Ο χρόνος είναι ο ρυθμιστής της ζωής μας.Ο δάσκαλος, ο θεραπευτής, ο πανδαμάτωρ. Αν και προσδιορίζει την ύπαρξή μας, δεν μπορούμε να τον προσδιορίσουμε. Τι είναι ο χρόνος, το γνωρίζουμε. Αν θελήσουμε να τον εξηγήσουμε, δεν γνωρίζουμε. Ενα γνωρίζουμε με βεβαιότητα ωστόσο, ότι ο χρόνος δεν περνάει, εμείς περνάμε!
Ο χρόνος και ο χώρος είναι παντού.Μας περιβάλλουν. Ομως, δεν είναι κάτι απτό, κάτι εκατό,χειροπιαστό, πρόχειρο ή παρευρισκόμενο, ώστε να μπορούμε να το συλλάβουμε. Παραταύτα υπάρχουν, όπως υπάρχουμε κι εμείς που βιώνουμε το χώρο και το χρόνο και σχηματίζουμε χωροχρονική αντίληψη.
Η αντίληψη του χώρου, των αντικειμένων και των φαινομένων που υπάρχουν ή λαμβάνουν χώραν σ' αυτόν, συνοδεύεται από την αντίληψη της διάρκειας. Τα φαινόμενα είναι οι αλλαγές, οι μεταβολές μέσα στο χώρο.Κάθε αλλαγή , κάθε γένεση, κάθε αλλοίωση, αύξηση και φθορά, κάθε μεταβολή και διαδοχή γίνεται αντιληπτή ως κίνηση.
Η κίνηση και η ροή είναι ο κανόνας της ζωής και της ψυχής. Κίνηση είναι το γνώρισμα του εξωτερικού κόσμου και το χαρακτηριστικό επίσης της συνείδησης.Με την κίνηση και τη μεταβολή, τη ροή και τη διαδοχή γεννιέται η αντίληψη του χρόνου.
Η απόσταση (στο χώρο) και η διάρκεια (στο χρόνο) δεν είναι ποσοτικά μεγέθη και λογιστικά μήκη, αλλά ποιοτικές μορφές, βιώματα της συνείδησης, η οποία επινοεί ποικίλους τρόπους φαινομενικού καθορισμού.
Η βαθύτατη αντίληψη ανάμεσα στην αντίληψη του χώρου και του χρόνου, εκφράζεται στην καθημερινή δοσοληψία, παρατηρεί ο μεγάλος φιλόσοφος Μ.Χάιντεγκερ. Οι καθημερινές φροντίδες, η κοινή δοσοληψία εναλλάσσουν δικαιολογημένα τη χρονική διάρκεια και έκταση με τη χωρική απόσταση. Η αγωνία μας για ένα αγαπημένο πρόσωπο,μας φέρνει συνεχώς κοντά του,έστω κι αν αυτό βρίσκεται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά μας.
Μηδενίζει τη χωρική και χρονική απόσταση και παροντοποιεί το απώτατο. Πέντε χρόνια, για παράδειγμα, διακυβέρνησης συμπυκνωμένης πολιτικής ανικανότητας και αθλιότητας, απάτης και ηθικού ξεπεσμού, φαίνεται μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από μια σαραντάχρονη συνετή και δημιουργική διακυβέρνηση. Ο ευχάριστος χρόνος "πετάει", ο ανιαρός "σκοτώνει".
Ο αντικειμενικός προσδιορισμός του χρόνου είναι αδύνατος. Ο χρόνος που συνέχει και περιέχει τα πάντα είναι ασύλληπτος και απροσδιόριστος. Τον αισθανόμαστε τόσο ώστε να περιττεύει η διαπίστωσή του. Οπως το Απόλυτο "πληροί" τα πάντα και είναι "πανταχού παρόν",έτσι και ο χρόνος.Η γνήσια μορφή του είναι ο υπαρξιακός χρόνος. Η ίδια η ανθρώπινη ύπαρξη είναι χρονικότητα.
Εκείνο που μπορεί να λεχθεί για το χρόνο είναι ότι αυτός "χρονώνεται", βιώνεται. Μόλις αποπειραθεί κανείς να τον καθορίσει, δραπετεύει.
Λίγες μόνο ώρες μείνανε για την "τυπική", επινόημα της ανθρώπινης εγκεφαλικής λειτουργίας, διαρροή ακόμη ενός χρόνου. Και όλοι βιαζόμαστε.Ολοι τρέχουμε. Μετράμε τις ώρες για ό,τι έχουμε προγραμματίσει. Μας φοβίζει ο χρόνος. Ακολουθούμε εντούτοις τα αθόρυβα βήματάτου. Και κάθε πτυχή της ζωής μας διατρέχει ο χρόνος. Κάθε ρυτίδα στο πρόσωπό μας πιστοποιεί την ακατάλυτη παρουσία του.
Ολα συντείνουν στην αντίληψη της ροής του χρόνου. Ο χρόνος τίθεται μαζί με τη ψυχή,με την κίνηση της ψυχής μέσα στον κόσμο, με τη χρόνωσή της. Εδώ η ψυχή δημιουργεί με το αισθητό της είδος και διοδεύει από τη μια ζωντανή κορφή προς την άλλη. Η ψυχή του κόσμου, ο κόσμος ως ζωντανός και παντελής οργανισμός, το Σύμπαν είναι μια Πραγματικότητα, διαποτισμένη όχι από μια δανεική αιωνιότητα, αλλά από μια αιώνια πληρότητα.
Αυτή η Πραγματικότητα δεν έχει τίποτα επίκτητο, αφού τα πάντα της ανήκουν αιωνίως. Αυτήν την αιωνιότητα που μιμείται ο χρόνος, γυρίζοντας ολόγυρα από την ψυχή, πάντοτε εκαταλείποντας κάποιο παρελθόν, πάντοτε αναζητώντας το μέλλον. Η δε ψυχή δεν έχει απλώς το χρόνο μέσα της, αλλά είναι η ίδια ο χρόνος. Οπως είναι η ίδια η ζωή και κίνηση!
Μέσα στην ψυχή συναιρούνται και διατηρούνται ακατάπαυστα το "Πρότερον", το "Μυν" και το "Υστερον", το Χθές, το Σήμερα, το Αυριο. Το Παρελθόν-Παρόν-Μέλλον.
Καλή χρονιά, όπως κι αν αντιλαμβάνεται ή δεν αντιλαμβάνεται κανείς το χρόνο!