Βάσια Ζαριφοπούλου • Νίκος Γεωργαντζάς
·
Ναι, η ιστορία επαναλαμβάνεται! Όχι όμως ακριβώς, άρα δεν είναι κυκλική, αλλά είναι σπειροειδής.
·
ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΔΙΑ ΤΟΥΤΟ ΑΠΟΛΛΥΣΘΑΙ,
ΟΤΙ ΟΥ ΔΥΝΑΝΤΑΙ ΤΗΝ ΑΡΧΗΝ ΤΩι ΤΕΛΕΙ ΠΡΟΣΑΨΑΙ
Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης
Γι' αυτό πεθαίνουν οι άνθρωποι,
διότι δεν μπορούν να προσάψουν την αρχή στο τέλος
·
Ο Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης είναι ο πρώτος ΄Ελλην στοχαστής της κλασικής Ελλάδος, ο οποίος βλέπει τον χρόνον ως σπειροειδώς περιδινούμενον εις το διηνεκές, εξηγώντας πως οι άνθρωποι πεθαίνουμε ―όπως και κάθε θνητή ζωή επάνω στην επιφάνεια του πλανήτη Γη― διότι δεν μπορούμε να προσάψουμε την αρχή στο τέλος της σπείρας του βίου μας. Είναι δηλαδή αδύνατον ως ηλικιωμένοι να γίνουμε πάλι βρέφη.
·
Ο Ηράκλειτος επίσης υποστηρίζει την σπειροειδή κοσμοθέαση του χρόνου. Ενώ στο απόσπασμα αυτού #52 λέει πως: «ΑΙΩΝ ΠΑΙΣ ΕΣΤΙ ΠΑΙΖΩΝ, ΠΕΣΣΕΥΩΝ· ΠΑΙΔΟΣ Η ΒΑΣΙΛΗΙΗ», που σημαίνει πως ο χρόνος είναι ένα παιδί που παίζει, που ρίχνει τους πεσσούς· η βασιλεία ανήκει στο παιδί, στο απόσπασμά του #59, ο Ηράκλειτος παρατηρεί πως: «ΓΝΑΦΕΙΩι ΟΔΟΣ ΕΥΘΕΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΛΙΗ: Η ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΟΥ ΤΟΥ ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΚΟΧΛΙΟΥ ΕΝ ΤΩι ΓΝΑΦΕΙΩι ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΗ ΕΥΘΕΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΛΙΗ· ΑΝΩ ΓΑΡ ΟΜΟΥ ΚΑΙ ΚΥΚΛΩι ΠΕΡΙΕΡΧΕΤΑΙ ΜΙΑ ΕΣΤΙ ΦΗΣΙ ΚΑΙ Η ΑΥΤΗ», δηλαδή στο γναφείο―στον κοχλία του λευκαντή, η ευθεία και συγχρόνως κυκλική περιστροφική φορά είναι μία και η αυτή, εκφράζοντας την ιδέα πως ο κοχλίας που βυθίζεται ακολουθεί μία λοξή οδό, στο μέτρο ακριβώς που περιστρέφεται, και μία ευθεία οδό, στο μέτρο που βυθίζεται κάθετα (http://www.mikrosapoplous.gr/heracletus/heracletus0.html).
·
Εάν οι απόψεις αυτές που εκφράζουν ο Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης και ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος σε εκπλήσσουν, τότε βρίσκεσαι σε μία υπέροχη παρέα. Π.χ., όταν ο Σωκράτης διάβασε το έργο του Ηρακλείτου είπε: «[Α]υτά που κατάλαβα είναι σπουδαία, νομίζω όμως ότι είναι εξίσου σπουδαία και αυτά που δεν μπόρεσα να καταλάβω. Ωστόσο χρειάζεται να είσαι ένας δεινός κολυμβητής, σαν αυτούς από την Δήλο, γιά να μην πνιγείς μέσα στο βιβλίο του» (http://www.gnomikologikon.gr/authquotes.php?auth=40).
·
Στην ελληνική κοσμοθέαση του χρόνου, επίσης εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι θέσεις του Δημοκρίτου και του Επικούρου. Το Δ΄ (τέταρτον) κεφάλαιον της διδακτορικής διατριβής του Καρόλου Μαρξ αφορά ακριβώς στην διαφορά μεταξύ της δημοκριτείου και της επικουρείου φιλοσοφίας σχετικά με τον χρόνο (http://www.marxistbooks.gr/diatrivi_a.html).
·
Μέσω λοιπόν του σπειροειδούς χρόνου μπορούν να ερμηνευθούν πλήρως οι ετήσιοι και σεληνιακοί κύκλοι, αλλά και η των ανθρώπων, όπως και κάθε βιολογική ζωή (Bailly F, Longo G και Montιvil Μ. 2010. A 2·dimensional geometry for biological time: μία δισδιάστατη γεωμετρία του βιολογικού χρόνου. Μετά προσκλήσεως διάλεξις εις το Συνέδριον Βιολογικών και Φυσικών Επιλογών, 4-8 Δεκ. 2009, Φλωρεντία, Ιταλία· προσιτή στο διαδίκτυο, στην αγγλικήν γλώσσα, στις 13 Δεκ. 2013: http://arxiv.org/pdf/1004.4186v1.pdf). Η ιστορία ποτέ δεν επαναλαμβάνεται ακριβώς· παρόμοια γεγονότα συμβαίνουν, αλλά πάντοτε κάτω από διαφορετικές συνθήκες.
·
Είναι βέβαια και ο ‘Σφαίρος’ του Εμπεδοκλή. Μέχρι και τις τελευταίες ανακαλύψεις της σύγχρονης αστροφυσικής, όπου αρμονικά οι σφαίρες των πλανητών, από την φύση τους διαγράφουν γύρω από την σφαίρα του ηλίου, τις σπείρες των τροχιών τους, μέσα στον χωροχρόνο:
·
Ναι, η ιστορία επαναλαμβάνεται! Όχι όμως ακριβώς, άρα δεν είναι κυκλική, αλλά είναι σπειροειδής.
·
ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΔΙΑ ΤΟΥΤΟ ΑΠΟΛΛΥΣΘΑΙ,
ΟΤΙ ΟΥ ΔΥΝΑΝΤΑΙ ΤΗΝ ΑΡΧΗΝ ΤΩι ΤΕΛΕΙ ΠΡΟΣΑΨΑΙ
Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης
Γι' αυτό πεθαίνουν οι άνθρωποι,
διότι δεν μπορούν να προσάψουν την αρχή στο τέλος
·
Ο Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης είναι ο πρώτος ΄Ελλην στοχαστής της κλασικής Ελλάδος, ο οποίος βλέπει τον χρόνον ως σπειροειδώς περιδινούμενον εις το διηνεκές, εξηγώντας πως οι άνθρωποι πεθαίνουμε ―όπως και κάθε θνητή ζωή επάνω στην επιφάνεια του πλανήτη Γη― διότι δεν μπορούμε να προσάψουμε την αρχή στο τέλος της σπείρας του βίου μας. Είναι δηλαδή αδύνατον ως ηλικιωμένοι να γίνουμε πάλι βρέφη.
·
Ο Ηράκλειτος επίσης υποστηρίζει την σπειροειδή κοσμοθέαση του χρόνου. Ενώ στο απόσπασμα αυτού #52 λέει πως: «ΑΙΩΝ ΠΑΙΣ ΕΣΤΙ ΠΑΙΖΩΝ, ΠΕΣΣΕΥΩΝ· ΠΑΙΔΟΣ Η ΒΑΣΙΛΗΙΗ», που σημαίνει πως ο χρόνος είναι ένα παιδί που παίζει, που ρίχνει τους πεσσούς· η βασιλεία ανήκει στο παιδί, στο απόσπασμά του #59, ο Ηράκλειτος παρατηρεί πως: «ΓΝΑΦΕΙΩι ΟΔΟΣ ΕΥΘΕΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΛΙΗ: Η ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΟΥ ΤΟΥ ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΥ ΚΟΧΛΙΟΥ ΕΝ ΤΩι ΓΝΑΦΕΙΩι ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΗ ΕΥΘΕΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΛΙΗ· ΑΝΩ ΓΑΡ ΟΜΟΥ ΚΑΙ ΚΥΚΛΩι ΠΕΡΙΕΡΧΕΤΑΙ ΜΙΑ ΕΣΤΙ ΦΗΣΙ ΚΑΙ Η ΑΥΤΗ», δηλαδή στο γναφείο―στον κοχλία του λευκαντή, η ευθεία και συγχρόνως κυκλική περιστροφική φορά είναι μία και η αυτή, εκφράζοντας την ιδέα πως ο κοχλίας που βυθίζεται ακολουθεί μία λοξή οδό, στο μέτρο ακριβώς που περιστρέφεται, και μία ευθεία οδό, στο μέτρο που βυθίζεται κάθετα (http://www.mikrosapoplous.gr/heracletus/heracletus0.html).
·
Εάν οι απόψεις αυτές που εκφράζουν ο Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης και ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος σε εκπλήσσουν, τότε βρίσκεσαι σε μία υπέροχη παρέα. Π.χ., όταν ο Σωκράτης διάβασε το έργο του Ηρακλείτου είπε: «[Α]υτά που κατάλαβα είναι σπουδαία, νομίζω όμως ότι είναι εξίσου σπουδαία και αυτά που δεν μπόρεσα να καταλάβω. Ωστόσο χρειάζεται να είσαι ένας δεινός κολυμβητής, σαν αυτούς από την Δήλο, γιά να μην πνιγείς μέσα στο βιβλίο του» (http://www.gnomikologikon.gr/authquotes.php?auth=40).
·
Στην ελληνική κοσμοθέαση του χρόνου, επίσης εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι θέσεις του Δημοκρίτου και του Επικούρου. Το Δ΄ (τέταρτον) κεφάλαιον της διδακτορικής διατριβής του Καρόλου Μαρξ αφορά ακριβώς στην διαφορά μεταξύ της δημοκριτείου και της επικουρείου φιλοσοφίας σχετικά με τον χρόνο (http://www.marxistbooks.gr/diatrivi_a.html).
·
Μέσω λοιπόν του σπειροειδούς χρόνου μπορούν να ερμηνευθούν πλήρως οι ετήσιοι και σεληνιακοί κύκλοι, αλλά και η των ανθρώπων, όπως και κάθε βιολογική ζωή (Bailly F, Longo G και Montιvil Μ. 2010. A 2·dimensional geometry for biological time: μία δισδιάστατη γεωμετρία του βιολογικού χρόνου. Μετά προσκλήσεως διάλεξις εις το Συνέδριον Βιολογικών και Φυσικών Επιλογών, 4-8 Δεκ. 2009, Φλωρεντία, Ιταλία· προσιτή στο διαδίκτυο, στην αγγλικήν γλώσσα, στις 13 Δεκ. 2013: http://arxiv.org/pdf/1004.4186v1.pdf). Η ιστορία ποτέ δεν επαναλαμβάνεται ακριβώς· παρόμοια γεγονότα συμβαίνουν, αλλά πάντοτε κάτω από διαφορετικές συνθήκες.
·
Είναι βέβαια και ο ‘Σφαίρος’ του Εμπεδοκλή. Μέχρι και τις τελευταίες ανακαλύψεις της σύγχρονης αστροφυσικής, όπου αρμονικά οι σφαίρες των πλανητών, από την φύση τους διαγράφουν γύρω από την σφαίρα του ηλίου, τις σπείρες των τροχιών τους, μέσα στον χωροχρόνο:
·