Βάσια Ζαριφοπούλου • Νίκος Γεωργαντζάς
Πρόσφατα, ο Eric-Régis Fiorile, ο Γάλλος δημιουργός του κινήματος της δημοσοφίας ή ‘démosophie’, που γέννησε το απελευθερωτικό κίνημα της 14ης Ιουλίου ή ‘Mouvement du 14 juillet’, όπως και το "Conseil National de Transition de France", στο προφίλ του στο φατσοβιβλίο ανάρτησε το εξής σχόλιο:
«Το Facebook είναι ένας ΔΟΛΟΦΟΝΟΣ!
Ακόμη χειρότερο από το να είναι το τέλειο εργαλείο κατασκοπείας του λαού, το να δημιουργεί ένα κόσμο που εξουσιάζεται από την απατηλή παραπληροφόρηση, το Facebook είναι ο δολοφόνος της εποχής μας, ένας δολοφόνος της πραγματικής ζωής.
Χωρίς να το συνειδητοποιώ, απλά περνώντας εκεί λίγα λεπτά της ώρας, αυτά μετατρέπονται γρήγορα σε 1/4 της ώρας, ακόμη και σε 1/2 της ώρας, και αυτό 2 ή 3 φορές την ημέρα. Έχασα πάνω από μια ώρα της ζωής μου σε μια ημέρα, ή μια μέρα από τη ζωή μου κάθε μήνα (και περισσότερο για ορισμένες αναρτήσεις ή σχόλια).
Ωστόσο, σε μια ημέρα, οποιαδήποτε μικρή εργασία θα μου απέφερε μερικά χρήματα, αλλά κυρίως αληθινές επαφές με πραγματικούς ανθρώπους, θα είχα αναπνεύσει τον αέρα του ‘έξω’, θα αισθανόμουν την ατμόσφαιρα του δρόμου ή του χωριού, άρα της ζωής, θα είχα λουστεί τη βροχή, θα είχα δει τα σύννεφα, θα είχα συναντήσει ένα σκύλο, θα είχα δημιουργήσει κάτι από την ενασχόλησή μου... ΘΑ ΕΙΧΑ ΖΗΣΕΙ!
Οπότε από τώρα, δεν θα του αφιερώνω περισσότερο από 10 λεπτά την ημέρα, κάθε βράδυ πριν κοιμηθώ, δεν θα ποδοπατά το δικό μου χρόνο ανάγνωσης και θα ασχολούμαι μόνο για να περάσω μια πληροφορία και να απαντήσω σε βραχείας έκτασης σχόλια που μπορεί να χρησιμεύσουν (ανταλλαγή χρήσιμη: αυτή που οδηγεί πολύ γρήγορα σε μια πραγματική επαφή, email ή τηλεφώνημα, ανάλογα με την περίπτωση). Δεν θα αφήσω πια το Facebook να σκοτώνει ένα κομμάτι της ζωής μου!»
Επιστημονική έρευνα
Σύμφωνα με μια μελέτη από ψυχολόγους του Πανεπιστημίου του Michigan, όσο περισσότερο χρησιμοποιείτε το Facebook, τόσο περισσότερο θα είστε σε κακή διάθεση. Τα συμπεράσματα αυτά εξήχθησαν αφού οι ερευνητές εξέτασαν τον τρόπο με τον οποίο 82 νέοι ενήλικες χρησιμοποιούν το κοινωνικό δίκτυο του Facebook, για μια περίοδο δύο εβδομάδων, ενώ τους ζήτησαν να βαθμολογήσουν τις διαθέσεις τους και την ικανοποίηση που ένιωθαν από τη ζωή τους.
Το συμπέρασμα της μελέτης: οι περισσότεροι άνθρωποι που περνούν ένα περίπου δίωρο του ημερήσιου χρόνου τους στο Facebook αισθάνονται αδιαθεσία. Εκείνοι δε που δαπανούν περισσότερο χρόνο στο κοινωνικό δίκτυο έχουν πολύ χειρότερη διάθεση.
Μεταξύ των λόγων που αναφέρθηκαν από τους ερευνητές είναι: οι κοινωνικές συγκρίσεις στις οποίες αναπόφευκτα μας οδηγεί η περιήγηση στο Facebook, η μείωση του χρόνου για τη διεξαγωγή ευεργετικών δραστηριοτήτων, όπως η άσκηση και η μείωση των άμεσων αλληλεπιδράσεων με τους άλλους ανθρώπους.
Μια άλλη μελέτη, που διενεργήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Humboldt του Βερολίνου έδειξε επίσης ότι το Facebook μπορεί να βλάψει ψυχολογικά, οδηγώντας τους χρήστες σε δυσαρέσκεια.
Το Facebook μας κάνει δυστυχισμένους ενώ δίνουμε την εντύπωση στους άλλους ότι είμαστε ευτυχισμένοι.
Αμέτρητοι είναι οι τρόποι για να αισθάνεται κανείς άχρηστος και τιποτένιος. Εδώ είναι ένας ακόμη, σύμφωνα με μια μελέτη του Stanford: η πεποίθηση πως είσαι μόνος στη δυστυχία σου.
Το άρθρο «Η δυστυχία μοιράζεται πολύ περισσότερο από όσο οι άνθρωποι νομίζουν», πρόσφατα δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ‘Personality and Social Psychology Bulletin’. Βασίζεται σε μια σειρά μελετών σχετικά με τον τρόπο που οι μαθητές αξιολογούν τη διάθεση τους και αυτή των άλλων.
Σύμφωνα με μια μελέτη υπό την καθοδήγηση του διδακτορικού φοιτητή του τμήματος ψυχολογίας, Alex Jordan, στο πανεπιστήμιο του Stanford, οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα εξεταζόμενα άτομα υποτιμούν συνεχώς την αποθάρρυνση των άλλων, και ως εκ τούτου αισθάνονται εξαιρετικά αποθαρρυμένοι και οι ίδιοι. Ο Jordan είχε την ιδέα για τη διεξαγωγή αυτής της μελέτης καθώς παρατηρούσε τις αντιδράσεις των φίλων του στο Facebook.
Παρατήρησε ότι συχνά φαίνονταν μελαγχολικοί μετά τη σύνδεση τους με την ιστοσελίδα, αμέσως μετά που έριχναν μια ματιά στις όμορφες εικόνες, τις τέλειες βιογραφίες και τις διασκεδαστικές ενημερώσεις κατάστασης των επαφών τους. «Ήταν πεπεισμένοι ότι όλοι οι άλλοι είχαν μια ιδανική ζωή», μου είπε.
Το μάθημα του Μοντεσκιέ ή Montesquieu
Αυτή η ανθρώπινη τάση να υπερεκτιμούμε την ευτυχία των άλλων δεν είναι προφανώς κάτι νέο. Ο Jordan παραθέτει επί τούτου τον Μοντεσκιέ: «Αν θα θέλαμε μόνο να είμαστε ευτυχείς, αυτό θα γινόταν σύντομα. Αλλά θέλουμε να είμαστε πιο ευτυχισμένοι από τους άλλους, και αυτό είναι σχεδόν πάντα δύσκολο, επειδή πιστεύουμε ότι οι άλλοι είναι πιο ευτυχισμένοι από ό,τι πραγματικά είναι».
Τα κοινωνικά δίκτυα είναι σε θέση να ενισχύουν αυτή την τάση. Η έρευνα του Jordan δεν περιορίζεται ειδικά στο Facebook, αλλά αν τα συμπεράσματά του είναι ορθά, η κατάληξη είναι ότι αυτό το κοινωνικό δίκτυο έχει τη δύναμη να αυξάνει την θλίψη και την μοναξιά που νιώθουμε.
Ο Even Kross, συγγραφέας μιας νέας μελέτης και κοινωνικός ψυχολόγος στο πανεπιστήμιο του Michigan, παραδέχεται ότι τα κοινωνικά δίκτυα μπορεί να επιδεινώσουν το αίσθημα της μοναξιάς σε άτομα με προβλήματα απομόνωσης. Αναγνωρίζει ωστόσο ότι θα μπορούσαν επίσης να επεκτείνουν τον κοινωνικό κύκλο ατόμων και να χρησιμεύσουν ως δίαυλοι για τη θεραπεία της μοναξιάς ―αν χρησιμοποιηθούν με τον σωστό τρόπο.
Ο Δρ Guy Winch, ψυχολόγος στη Νέα Υόρκη και συγγραφέας του βιβλίου «Emotional First Aid», καταλήγει: «Ένα πράγμα που μπορώ να συστήσω στους ασθενείς μου είναι ότι όλη την ώρα πρέπει να είναι ενεργοί». «Άπλωσε το χέρι στους ανθρώπους. Πόσους φίλους έχεις στο Facebook; Πόσοι μένουν κοντά σου; Γιατί να μην ζητήσεις να συναντηθείτε για καφέ; Νομίζω ότι το Facebook είναι ένα σπουδαίο εργαλείο για την αντιμετώπιση προβλημάτων, όπως η μοναξιά και οι σχέσεις».
Σύμφωνα με τον Winch , οι άνθρωποι δεν παρουσιάζουν απλά μια θετική εκδοχή του εαυτού τους σε απευθείας σύνδεση. Έχουν την τάση να το κάνουν ευελπιστώντας σε μία πραγματική σχέση, έξω από το διαδίκτυο.