"Ο Putin εκμεταλλεύεται το κενό που έχει αφήσει η Δύση” εκτίμησε με άρθρο του στους Financial Times, ο Richard Haas, πρόεδρος του Council on Foreign Relations - ήτοι του ιδρύματος όπου κατεξοχήν χαράσσεται, ανεξάρτητα από τις εναλλαγές κυβερνήσεων, η αμερικανική "μεγάλη στρατηγική”.
Αν αυτό αληθεύει, τότε με τις τελευταίες του κινήσεις στη συριακή κρίση ο Ρώσος πρόεδρος επιχειρεί, δύο μόλις 24ωρα μετά τη συνάντησή του με τον Barack Obama, να ελέγξει ή μάλλον να διευρύνει τα όρια αυτού του κενού.
Η διαδοχή των γεγονότων υπήρξε καταιγιστική. Σε σύντομη, κεκλεισμένων των θυρών συνεδρίασή της το πρωϊ της Τετάρτης η ρωσική Άνω Βουλή (”Συμβούλιο της Ομοσπονδίας”) έδωσε ομόφωνα την εξουσιοδότηση που ο Putin είχε ζητήσει για την ανάληψη στρατιωτικών επιχειρήσεων εκτός συνόρων – όπως για τελευταία φορά συνέβη την άνοιξη του 2014 με την προσάρτηση της Κριμαίας.
Ακολούθως ο Ρώσος πρόεδρος διευκρίνισε τα βαθύτερα κίνητρά του δηλώνοντας σε συνάντηση με κυβερνητικά στελέχη ότι "ο μόνος τρόπος να δοθεί αληθινά μάχη κατά των διεθνών τρομοκρατών (και αυτό είναι όσοι μάχονται στη Συρία και τις γειτονικές της χώρες) είναι η προληπτική δράση” προτού επαναπατριστούν στην Ευρώπη, την ίδια τη Ρωσία και τις άλλες πρώην σοβιετικές χώρες οι αντάρτες που στρατολογήθηκαν από όλο τον κόσμο”. Διευκρίνισε δε ότι η ρωσική εμπλοκή στη Συρία θα υπακούει σε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και δεν θα είναι χερσαία.
Παράλληλα, ο προσωπάρχης του Κρεμλίνου Sergei Ivanov χάραξε τη διαχωριστική γραμμή της νομιμότητας, όπως την αντιλαμβάνεται η Ρωσία. "Γνωρίζετε ότι στη Συρία και το Ιράκ πραγματοποιούν επιδρομές πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και τις τελευταίες ημέρες και της Γαλλίας. Πρόκειται για ενέργειες που δεν συμφωνούν με το διεθνές δίκαιο, διότι κάτι τέτοιο θα προϋπέθετε είτε σχετική απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ είτε την υποβολή αιτήματος από τη χώρα όπου διεξάγονται οι επιχειρήσεις”.
Πράγματι, πρόσθεσε, ο Σύρος πρόεδρος Bashar al Assad απέστειλε στη Ρωσία, και μάλιστα γραπτώς, αίτημα στρατιωτικής συνδρομής.
Τις "ευλογίες” της έδωσε και η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία ανακοίνωσε ότι "η μάχη κατά της τρομοκρατίας αποτελεί έναν ιερό πόλεμο στον οποίο η χώρα μας είναι ίσως η πιο δραστήρια στον κόσμο. Οι αποφάσεις που ελήφθησαν συμφωνούν με το διεθνές δίκαιο, το πνεύμα του λαού μας και τον ρόλο που η χώρα μας πάντοτε έπαιζε στη Μέση Ανατολή”...
Οι πρώτες επιδρομές
Όμως, προτού καν αφομοιωθούν από το διεθνές ακροατήριο όλες αυτές οι εξελίξεις, οι πρώτες ρωσικές αεροπορικές επιδρομές σε συριακό έδαφος ήσαν γεγονός.
Σύμφωνα με συγκλίνουσες πληροφορίες, επλήγησαν οι περιοχές Talbiseh και Rastan της επαρχίας της Homs, Latamneh και Kafr Zita, της επαρχίας της Hama και Ghmam και Deir Hana της επαρχίας της Λατάκιας. Με άλλα λόγια: περιοχές οι οποίες βρίσκονται πιο κοντά στην αλαουιτική βάση εξουσίας του Assad (και τις ρωσικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις στη Λατάκια και την Ταρτούς), παρά στην επικράτεια που ελέγχεται από το Ισλαμικό Κράτος.
Ο επικεφαλής του εξόριστου αντιπολιτευόμενου Συριακού Εθνικού Συνασπισμού Khaled Hodja υπολόγισε, από τη Νέα Υόρκη όπου βρίσκεται με την ευκαιρία της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ότι 36 άμαχοι έχασαν τη ζωή τους από ρωσικά πυρά και κατήγγειλε ότι οι περιοχές που επλήγησαν ελέγχονταν από τους αντάρτες που τις είχαν απελευθερώσει από το Ισλαμικό Κράτος πριν από έναν χρόνο.
Όμως το μήνυμα της Μόσχας ήταν σαφές: δεν υπάρχουν "μετριοπαθείς” αντικαθεστωτικές ένοπλες οργανώσεις. Πράγματι, στόχος των επιδρομών φέρεται να ήταν η οργάνωση Jaysh al-Fataf (Στρατιά της Κατάκτησης), η οποία έχει πετύχει την κατάληψη της στρατηγικής σημασίας πόλης της Idlib και συνενώνει μέλη της Jabhat al-Nusra (δηλ. του επίσημου παρακλαδιού της Αλ Κάιντα στη Συρία) και της Ahrar al-Sham.
Ούτως ή άλλως το έτερο μήνυμα, ότι δηλ. η εποχή των "αλλαγών καθεστώτων” έχει παρέλθει, το είχε διατυπώσει ο ίδιος ο Putin κατά την ομιλία του τη Δευτέρα στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών.
Ποιά η παγίδα
Η δυτική διπλωματία έπεσε γρήγορα στην παγίδα να καταγγείλει τις ρωσικές επιδρομές ως απόπειρα στήριξης του καθεστώτος Assad, μη συνυπολογίζοντας σε τί είδους οργανώσεις αποδεικνύεται ότι προσφέρει διπλωματική κάλυψη.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών John Kerry έσπευσε να διαμηνύσει στο Ρώσο ομόλογό του Sergei Lavrov ότι οι ρωσικές επιδρομές είναι αντιπαραγωγικές και αντίθετες προς τις προσπάθειες να αποφευχθεί ένα θερμό επεισόδιο ανάμεσα σε αεροσκάφη διαφορετικών χωρών που επιχειρούν στην περιοχή.
Στην πραγματικότητα, οι περιοχές που επλήγησαν βρίσκονται πολύ δυτικότερα όσων έχει βομβαρδίσει η αμερικανική Πολεμική Αεροπορία, η οποία τηρώντας μιας μορφή ουδετερότητας δεν επιχειρεί σε περιοχές που διαφιλονικούνται ανάμεσα στο δυνάμεις του Assad και τους αντιπάλους τους. Επιπλέον, η αμερικανική πλευρά είχε ενημερωθεί για τις ρωσικές επιδρομές μία ώρα πριν από την έναρξή τους με τον εξής αξιοσημείωτο τρόπο: η αμερικανική πρεσβεία στη Βαγδάτη ενημερώθηκε από Ρώσο αξιωματούχο του "διεθνούς κέντρου πληροφοριών και συντονισμού” που μόλις ίδρυσαν στην ιρανική πρωτεύουσα, η Συρία, η Ρωσία, το Ιράκ και το Ιράν. Απευθύνθηκε μάλιστα στις αμερικανικές δυνάμεις σύσταση (η οποία και απορρίφθηκε αμέσως) να αποφεύγουν τον συριακό εναέριο χώρο κατά το ακαθόριστο χρονικό διάστημα που θα διαρκούσαν οι ρωσικές επιδρομές.
Ο εκπρόσωπος του State Department, John Kirby ξεκαθάρισε ότι ο αμερικανικός επιχειρησιακός σχεδιασμός στην περιοχή δεν πρόκειται να επηρεασθεί. Από την πλευρά του ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Josh Earnest περιορίσθηκε να δηλώσει ότι "είναι ακόμη πολύ νωρίς για να ειπωθεί μετά βεβαιότητας ποιοι είναι οι στόχοι των ρωσικών επιδρομών”. Συμπτωματικά πάντως είχε ήδη ανακοινωθεί ότι η βοηθός υφυπουργός Άμυνας για θέματα Ρωσίας και Ευρασίας Evelyn Farkas παραιτείται...
Η συνέχεια στο Συμβούλιο Ασφαλείας
Όμως ο Putin επανήλθε ακάθεκτος, δηλώνοντας μετά τις επιδρομές ότι "είναι εφικτό και προσήκον να ενωθούν όλες οι ενδιαφερόμενες χώρες στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας, επί τη βάσει του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ” - πρότεινε μάλιστα, για αρχή, όλες οι χώρες της περιοχής να ενταχθούν ακριβώς στο κοινό επιχειρησιακό κέντρο της Βαγδάτης.
Κατά τα λοιπά, και ενώ μαίνονταν οι καταγγελίες Δυτικών ιθυνόντων ότι οι ρωσικές αεροπορικές επιχειρήσεις αποτέλεσε μια μεγάλη "ένεση ηθικού” για το καθεστώς της Δαμασκού, ο Ρώσος πρόεδρος διαπίστωσε ότι "μια οριστική και διαρκής λύση στη Συρία είναι εφικτή μόνο στη βάση μιας πολιτικής μεταρρύθμισης και της διεξαγωγής διαλόγου με την ορθολογική αντιπολίτευση – και ο πρόεδρος Assad το αντιλαμβάνεται αυτό”.
Το timing των ρωσικών πρωτοβουλιών είναι χαρακτηριστικό, καθώς οι πρώτες αεροπορικές επιδρομές ακολούθησαν κατά ένα 24ωρο, την ανακοίνωση του Αμερικανού υπουργού Άμυνας Ashton Carter ότι εγκαθιδρύεται δίαυλος διαλόγου με τη Ρωσία για την αποφυγή θερμών επεισοδίων των αεροποριών των δύο χωρών στη Συρία. Επιπλέον, η ρωσική στρατιωτική δράση αποτέλεσε την "ουβερτούρα” στην συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, υπό την προεδρία της Ρωσίας, που είχε προγραμματισθεί για το απόγευμα της Τετάρτης.
Στη συνεδρίαση αυτή, ο John Kerry τόνισε ότι το Ισλαμικό Κράτος δεν μπορεί να νικηθεί όσο παραμένει στην εξουσία ο Bashar al Assad και πρόσθεσε ότι η Ουάσινγκτον είναι διατεθειμένη να αντιμετωπίσει θετικά τα ρωσικά αεροπορικά πλήγματα στη Συρία εάν όμως στοχοθετήσουν πραγματικά τους τζιχαντιστές. "Είναι σημαντικό να αποδείξει η Ρωσία ότι οι ενέργειές της στρέφονται κατά του Ισλαμικού Κράτους και όχι κατά των αντιπάλων του συριακού καθεστώτος” πρόσθεσε ο Βρετανός ομόλογός του Philipp Hammond.
Πραγματικό αντικείμενο διαπραγμάτευσης, ωστόσο, με βάση όσα δηλώθηκαν εκ των προτέρων, φαίνεται πως ήταν η εξασφάλιση του τερματισμού των επιχειρήσεων του συριακού καθεστώτος με "βόμβες βαρελιού”, ως πρώτη χειρονομία καλής θέλησης.
Από την πλευρά του ο Lavrov υπογράμμισε την ανάγκη ”να ενισχυθεί το συριακό Κράτος στη βάση της εθνικής συμφιλίωσης” και εξέφρασε την ελπίδα ότι θα διεξαχθεί "μια ειλικρινής συζήτηση” επί των προτάσεων της Μόσχας. Υπαινίχθηκε ότι το Ισλαμικό Κράτος έχει στην κατοχή του χημικά όπλα και κάλεσε σε δημιουργία ευρέος συνασπισμού που θα περιλαμβάνει τις ΗΠΑ, χώρες της περιοχής όπως η Σαουδική Αραβία, καθώς και τις ένοπλες δυνάμεις της Συρίας, του Ιράκ και της συριακής αντιπολίτευσης που ήδη πολεμούν εναντίον του Ισλαμικού Κράτους. Πρόσθεσε δε με νόημα ότι "εμπλοκή της Κίνας” θα μπορούσε να είναι χρήσιμη.
Όμως το τι πραγματικά πιστεύει η ρωσική ελίτ μάλλον το αποδίδουν όσα απαξιωτικά είπε σε τηλεοπτικό σταθμό ο Evgeny Satanovsky, επικεφαλής του Ρωσικού Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής. "Δεν περιμένω κάποια αντίδραση από τη Δύση και ειλικρινά δεν με ενδιαφέρει. Θα υπάρξουν φωνές, υστερίες και κατόπιν επικρατήσει η realpolitik και ίσως η κατανόηση”.
Το κενό, φαίνεται, για το οποίο μιλά το Richard Haas αποδεικνύεται ιδιαίτερα ευρύ...
capital.gr