσμοπολιτισμού των φυλών της Μεσογείου, οι οποίοι αποίκησαν περιοχές άγνωστες και …εξωτικές. Από την αφάνεια βγήκε η ιστορία των Ελλήνων Αραουκάνων χάρις στο έργο «Η ελληνική καταγωγή των Αραουκάνων της Χιλής» του Χιλιανού συγγραφέα Lonko Kilapan. Πολύ αξιόλογη έρευνα για τον απανταχού ελληνισμό και για το θέμα μας έχει κάνει και ο συγγραφέας-ερευνητής Δημήτρης Αλεξάνδρου.
Η Αραουκανία είναι μια περιοχή στη Χιλή ανάμεσα στον ποταμό Βίο – Βίο και τον ποταμό Τολτέν, δυτικά της οροσειράς των Άνδεων. Η περιοχή αυτή αποικίστηκε από αρχαιοτάτων χρόνων από Έλληνες ταξιδευτές από την Σπάρτη! Η ίδια η ονομασία της λέξης Χιλή είναι παραφθορά της λέξης Φυλή ή κατά μια άλλη εκδοχή, σχετίζεται με το χείλος, (το χέλλος, τη χελύνη) που σημαίνει ό,τι και σήμερα, τα χείλη. Και πραγματικά αν δει κανείς στο χάρτη τη Χιλή θα εντυπωσιαστεί από το πόσο μακριά (longa) είναι, σαν μια σειρά από όμορφα χείλη. Μια λωρίδα γης μεταξύ της οροσειράς των Άνδεων και του Ειρηνικού Ωκεανού, που το πλάτος της δεν υπερβαίνει τα 180 χιλιόμετρα, ενώ το μήκος της εκτείνεται σε 4000 χιλιόμετρα…
Η προέλευση των κατοίκων της Αραουκανίας είναι σπαρτιατική που με τον καιρό, φυσικά, δέχθηκε επιμειξίες. Η λέξη Αραουκανία είναι ελληνική και προέρχεται από τον θεό Άρη και την κατάληξη –άω , δηλαδή ορμώ σαν τον άνεμο και το ρήμα κινώ. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή η λέξη arauco προέρχεται από την ομώνυμη περιοχή Rauco νότια του ποταμού Βίο-Βίο, από όπου αρχίζει η Αραουκανία. Οι Ισπανοί ονόμαζαν αυτούς τους κατοίκους Ραουκάνους .Η λέξη Ραουκο προέρχεται από το ρήμα ράουν = ρέειν μετά βοής και το ουσιαστικό Κο = ύδωρ, νερό. Επομώνως Ράουκο και Αράουκο σημαίνει τόπος, όπου ηχεί το βουητό των υδάτων.
Γεγονός είναι πως γύρω στο 800 με 600π.Χ. ξεκίνησε μια αποστολή αποίκισης από την Ελλάδα, από τη Σπάρτη, και περνώντας από τη Μικρά Ασία ακολούθησε τον παραδοσιακό (!) δρόμο προς την Άπω Ανατολή. Περνώντας ΒΑ της Ινδίας έφτασε στην περιοχή του Λάος που είναι φυσικά η ελληνική ονομασία για τον λαό. Εκεί συγκεντρωνόταν ο Λαός των Ελλήνων για να ταξιδέψει ανατολικά «κατ’ εμπορίαν και κατά θεωρίαν» μέχρι τελικά να βρεθεί στις δυτικές ακτές της Αμερικής. Από το Λάος, λοιπόν, κατέβηκαν προς τη χερσόνησο της Μαλαισίας (που στον χάρτη του Πτολεμαίου ονομάζεται απλά Χερσόνησος) και από εκεί πέρασαν στον Ωκεανό (τον σημερινό Ειρηνικό Ωκεανό).
Οι ταξιδευτές πορεύονταν ως καραβάνι, σε μια γραμμή πλεύσης, χωρίς να χάνουν την οπτική επαφή μεταξύ τους, για να μπορούν να παράσχουν συνδρομή σε περίπτωση ανάγκης. Χρησιμοποιώντας ως γέφυρα τα νησιωτικά συμπλέγματα της Ινδονησίας, Μελανησίας, Μικρονησίας, Μεγανησίας και Πολυνησίας έφταναν τελικά στην αμερικανική ήπειρο. Όλα τα παραπάνω νησιωτικά συμπλέγματα φέρουν σύνθετα ελληνικά ονόματα και όλα έχουν ως δεύτερο συνθετικό τη λέξη «νήσος». Αναζητώντας κατάλληλο μέρος για εγκατάσταση της νέας Αποικίας οδηγήθηκαν στην περιοχή με ανάλογο γεωγραφικό πλάτος με αυτό της Ελλάδος, μεταξύ 36ου και 40ου παράλληλου, νότια του Ισημερινού. Εκεί, στην περιοχή με το μεσογειακό κλίμα, ίδρυσαν κράτος και του έδωσαν το όνομα «Χιλή».
Οι Σπαρτιάτες άποικοι έφεραν μαζί τους τη Νομοθεσία του Λυκούργου την οποία εφάρμοσαν στις πόλεις τους. Με τον καιρό πήρε το όνομα «Αντμαπού» που σημαίνει Νόμος των προγόνων. Έφεραν τους ίδιους Θεούς και διατηρούσαν τις ίδιες παραδόσεις. Χαρακτηριστικά είναι τα μαντεία, όπου ιερουργούσε η Μάτσι , δηλαδή η Μάντις, όπως και η Πυθία… Επίσης οι Αραουκάνοι έφτιαχναν για θρησκευτικούς λόγους ομοιώματα ανθρώπινων μορφών, τα Moais που είναι παραφθορά της λέξης Ομοίωμα. Η γραφή δεν ήταν το φόρτε των Σπαρτιατών – Αραουκανών γιατί πίστευαν πως ο προφορικός λόγος έχει μεγαλύτερη αξία και πως οι νόμοι εντυπώνονται καλύτερα στη ψυχή αν προσπαθεί να τους θυμηθεί κανείς καθημερινά!
Όταν έφτασαν οι Ισπανοί κονκισταδόρες (κατακτητές) στη Λατινική Αμερική, τα βρήκαν σκούρα με τους Αραουκάνους, οι οποίοι αντιστέκονταν επί τρεις αιώνες! Οι Ευρωπαίοι στρατηγοί και κυβερνήτες τους παρομοιάζανε με γερμανικά φύλα(!) και όλοι στις αναφορές τους κάνουν λόγο για πολεμιστές με άριστη γνώση της πολεμικής τεχνικής…, οπλισμένους με θάρρος, εχεμύθεια, αυταπάρνηση…
Τι να πει κανείς και για τον μεγάλο ποιητή της Χιλής, τον Πάμπλο Νερούντα, ο οποίος στο επικό του ποίημα Canto General αναφέρεται στους Αραουκάνες και τους αποκαλεί προπάτορες(!) Επίσης γράφει: La sangre griega baja en esta hora… es un simple hilo delgado que desciende desde los montes hasta el mar, hasta el mar que conoce y canta. (Το ελληνικό αίμα κυλά αυτή την ώρα… είναι ένα λεπτό νήμα που κατεβαίνει από τα βουνά ως τη θάλασσα, ως τη θάλασσα που γνωρίζει και τραγουδά).
Φωτό: Ελαιγραφία του Paul Gauguin: γυναίκες της Ταϊτής (Γαλλικής Πολυνησίας)