Βάσια Ζαριφοπούλου • Νίκος Γεωργαντζάς
Το μυαλό είναι σαν το αλεξίπτωτο.
Λειτουργεί μόνον όταν είναι ανοιχτό.
Ανώνυμος
Το σύνδρομο του ανδρείκελου είναι μια παθολογική συμπεριφορά, που εμφανίζουν κάποια εξουσιαζόμενα άτομα, τα οποία παράλογα υπερασπίζονται τους ευνοημένους από το καθεστώς εξουσιαστές-τυράννους, εις βάρος των κατηγοριών ατόμων, από τις οποίες τα εξουσιαζόμενα αυτά άτομα προέρχονται. Το σύνδρομο αυτό μειώνει τις δυνατότητες ανάλυσης και κατανόησης της συμπεριφοράς του ανδρείκελου.
Ένα ψυχολογικό μπλοκάρισμα ωθεί το ανδρείκελο να προτιμά πάντοτε να δρα εις βάρος των δικών του συμφερόντων, και προς όφελος εκείνων που απολυταρχικά το εκμεταλλεύονται και το εξουσιάζουν. Μερικά συνώνυμα της λέξης ‘ανδρείκελο’ είναι: αχυράνθρωπος, λακές, μαριονέτα, πιόνι, σφουγγοκωλάριος και τυφλό ή πειθήνιο όργανο.
Η δυσνόητη, παράλογη προσκόλληση που εμφανίζει το ανδρείκελο προς στα αφεντικά του ―τους δισεκατομμυριούχους μεγαλο-εισοδηματίες― είναι το αποτέλεσμα της τυφλής πίστης που δομεί τα νοητικά του πρότυπα. Το ανδρείκελο πάντοτε δρα εναντίον του δικού του συμφέροντος και εναντίον του κοινού καλού.
Χρησιμοποιεί νοητικές ακροβασίες, προσπαθώντας να μας πείσει ότι η εναντίωση στους ευπόρους εξουσιαστές-τυράννους, πάντοτε είναι η χειρότερη λύση, ακόμη και αν αυτή είναι επωφελής για το ίδιο. Δυστυχώς, το σύνδρομο του ανδρείκελου σφυρηλατείται από την παιδική ηλικία, έτσι πολύ δύσκολα θεραπεύεται.
Το ανδρείκελο δεν επιλέγει από μόνο του την παράλογη προσκόλλησή του στους εξουσιαστές-τυράννους του. Λατρεύει τους εξουσιαστές-τυράννους του, ακριβώς επειδή το ίδιο είναι ένα τυφλό τους όργανο, ένα ανδρείκελο.
Το τυφλό αυτό όργανο μπορεί να υπερηφανεύεται, π.χ., για τα οφέλη της φορολογικής επιδρομής, ακόμη κι αν το ίδιο δεν επωφελείται από τους φόρους. Συχνά, το ίδιο ανδρείκελο αξιώνει να μειωθεί ή να καταργηθεί ο φόρος επί των περιουσιακών στοιχείων, αν και σαφώς γνωρίζει ότι ποτέ δεν πρόκειται να έχει η κατάργηση του φόρου καμμία θετική επίδραση στο ίδιο το ανδρείκελο.
Απείρως ανόητο, ένα ανδρείκελο ποτέ δεν έχει καμμία κοινωνική ή πολιτική συνείδηση. Ενστικτωδώς ψηφίζει υπέρ των συμφερόντων εκείνων που το εκμεταλλεύονται, ώστε να κερδίζει την εύνοιά τους.
Το ανδρείκελο πιστεύει τυφλά ότι τα χρήματα που του λείπουν, δήθεν είναι πολύ πιο χρήσιμα στην κατοχή ενός πλουσίου εξουσιαστού-τυράννου, ο οποίος μπορεί στην συνέχεια να τα επενδύσει, πολύ πιο αποτελεσματικά από ό,τι το ίδιο το ανδρείκελο θα τα είχε δαπανήσει. Το ανδρείκελο εγκρίνει την οποιαδήποτε θυσία και όλα τα καθεστωτικά σχέδια λιτότητας, που θα μπορούσαν να έχουν ως αντικείμενο, π.χ., την πτώση των μισθών ή την αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης, αν και το επάγγελμα του ανδρείκελου καθόλου δεν το ικανοποιεί, ούτε του προσφέρει κάποια προοπτική βελτίωσης του βιοτικού του επιπέδου.
Γενετική ή πνευματική παθολογία;
Δύο επιστημονικές προσεγγίσεις ανταγωνίζονται η μία την άλλη, για την εξήγηση της προέλευσης του συνδρόμου τούτου: η γενετική και η πνευματική παθολογία. Π.χ., μετά από τόσους αιώνες δουλείας υπό την φεουδαρχία, τα ανδρείκελα-τσιράκια των εξουσιαστών-τυράννων θα μπορούσαν να είναι το προϊόν μιας τεχνητής επιλογής των υπηρετών από τα αφεντικά τους.
Η γενετική μετάδοση των χαρακτηριστικών μπορεί να ευνοεί την επιλογή ενός ανθεκτικού στελέχους των ανδρεικέλων-υπηρετών, υπέρ ενός νέου είδους των πρωτευόντων θηλαστικών: του ‘homo larbinus’. Σύμφωνα με αυτή την υπόθεση εργασίας, ο μηχανισμός εφαρμογής είναι παρόμοιος με την επιλογή, π.χ., των αλόγων και των σκύλων, εφαρμοσμένος όμως στο ανθρώπινο είδος.
Οι υποστηρικτές της πνευματικής παθολογίας υποστηρίζουν ότι ο κληρονομικός χαρακτήρας δεν διατηρείται, αλλά μάλλον πρόκειται για μια παθολογική διαταραχή, που μπορεί να αρχίζει να αναπτύσσεται από την παιδική ηλικία. Η πνευματική αυτή διαταραχή επιδεινώνεται κατά την ενηλικίωση, ήτοι αμέσως μόλις το ανδρείκελο συνειδητοποιεί την αθλιότητα της κατάστασής του.
Το ανδρείκελο αναπτύσσει τότε ασυνείδητες τακτικές, για την αποκατάσταση της νοητικής ή γνωστικής του ισορροπίας, ώστε να δικαιολογεί την αποδοχή της υποταγής του, υπό το καθεστώς της ενάντια στην φύση εξουσίας. Ταυτίζεται έτσι με τα αφεντικά του, έχοντας την πεποίθηση ότι δήθεν ανήκει στο συνονθύλευμα των εξουσιαστών-τυράννων, που απολυταρχικά το εκμεταλλεύονται.
Το σύνδρομο του ανδρείκελου δεν ευδοκιμεί μόνο μεταξύ των πνευματικά μειονεκτούντων ατόμων, όπως ίσως θα περίμενε κάποια ή κάποιος. Επηρεάζει ένα ευρύ φάσμα του πληθυσμού, χωρίς εμφανή συσχέτιση με το μορφωτικό επίπεδο ενός ατόμου, π.χ., το 20 τοις εκατό του εξουσιαζομένου πληθυσμού, τυφλά πιστεύει ότι ανήκει στο 1 (ένα) τοις εκατό των πλουσίων εξουσιαστών-τυράννων του.