Βάσια Ζαριφοπούλου • Νίκος Γεωργαντζάς
Όχι, όχι, όχι! Δεν το λέμε εμείς.
Το υπαινίσσονται όμως, όλα τα καθεστωτικά φερέφωνα, που τόσο δόλια παραφράζουν ως δήθεν «ἐξουσία» την λέξη «ἀρχὰς», στον ορισμό της πολιτείας του Αριστοτέλους:
«πολιτεία μὲν γάρ ἐστι τάξις ταῖς πόλεσιν ἡ περὶ τὰς ἀρχάς, τίνα τρόπον νενέμηνται, καὶ τί τὸ κύριον τῆς πολιτείας καὶ τί τὸ τέλος ἑκάστης τῆς κοινωνίας ἐστίν» (Αριστοτέλης, ‘Πολιτικά’, 1289α, 15-20). Ήτοι: η πολιτεία λοιπόν είναι η δομή [ή ευταξία] των αρχών των πόλεων, ο τρόπος που [οι αρχές] κατανέμονται και ποιο είναι το κυρίαρχο στοιχείο της πολιτείας και ποια είναι η εντελέχεια [ή ποθουμένη σκοπιμότητα] της κάθε κοινωνίας.
Yπαινίσσονται λοιπόν, οι άρδην καθεστωτικοί μεταφραστές, ότι ο Αριστοτέλης δήθεν είναι ένας άρδην συναισθηματικός, άνευ ορθολογισμού, Ευρωπαίος τουρίστας, που δήθεν φοράει τα σανδάλια του με άσπρες κάλτσες, κατά φαντασίαν ίσως ένας Ρωμαίος συγκλητικός. Μόνον έτσι θα μπορούσαμε να δικαιολογήσουμε την τόσον τάχα πτωχή ελληνική γλώσσα του Αριστοτέλους, που δήθεν αγνοεί την ειδοποιό διαφορά μεταξύ των λέξεων: ‘ἀρχάς’, μιας κατά φύσιν κυριάρχου πολιτείας, και ‘έξουσία’, ενός ενάντια στην φύση απολυταρχικού καθεστώτος ή ενός ολιγαρχικού πολιτεύματος.
«πολιτεία μὲν γάρ ἐστι τάξις ταῖς πόλεσιν ἡ περὶ τὰς ἀρχάς, τίνα τρόπον νενέμηνται, καὶ τί τὸ κύριον τῆς πολιτείας καὶ τί τὸ τέλος ἑκάστης τῆς κοινωνίας ἐστίν» (Αριστοτέλης, ‘Πολιτικά’, 1289α, 15-20). Ήτοι: η πολιτεία λοιπόν είναι η δομή [ή ευταξία] των αρχών των πόλεων, ο τρόπος που [οι αρχές] κατανέμονται και ποιο είναι το κυρίαρχο στοιχείο της πολιτείας και ποια είναι η εντελέχεια [ή ποθουμένη σκοπιμότητα] της κάθε κοινωνίας.
Yπαινίσσονται λοιπόν, οι άρδην καθεστωτικοί μεταφραστές, ότι ο Αριστοτέλης δήθεν είναι ένας άρδην συναισθηματικός, άνευ ορθολογισμού, Ευρωπαίος τουρίστας, που δήθεν φοράει τα σανδάλια του με άσπρες κάλτσες, κατά φαντασίαν ίσως ένας Ρωμαίος συγκλητικός. Μόνον έτσι θα μπορούσαμε να δικαιολογήσουμε την τόσον τάχα πτωχή ελληνική γλώσσα του Αριστοτέλους, που δήθεν αγνοεί την ειδοποιό διαφορά μεταξύ των λέξεων: ‘ἀρχάς’, μιας κατά φύσιν κυριάρχου πολιτείας, και ‘έξουσία’, ενός ενάντια στην φύση απολυταρχικού καθεστώτος ή ενός ολιγαρχικού πολιτεύματος.
Ως ένας όμως μέγας Έλλην τζαναμπέτης, που τάσσεται υπέρ του ολιγαρχικού πολιτεύματος, ο Αριστοτέλης, ουδόλως αγνοεί την ειδοποιό διαφορά μεταξύ των λέξεων ‘ἀρχή’ και ‘ἐξουσία’. Καθόσον χρησιμοποιεί την λέξη ‘έξουσία’, μέσα στο ίδιο πλαίσιο, όπου ορίζει την πολιτεία και τα πολιτεύματά της, π.χ.,
«... δεῖ δὲ τῷ κτωμένῳ ἐξουσίαν εἶναι μετέχειν καὶ τὸν ἀποβάλλοντα μὴ μετέχειν...» (Αριστοτέλης, ‘Πολιτικά’, 1291β, 47 και 1292α, 1-2). Ήτοι: πρέπει δε ο κάτοχος [εισοδήματος ή περιουσίας] να μετέχει στην εξουσία και ο μη κατέχων [εισόδημα ή περιουσία] να μη μετέχει.
Επίσης: «...τὸ τῆς πρώτης ὀλιγαρχίας εἶδός ἐστιν· ποιοῦσι γὰρ ἐξουσίαν μετέχειν τῷ κτωμένῳ,» (Αριστοτέλης, ‘Πολιτικά’, 1293a, 17-19). Ήτοι: τούτο είναι το πρώτο είδος της ολιγαρχίας· διότι κάνουν τον κάτοχο [εισοδήματος ή περιουσίας] να μετέχει στην εξουσία.
Η αλληλεξάρτηση των αρχών και των πολιτευμάτων στην πολιτεία
Υψίστης βέβαια σημασίας είναι η από κοινού απόφαση των πραγματικά κυριάρχων πολιτών μιας πολιτείας εν ελευθερία, η οποία απόφαση αφορά στο πραγματικό πολίτευμα ή πολιτικό σύστημα, που οι πολίτες από κοινού επιλέγουν ως ικανό να υλοποιεί τις κοινές τους αποφάσεις. Ήτοι, όπως είναι χρήσιμο να κατανοούμε την διαχρονικά ή δυναμικά πολύπλοκη αλληλεξάρτηση μεταξύ της πολιτείας και των πολιτών της, επίσης είναι χρήσιμο να κατανοούμε την ειδοποιό διαφορά μεταξύ της σφαιρικής δομής λήψης των κοινών αποφάσεων των πολιτών,★ από τα πολιτεύματα ή πολιτικά συστήματα, που είναι ικανά να υλοποιούν τις κοινές τους αποφάσεις.
Υψίστης βέβαια σημασίας είναι η από κοινού απόφαση των πραγματικά κυριάρχων πολιτών μιας πολιτείας εν ελευθερία, η οποία απόφαση αφορά στο πραγματικό πολίτευμα ή πολιτικό σύστημα, που οι πολίτες από κοινού επιλέγουν ως ικανό να υλοποιεί τις κοινές τους αποφάσεις. Ήτοι, όπως είναι χρήσιμο να κατανοούμε την διαχρονικά ή δυναμικά πολύπλοκη αλληλεξάρτηση μεταξύ της πολιτείας και των πολιτών της, επίσης είναι χρήσιμο να κατανοούμε την ειδοποιό διαφορά μεταξύ της σφαιρικής δομής λήψης των κοινών αποφάσεων των πολιτών,★ από τα πολιτεύματα ή πολιτικά συστήματα, που είναι ικανά να υλοποιούν τις κοινές τους αποφάσεις.
Στο βιβλίο Δ΄ του έργου του ‘Πολιτικά’, ο Αριστοτέλης σαφώς ξεχωρίζει τον λαό από τους πραγματικά κυριάρχους πολίτες μιας πολιτείας εν ελευθερία. Αναλύοντας δε τα είδη της δημοκρατίας, ως ένα κατά φύσιν πραγματικό πολίτευμα ή πολιτικό σύστημα, αυστηρότατα παρομοιάζει τους δημαγωγούς της με τους κόλακες του καθεστώτος της τυραννίας.
Εν συνεχεία καθορίζει τα είδη της ολιγαρχίας, την οποία ολιγαρχία ο Αριστοτέλης βλέπει ως ένα επίσης κατά φύσιν πολίτευμα ή πολιτικό σύστημα. Σαφώς βέβαια διαχωρίζει την ολιγαρχία από την αριστοκρατία:
«ἂν μὲν οὖν ἐκ πάντων τούτων τοῦτο ποιῶσι, δοκεῖ τοῦτ᾽ εἶναι μᾶλλον ἀριστοκρατικόν, ἐὰν δὲ ἐκ τινῶν ἀφωρισμένων, ὀλιγαρχικόν» (Αριστοτέλης, ‘Πολιτικά’, 1292b, 3-5). Ητοι: εάν μεν το κάνουν αυτό [κατανέμουν τις αρχές της πολιτείας] στην ολότητά τους, τότε το πολίτευμα τούτο μοιάζει με αριστοκρατία, εάν δε η κατανομή γίνεται αποσπασματικά, τότε μάλλον πρόκειται περί ολιγαρχίας.
Συνεχίζοντας δε, σε μια δεύτερη φάση υποδιαιρέσεων των πολλών ειδών της δημοκρατίας και της ολιγαρχίας, ο Αριστοτέλης συνειδητοποιεί την ανάγκη να ορίσει τις αρχές μιας κυριάρχου πολιτείας εν ελευθερία:
«Ἔστι δὲ οὐδὲ τοῦτο διορίσαι ῥᾴδιον, ποίας δεῖ καλεῖν ἀρχάς· πολλῶν γὰρ ἐπιστατῶν ἡ πολιτικὴ κοινωνία δεῖται, διόπερ οὐ πάντας οὔτε τοὺς αἱρετοὺς οὔτε τοὺς κληρωτοὺς ἄρχοντας θετέον, οἷον τοὺς ἱερεῖς πρῶτον, τοῦτο γὰρ ἕτερόν τι παρὰ τὰς πολιτικὰς ἀρχὰς θετέον» (Αριστοτέλης, ‘Πολιτικά’, 1299a, 17-23). Ήτοι: ούτε είναι εύκολο τούτο να το προσδιορίσουμε, ποιες πρέπει να καλούμε αρχές [της πολιτείας]· διότι πολλούς επιστάτες έχει ανάγκη η κοινωνία των πολιτών, όμως δεν είναι δυνατόν όλους [τους πολίτες μονομιάς] να τους κάνουμε ούτε αιρετοὺς ούτε κληρωτοὺς άρχοντες, π.χ., πρώτα τους ιερείς, μιας και οι ευθύνες τους διαφέρουν από τις πολιτικές αρχές.
Αντιδιαμετρικά, οι Σπαρτιάτες ‘όμοιοι’ ή πολίτες, που επίσης παίρνουν τις κοινές τους αποφάσεις στην εκκλησία του δήμου ή ‘Απέλλα’, κατανέμουν τις αρχές της πολιτείας τους κατά 85.71 τοις εκατό στους αιρετούς, διά ψήφου εκλεγμένους αντιπροσώπους τους, ήτοι στα μέλη της γερουσίας τους, και μόνον κατά 14.29 τοις εκατό στους κληρωτούς, διά κληρώσεως επιλεγμένους εκπροσώπους τους.
Είναι βέβαια δυνατή και η μερική αλλοίωσις ενός τμήματος της πολιτείας, όπως π.χ., με την δημιουργία ή με την κατάργηση κάποιας αρχής. Κάπως έτσι σχεδόν έγινε, μεταξύ άλλων, στην πολιτεία των Σπαρτιατών της κλασικής Ελλάδος, όπου ο Λύσανδρος επιχειρεί να καταργήσει το ιστορικό λείψανο της βασιλείας και ο βασιλεύς Παυσανίας την εφορία.
Ο θεσμός της βασιλείας ήδη είναι ένα ιστορικό λείψανο στις περισσότερες από τις πολιτείες της κλασικής Ελλάδος, όπως π.χ., στην πολιτεία των Αθηναίων, όπου ο εκάστοτε άρχων βασιλεύς συγκαταλέγεται στους κληρωτούς, διά κληρώσεως επιλεγμένους εκπροσώπους των πολιτών, φέρων την ευθύνη της διοργάνωσης των λατρευτικών εορτών. Παραδοσιακά όμως, στην πολιτεία των Σπαρτιατών, την βασιλική διαρχία στηρίζουν οι 2 (δύο) δυναστείες των Αγιδών και των Ευρυποντιδών, που κατά τον Ηρόδοτο και τον Ξενοφώντα προέρχονται από τον Αριστόδημο τον Ηρακλείδη, ενώ οι 2 (δύο) βασιλείς συμμετέχουν στην γερουσία των αιρετών, διά ψήφου εκλεγμένων αντιπροσώπων των ομοίων Σπαρτιατών.
Οι λανθασμένες σημερινές πεποιθήσεις μας
Μας παρασύρει συχνά η ιστοριογραφία της νεο-μετα-μοντέρνας μας προσωρινότητας, την οποία ιστοριογραφία, ως επί το πλείστον, επίσης καθεστωτικά φερέφωνα την γράφουν, παρόμοια με τα φερέφωνα εκείνα, που τόσο δόλια παραφράζουν ως δήθεν «εξουσία» την λέξη «αρχάς», στον ορισμό της πολιτείας του Αριστοτέλους. H κατανομή των αιρετών και των κληρωτών αρχόντων, στις πολιτείες των Αθηναίων και των Σπαρτιατών, αντίστοιχα (Σχ. 1), μας εξωθεί ίσως να κατηγοριοποιούμε το πολίτευμα της πολιτείας των Αθηναίων ως δημοκρατία και το πολίτευμα της πολιτείας των Σπαρτιατών ως ολιγαρχία.
Ας λάβουμε όμως υπ’ όψιν, την συμβουλή του John Bagnell Bury, στο βιβλίο του με τίτλο: «Μια ιστορία της Ελλάδος, μέχρι τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου» (A history of Greece, up to the death of Alexander the Great, 2nd ed., Random House, New York, NY, 1913). Στην σ. 118, ο J.B. Bury παρατηρεί πως το πολίτευμα της πολιτείας των Σπαρτιατών δεν μπορεί να κατηγοριοποιηθεί χωρίς παραπλάνηση, ώστε να ονομάζεται βασιλεία, δημοκρατία ή ολιγαρχία, μιας και η πολιτεία τους συμμετέχει και στα 3 (τρία) ήδη πολιτευμάτων, μέσω κυρίως της αντιπροσώπευσης των πολιτών.
Αν και αντιδιαμετρικά, κάτι παρόμοιο συμβαίνει στην πολιτεία των Αθηναίων της κλασικής Ελλάδος. Εκεί, ως ένα πολίτευμα κυρίως εκπροσώπησης των πολιτών, η δημοκρατία υπερτερεί μεν σε ποσοστά, μέσω των κληρωτών, άμεσα ανακλητών, διά κληρώσεως επιλεγμένων εκπροσώπων των πολιτών (Σχ. 1), όχι όμως απόλυτα, όπως π.χ., μια ριζοσπαστική μορφή δημοκρατίας θα απαιτούσε: κανένα αιρετό, άμεσα ανακλητό, διά ψήφου εκλεγμένο αντιπρόσωπο των πολιτών.
Πολύ περισσότερες βέβαια είναι οι διαστάσεις από αυτές που δείχνει το Σχ. 1, οι οποίες εμπλέκονται στην επιλογή ενός πολιτεύματος μιας πολιτείας, όμως είναι χρήσιμο να κατανοούμε την ειδοποιό διαφορά μεταξύ της σφαιρικής δομής λήψης των κοινών αποφάσεων των πολιτών,★ από τα πολιτεύματα ή πολιτικά συστήματα, που είναι ικανά να υλοποιούν τις κοινές αυτές αποφάσεις. Χωρίς πρώτα την κατά τόπους δημιουργία της σφαιρικής δομής λήψης των κοινών αποφάσεων των ανθρώπων, καμμία αλλαγή δεν πρόκειται να δούμε, για την μετάβασή μας σε ένα καλύτερο αύριο.
Δυστυχώς όμως, στην πλειοψηφία του, ο κόσμος σήμερα αγνοεί το πόσο κρίσιμη είναι η κατά τόπους και από κοινού δημιουργία της σφαιρικής δομής λήψης κοινών αποφάσεων, χωρίς κανένα ‘κεντρικά’ καθεστωτικό συντονισμό. Άρδην εσφαλμένα, σχεδόν όλες και όλοι νομίζουν πως η αλλαγή γίνεται δήθεν ‘σιγά-σιγά’, με τους ‘σωστούς’ και ‘εκλεκτούς’ δήθεν ανθρώπους, ώστε μια ουσιαστικά ανύπαρκτη, ΜΗ κοινωνία ατόμων σε ΠΛΗΡΗ ιδιωτεία, χωρίς καν την λήψη κοινών αποφάσεων, να βρει τάχα τους αναγκαίους πόρους, ώστε να αναλάβει την ευθύνη, για όλα όσα μας είναι απολύτως αναγκαία προς το ζειν και ―γιατί όχι;― προς το ευ ζειν.
★ http://www.freepen.gr/2015/11/blog-post_5569.html
Η ενδελεχής λοιπόν μελέτη του έργου ‘Πολιτικά’ του Αριστοτέλους δείχνει την άμεση αλληλεξάρτηση της κατανομής των αρχών μεταξύ των πολιτών και των πολιτευμάτων στην πολιτεία. Το τρισδιάστατο Σχ. 1 δείχνει την κατανομή των αιρετών, διά ψήφου εκλεγμένων αντιπροσώπων των πολιτών, όπως επίσης και των κληρωτών, διά κληρώσεως επιλεγμένων εκπροσώπων των πολιτών, στις κατά φύσιν κυρίαρχες πολιτείες των Αθηναίων και των Σπαρτιατών, αντίστοιχα.
Στο τρισδιάστατο αυτό σχήμα, η πρώτη διάσταση, ‘χ’, διαχωρίζει τους αιρετούς από τους κληρωτούς άρχοντες της πολιτείας. Η δεύτερη διάσταση, ‘ψ’, διαχωρίζει την πολιτεία των Αθηναίων από την πολιτεία των Σπαρτιατών, ενώ η τρίτη διάσταση, ‘ω’, δείχνει την κατανομή των αιρετών και των κληρωτών αρχόντων, στις πολιτείες των Αθηναίων και των Σπαρτιατών, αντίστοιχα, σε ποσοστά επί τοις εκατό (%).
Στο τρισδιάστατο αυτό σχήμα, η πρώτη διάσταση, ‘χ’, διαχωρίζει τους αιρετούς από τους κληρωτούς άρχοντες της πολιτείας. Η δεύτερη διάσταση, ‘ψ’, διαχωρίζει την πολιτεία των Αθηναίων από την πολιτεία των Σπαρτιατών, ενώ η τρίτη διάσταση, ‘ω’, δείχνει την κατανομή των αιρετών και των κληρωτών αρχόντων, στις πολιτείες των Αθηναίων και των Σπαρτιατών, αντίστοιχα, σε ποσοστά επί τοις εκατό (%).
Τούτα τα ποσοστά εξάγονται από την καταμέτρηση των αιρετών και των κληρωτών αρχόντων, στις πολιτείες των Αθηναίων και των Σπαρτιατών, αντίστοιχα. Π.χ., μεταξύ των αιρετών αρχόντων στην πολιτεία των Αθηναίων συμπεριλαμβάνονται οι 10 (δέκα) στρατηγοί, 10 (δέκα) ταξιάρχες και 10 (δέκα) φύλαρχοι, όπως επίσης και ο εκάστοτε έφορος των πηγών και ο ταμίας των θεωρικών, ενώ οι κληρωτοί άρχοντες στην πολιτεία των Σπαρτιατών είναι οι 5 (πέντε) έφοροι.
Είναι λοιπόν εμφανής η διαφορά μεταξύ της κατανομής των αρχών στις πολιτείες των Αθηναίων και των Σπαρτιατών, αντίστοιχα. Οι Αθηναίοι πολίτες, που παίρνουν τις κοινές τους αποφάσεις στην εκκλησία του δήμου ή ‘Πνύκα’, κατανέμουν τις αρχές της πολιτείας τους, μόνον κατά 0.49 τοις εκατό στους αιρετούς, διά ψήφου εκλεγμένους αντιπροσώπους τους, και κατά 99.51 τοις εκατό στους κληρωτούς, διά κληρώσεως επιλεγμένους εκπροσώπους τους.Αντιδιαμετρικά, οι Σπαρτιάτες ‘όμοιοι’ ή πολίτες, που επίσης παίρνουν τις κοινές τους αποφάσεις στην εκκλησία του δήμου ή ‘Απέλλα’, κατανέμουν τις αρχές της πολιτείας τους κατά 85.71 τοις εκατό στους αιρετούς, διά ψήφου εκλεγμένους αντιπροσώπους τους, ήτοι στα μέλη της γερουσίας τους, και μόνον κατά 14.29 τοις εκατό στους κληρωτούς, διά κληρώσεως επιλεγμένους εκπροσώπους τους.
Είναι βέβαια δυνατή και η μερική αλλοίωσις ενός τμήματος της πολιτείας, όπως π.χ., με την δημιουργία ή με την κατάργηση κάποιας αρχής. Κάπως έτσι σχεδόν έγινε, μεταξύ άλλων, στην πολιτεία των Σπαρτιατών της κλασικής Ελλάδος, όπου ο Λύσανδρος επιχειρεί να καταργήσει το ιστορικό λείψανο της βασιλείας και ο βασιλεύς Παυσανίας την εφορία.
Ο θεσμός της βασιλείας ήδη είναι ένα ιστορικό λείψανο στις περισσότερες από τις πολιτείες της κλασικής Ελλάδος, όπως π.χ., στην πολιτεία των Αθηναίων, όπου ο εκάστοτε άρχων βασιλεύς συγκαταλέγεται στους κληρωτούς, διά κληρώσεως επιλεγμένους εκπροσώπους των πολιτών, φέρων την ευθύνη της διοργάνωσης των λατρευτικών εορτών. Παραδοσιακά όμως, στην πολιτεία των Σπαρτιατών, την βασιλική διαρχία στηρίζουν οι 2 (δύο) δυναστείες των Αγιδών και των Ευρυποντιδών, που κατά τον Ηρόδοτο και τον Ξενοφώντα προέρχονται από τον Αριστόδημο τον Ηρακλείδη, ενώ οι 2 (δύο) βασιλείς συμμετέχουν στην γερουσία των αιρετών, διά ψήφου εκλεγμένων αντιπροσώπων των ομοίων Σπαρτιατών.
Οι λανθασμένες σημερινές πεποιθήσεις μας
Μας παρασύρει συχνά η ιστοριογραφία της νεο-μετα-μοντέρνας μας προσωρινότητας, την οποία ιστοριογραφία, ως επί το πλείστον, επίσης καθεστωτικά φερέφωνα την γράφουν, παρόμοια με τα φερέφωνα εκείνα, που τόσο δόλια παραφράζουν ως δήθεν «εξουσία» την λέξη «αρχάς», στον ορισμό της πολιτείας του Αριστοτέλους. H κατανομή των αιρετών και των κληρωτών αρχόντων, στις πολιτείες των Αθηναίων και των Σπαρτιατών, αντίστοιχα (Σχ. 1), μας εξωθεί ίσως να κατηγοριοποιούμε το πολίτευμα της πολιτείας των Αθηναίων ως δημοκρατία και το πολίτευμα της πολιτείας των Σπαρτιατών ως ολιγαρχία.
Ας λάβουμε όμως υπ’ όψιν, την συμβουλή του John Bagnell Bury, στο βιβλίο του με τίτλο: «Μια ιστορία της Ελλάδος, μέχρι τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου» (A history of Greece, up to the death of Alexander the Great, 2nd ed., Random House, New York, NY, 1913). Στην σ. 118, ο J.B. Bury παρατηρεί πως το πολίτευμα της πολιτείας των Σπαρτιατών δεν μπορεί να κατηγοριοποιηθεί χωρίς παραπλάνηση, ώστε να ονομάζεται βασιλεία, δημοκρατία ή ολιγαρχία, μιας και η πολιτεία τους συμμετέχει και στα 3 (τρία) ήδη πολιτευμάτων, μέσω κυρίως της αντιπροσώπευσης των πολιτών.
Αν και αντιδιαμετρικά, κάτι παρόμοιο συμβαίνει στην πολιτεία των Αθηναίων της κλασικής Ελλάδος. Εκεί, ως ένα πολίτευμα κυρίως εκπροσώπησης των πολιτών, η δημοκρατία υπερτερεί μεν σε ποσοστά, μέσω των κληρωτών, άμεσα ανακλητών, διά κληρώσεως επιλεγμένων εκπροσώπων των πολιτών (Σχ. 1), όχι όμως απόλυτα, όπως π.χ., μια ριζοσπαστική μορφή δημοκρατίας θα απαιτούσε: κανένα αιρετό, άμεσα ανακλητό, διά ψήφου εκλεγμένο αντιπρόσωπο των πολιτών.
Πολύ περισσότερες βέβαια είναι οι διαστάσεις από αυτές που δείχνει το Σχ. 1, οι οποίες εμπλέκονται στην επιλογή ενός πολιτεύματος μιας πολιτείας, όμως είναι χρήσιμο να κατανοούμε την ειδοποιό διαφορά μεταξύ της σφαιρικής δομής λήψης των κοινών αποφάσεων των πολιτών,★ από τα πολιτεύματα ή πολιτικά συστήματα, που είναι ικανά να υλοποιούν τις κοινές αυτές αποφάσεις. Χωρίς πρώτα την κατά τόπους δημιουργία της σφαιρικής δομής λήψης των κοινών αποφάσεων των ανθρώπων, καμμία αλλαγή δεν πρόκειται να δούμε, για την μετάβασή μας σε ένα καλύτερο αύριο.
Δυστυχώς όμως, στην πλειοψηφία του, ο κόσμος σήμερα αγνοεί το πόσο κρίσιμη είναι η κατά τόπους και από κοινού δημιουργία της σφαιρικής δομής λήψης κοινών αποφάσεων, χωρίς κανένα ‘κεντρικά’ καθεστωτικό συντονισμό. Άρδην εσφαλμένα, σχεδόν όλες και όλοι νομίζουν πως η αλλαγή γίνεται δήθεν ‘σιγά-σιγά’, με τους ‘σωστούς’ και ‘εκλεκτούς’ δήθεν ανθρώπους, ώστε μια ουσιαστικά ανύπαρκτη, ΜΗ κοινωνία ατόμων σε ΠΛΗΡΗ ιδιωτεία, χωρίς καν την λήψη κοινών αποφάσεων, να βρει τάχα τους αναγκαίους πόρους, ώστε να αναλάβει την ευθύνη, για όλα όσα μας είναι απολύτως αναγκαία προς το ζειν και ―γιατί όχι;― προς το ευ ζειν.
★ http://www.freepen.gr/2015/11/blog-post_5569.html